Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶, ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕµÕ¸ÖÕ½Õ«Õ½Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Ô±ÖÖÕ«Õ¯Õ¡ÕµÕ« Õ¯Õ¥Õ¶Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ¡Õ½Õ¸ÖÕ´Ö ÕÕ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ«Ö Õ§ Ô¹Õ¸ÖÕ¶Õ«Õ½Õ«Õ¶, Ô±Õ¬ÕªÕ«ÖÕ«Õ¶, ÕÕ«Õ£Õ¥ÖÕ«Õ¶, ÕÕ¡Õ¤Õ«Õ¶, ÕÕ¸ÖÕ¤Õ¡Õ¶Õ«Õ¶ Ö ÔµÕ£Õ«ÕºÕ¿Õ¸Õ½Õ«Õ¶Ö ÕÕµÕ¸ÖÕ½Õ«Õ½Õ¸ÖÕ´ Õ¸Õ²Õ¸Õ²Õ¾Õ¸ÖÕ´ Õ§ ÕÕ«Õ»Õ¥ÖÕ¯ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ®Õ¸Õ¾Õ¸Õ¾Ö ÕÕ¡ÖÕ¡Õ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ 1759,5 Õ°Õ¦. կմ² Õ§, Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Õ 7,131,872[6] Õ´Õ¬Õ¶ (2015)Ö ÕÕ¡ÕµÖÕ¡ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¨Õ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Ö ÕÕ¡ÖÕ¹Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ¥Õ¶ Õ¢Õ¡ÕªÕ¡Õ¶Õ¾Õ¸ÖÕ´ Õ§ 10 Õ´Õ¸ÖÕ°Õ¡ÖÕ¡Õ¦Õ¡ÕµÕ«Ö
دÙÙØ© ÙÙبÙا Ô´Õ¡Õ¸ÖÕ¬Õ¥Õ¿ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ ÕÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ |
||||
---|---|---|---|---|
|
||||
Ô±Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Ö
ÖÕ°Õ¶Õ¥ÖÕ£ÕÂ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡, Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡, Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ |
||||
|
||||
ÕÕ¡ÕµÖÕ¡ÖÕ¡Õ²Õ¡Ö Ö Õ¡Õ´Õ¥Õ¶Õ¡Õ´Õ¥Õ® ÖÕ¡Õ²Õ¡Ö | ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ« | |||
ÕÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¬Õ¥Õ¦Õ¸ÖÕ¶Õ¥Ö | Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¥Õ¶ | |||
Ô¿Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´ | Ô½Õ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ | |||
 - | Ô½Õ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ« ÕÕ¡ÕÕ¡Õ£Õ¡Õ° | Ô±Õ£Õ¸ÖÕ«Õ¬Õ¡ ÕÕ¡Õ¬Õ¥Õ° Ô»Õ½Õ½Õ¡ | ||
 - | ÕÕ¡ÖÕ¹Õ¡ÕºÕ¥Õ¿ | Ô±Õ¢Õ¤Õ¸ÖÕ¬Õ¬Õ¡Õ° Ô±Õ¬-Ô¹Õ¡Õ¶Õ« | ||
Ô±Õ¶Õ¯Õ¡ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ | ||||
 - | Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡ÕµÕ«Ö | ÖÕ¥Õ¿ÖÕ¾Õ¡ÖÕ« 10 1947 | ||
 - | ÕÕ«Õ¡ÖÕµÕ¡Õ¬ Ô¹Õ¡Õ£Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Ö Ö ÕÖÕ¡Õ¶Õ½Õ«Õ¡ÕµÕ«Ö | Õ¤Õ¥Õ¯Õ¿Õ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ« 24 1951 |
||
ÕÕ¡ÖÕ¡Õ®Ö | ||||
 - | Ô¸Õ¶Õ¤Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÖ | 1,759,541 կմ² (17ÖÕ¤) | ||
Ô²Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ | ||||
 - | 2015 նաÕÕ¡Õ°Õ¡Õ·Õ«Õ¾Õ¨ | 7,131,872[1] (100ÖÕ¤) | ||
 - | 2006 մաÖÕ¤Õ¡Õ°Õ¡Õ´Õ¡ÖÕ¨ | 5,670,688 | ||
ÕÕԱ (Ô³Õ) | 2015 գնահատոÖÕ´ | |||
 - | Ô¸Õ¶Õ¤Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÖ | $87.040 Õ´Õ«Õ¬Õ«Õ¡ÖÕ¤[2] | ||
 - | ÕÕ¥Õ¯ Õ·Õ¶Õ¹Õ« Õ°Õ¡Õ·Õ¾Õ¸Õ¾ | $13,804[3] (82-ÖÕ¤) | ||
ÕÕԱ (Õ¡Õ¶Õ¾Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶) | 2015 գնահատոÖÕ´ | |||
 - | Ô¸Õ¶Õ¤Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÖ | $83.825 Õ´Õ«Õ¬Õ«Õ¡ÖÕ¤[4] | ||
 - | ÕÕ¥Õ¯ Õ·Õ¶Õ¹Õ« Õ°Õ¡Õ·Õ¾Õ¸Õ¾ | $13,294[5] (62-ÖÕ¤) | ||
ÕÕԶԻ (2008) | 0.840 (Õ¢Õ¡ÖÕ±Ö) (52ÖÕ¤) | |||
Ô±ÖÕªÕ¸ÖÕµÕ© | Õ¤Õ«Õ¶Õ¡Ö (LYD) | |||
ÔºÕ¡Õ´Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ£Õ¸Õ¿Õ« | EET (ÕÔ¿Ôº+2) | |||
Ô±Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¤Õ¸Õ´Õ¥Õ¶ | .ly | |||
ÕÕ¥Õ¼Õ¡ÕÕ¸Õ½Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¯Õ¸Õ¤ | +218 |
Ô±Õ¶Õ¾Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
ÕÕ¶Õ¸ÖÕ´ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ Õ¯Õ¸Õ¹Õ¾Õ¸ÖÕ´ Õ§Ö Õ¡Õ´Õ¢Õ¸Õ²Õ» Ô±ÖÖÕ«Õ¯Õ¡Õ¶Ö Ô²Õ¡Õ¼Õ« Õ¶Õ·Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ¢Õ¡ÖÕ¡Õ¿ÖÕ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ¥ÖÕ¯Õ¸Ö Õ¯Õ¥ÖÕºâ¤ Õ¸Õ´Õ¡Õ¶Ö Õ£Õ¿Õ¶Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶, Õ¸Ö Õ¡ÕµÕ¶ Õ¡Õ¼Õ¡Õ»Õ¡ÖÕ¥Õ¬ Õ§ ÔµÕ£Õ«ÕºÕ¿Õ¸Õ½Õ«Ö Õ¡ÖÖÕ´Õ¸ÖÕ¿Ö Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¾Õ¸Õ² lbu ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ« Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ¶Õ«Ö, Õ«Õ½Õ¯ Õ¸ÖÖÕ«Õ·Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¡ÕµÕ¶ Õ¯Õ¡ÕºÕ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ°Õ«Õ¶ Õ°Õ¸ÖÕ¶Õ¡ÖÕ¥Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ¡ Õ¯Õ¡Õ´ Ô¼Õ«ÕºÕ½ Õ¯Õ¸Õ¹Õ¾Õ¸Õ² Õ°Õ¡ÖÕ¡Õ¾Õ¡ÖÖÕ´Õ¿ÕµÕ¡Õ¶, ÕÕ¸Õ¶Õ¡Õ¾Õ¡Õ¢Õ¥Ö ÖÕ¡Õ´Õ¸Ö Õ¡Õ¶Õ¾Õ¡Õ¶ Õ°Õ¥Õ¿Ö Ô±ÕµÕ½Õ«Õ¶ÖÕ¶ Õ¨Õ½Õ¿ Õ¥ÖÕ¯ÖÕ¸ÖÕ¤ Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¥Õ¿Õ« «Լիբիա» Õ¡Õ¶Õ¾Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´Õ¨ ÕºÕ¡ÖÕ¦Õ¡ÕºÕ¥Õ½ Õ¶Õ·Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ°Õ¡ÖÕ¡Õ¾Õ¡ÖÖÕ´Õ¿ÕµÕ¡Õ¶ Õ¥ÖÕ¯Õ«Ö (ÕÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ¡Õ¶Õ« Õ¶Õ¯Õ¡Õ¿Õ´Õ¡Õ´Õ¢)[7]Ö
ÕÕ¡Õ¿Õ´Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
ÕÖÕ·Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶, Õ¡ÕµÕ½ Õ°Õ¸Õ¤Õ¾Õ¡Õ®Õ¨ Õ¯Õ¡Õ´ Õ¤ÖÕ¡ Õ¢Õ¡ÕªÕ«Õ¶Õ¨ ÖÕ¸ÕÕ¡Õ¤ÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ ÕÕ¡ÕµÕ¯Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ½Õ¸Õ¾Õ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡Õ£Õ«Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ«ÖÖ ÕÕ¡Õ¶Õ« Õ¸Ö Õ°Õ¸Õ¤Õ¾Õ¡Õ®Õ« Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ´Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Ö Ö Õ£Õ¿Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ ÕÕ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¡Õ²Õ¢ÕµÕ¸ÖÖÕ¶Õ¥Ö, Õ¡ÕµÕ¶ Õ¯Õ¡ÖÕ¸Õ² Õ§ Õ·Õ¡ÖÕ¡Õ¤ÖÕ¾Õ¡Õ® Õ¬Õ«Õ¶Õ¥Õ¬ ÕÕ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ£Õ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡ÖÕ¡ÕÕ¸Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¶Õ¯ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Ö Ö Õ°Õ¡Õ¯Õ¡Õ½Õ¥Õ¬ ÕÕ«ÖÕ«ÕºÕ¥Õ¤Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¹Õ¥Õ¦Õ¸Ö Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¥Õ¿Õ« Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¡ÖÕ¡Ö Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ¸ÖÕ¶ÖÕ«Õ¶Ö |
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¨ Õ¥Õ²Õ¥Õ¬ Õ§ Õ´Õ¡ÖÕ¤Õ¸Ö Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ°Õ¶Õ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Õ¾Õ¡ÕµÖÕ¥ÖÕ«Ö Õ´Õ¥Õ¯Õ¨Ö ÕÕ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¾Õ¸Õ² ÖÕ¸Õ¹Õ¾Õ¸Ö ÖÕ¥Õ²Õ¥ÖÕ¨Õ Õ¢Õ¥ÖÕ¢Õ¥ÖÕ¶Õ¥ÖÕ« Õ¶Õ¡ÕÕ¶Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ¨, Õ¦Õ¢Õ¡Õ²Õ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ¸ÖÕ½Õ¸ÖÕ¤Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ´Õ¢, Õ¡Õ¶Õ¡Õ½Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ°Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ´Õ¢Ö Õ. Õ©. Õ¡. I Õ°Õ¡Õ¦Õ¡ÖÕ¡Õ´ÕµÕ¡Õ¯Õ« 1-Õ«Õ¶ Õ¯Õ¥Õ½Õ«Õ¶, Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¡ÖÖÕ´Õ¸ÖÕ¿ÖÕ¸ÖÕ´ (ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡) Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ ÖÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Õ¯ÕµÕ¡Õ¶, Õ´. Õ©. Õ¡. VII Õ¤., Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¡ÖÖÕ¥Õ¬ÖÕ¸ÖÕ´ (Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡)Õ Õ°Õ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÖÕ¡Õ²Õ¡Ö-Õ£Õ¡Õ²Õ¸ÖÕ©Õ¶Õ¥ÖÖ Õ. Õ©. Õ¡. V Õ¤. Õ¯Õ¥Õ½Õ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ« Õ¦Õ£Õ¡Õ¬Õ« Õ´Õ¡Õ½Õ¨ Õ¡Õ¶ÖÕ¥Õ¬ Õ§ Ô¿Õ¡ÖÕ©Õ¡Õ£Õ¥Õ¶Õ«Õ¶Ö Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ« Õ´Õ« Õ´Õ¡Õ½Õ¨ Õ¤Õ¥Õ¼ÖÕ½ Õ´. Õ©. Õ¡. VI Õ¤. Õ¾Õ¥ÖÕ»Õ«Õ¶ âV Õ¤. Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ«Õ¶ Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¥Õ¬ Õ§Õ«Õ¶ Ô±ÖÕ¥Õ´Õ¥Õ¶ÕµÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨, Õ¡Õ¾Õ¥Õ¬Õ« Õ¸ÖÕ·Õ Ô±Õ¬Õ¥ÖÕ½Õ¡Õ¶Õ¤Ö ÕÕ¡Õ¯Õ¥Õ¤Õ¸Õ¶Õ¡ÖÕ¸Ö Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ¨Ö Ô¿Õ¡ÖÕ©Õ¡Õ£Õ¥Õ¶Õ« Õ¡Õ¶Õ¯Õ¸ÖÕ´Õ«Ö (Õ´. Õ©. Õ¡. 146) Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¨ Õ¦Õ¡Õ¾Õ©Õ¥Ö ÕÕ¼Õ¸Õ´Õ¨Ö Õ. Õ©. V Õ¤. Õ¡ÕµÕ¶ Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¾Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¬Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö 546-Õ«Õ¶ Õ¢ÕµÕ¸ÖÕ¦Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡ÕµÕ¡Õ¦Õ£Õ« Õ¦Õ¸ÖÕ¡Õ¾Õ¡Ö Ô±ÖÕ¿Õ¡Õ¾Õ¡Õ¶ Ô±ÖÕ·Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ¶Õ«Õ¶ Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¥Õ¬ Õ§ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ Ö Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¥Õ¬ Õ¶ÖÕ¡ Õ¢ÕµÕ¸ÖÕ¦Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¼Õ¡Õ»Õ«Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ«Õ¹Õ¨Ö VII Õ¤. Õ´Õ¿Õ¥Õ¬ Õ§ Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¬Õ«ÖÕ¡ÕµÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ« Õ´Õ¥Õ»Ö ÕÕ¥Õ¿Õ¡Õ£Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´, Õ¡Õ´Õ¢Õ¸Õ²Õ»Õ¸Õ¾Õ«Õ¶ Õ¯Õ¡Õ´ Õ´Õ¡Õ½Õ¡Õ´Õ¢, Õ¨Õ¶Õ¯Õ¥Õ¬ Õ§ Õ«Õ½Õ¬Õ¡Õ´Õ¡Õ¤Õ¡Õ¾Õ¡Õ¶ ÖÕ¥Õ¸Õ¤Õ¡Õ¬Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¤Õ«Õ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ«Õ¡Õ¶Õ¥ÖÕ« (Ô±Õ²Õ¬Õ¡Õ¢Õ«Õ¶Õ¥Ö, ÕÕ¡Õ©Õ«Õ´ÕµÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥Ö, Ô±Õ¬Õ´Õ¸Õ°Õ¡Õ¤Õ¶Õ¥Ö Ö Õ¡ÕµÕ¬Õ¶) Õ«Õ·ÕÕ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¿Õ¡Õ¯Ö Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÖÕ¥Õ²Õ¥ÖÕ« Õ¦Õ¡Õ¶Õ£Õ¾Õ¡Õ®Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ°Õ¥Õ¿ÖÕ¡Õ¶ÖÕ¸Õ¾ Õ¢Õ¶Õ«Õ¯Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¡Õ½Õ¿Õ«Õ³Õ¡Õ¶Õ¡Õ¢Õ¡Ö Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¡ÖÕ¡Õ¶Ö ÕÕ¡ÖÕ¡Õ®Õ¾Õ¥Ö Õ«Õ½Õ¬Õ¡Õ´Õ¨Ö XVI Õ¤. Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¨ Õ´Õ¿Õ¡Õ¾ ÕÕ½Õ´Õ¡Õ¶ÕµÕ¡Õ¶ Õ¯Õ¡ÕµÕ½ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ« Õ´Õ¥Õ» (ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ« ÖÕ¡Õ·Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶)Ö 1711â1835-Õ«Õ¶ Õ¥ÖÕ¯Õ«ÖÕ¨ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´ Õ§Ö Ô¿Õ¡ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¬Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¤Õ«Õ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ«Õ¡Õ¶Ö 1835-Õ«Õ¶ Õ©Õ¸ÖÖÖÕ¥ÖÕ¨ Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ£Õ¶Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ«ÖÕ¥Õ¶Ö Õ£Õ¥ÖÕ«Õ·ÕÕ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¾ÖÕ¡, Õ©Õ¥Ö ÖÕ¡Õ½Õ¿Õ¸ÖÕ¥Õ¶ Õ«Õ·ÕÕ¸ÖÕ´ Õ§Õ«Õ¶ Õ´Õ«Õ¡ÕµÕ¶ Õ¡Õ¼Õ¡ÖÕ¶ÕµÕ¡ Õ´Õ¡Õ½Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÖÕ«Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ¢Õ¡Õ¦Õ´Õ«ÖÕ½ Õ¡ÕºÕ½Õ¿Õ¡Õ´Õ¢Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ©Õ¸ÖÖÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ«ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¤Õ¥Õ´Ö XIX Õ¤. Õ¯Õ¥Õ½Õ«Ö Õ¡ÕµÕ¤ ÕºÕ¡ÕµÖÕ¡ÖÕ¨ Õ£Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¥Ö ÕÕ¥Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ«Õ¿Õ¶Õ¥ÖÕ« Ö ÖÕ¤Õ¥Õ¶Õ¨Ö XIX Õ¤. Õ¾Õ¥ÖÕ»Õ«Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¡Õ¾ Õ«Õ´ÕºÕ¥ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ«Õ½Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ« ÕºÕ¡ÕµÖÕ¡ÖÕ« Õ¡Õ¼Õ¡ÖÕ¯Õ¡Ö 1911 Õ©Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ«Õ¶ Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡Õ¶ ÕºÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´ Õ½Õ¯Õ½Õ¥Ö Ô¹Õ¸ÖÖÖÕ«Õ¡ÕµÕ« Õ¤Õ¥Õ´ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ°Õ¡Õ´Õ¡ÖÖ Ô±Õ¼Õ¡Õ»Õ«Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ·ÕÕ¡ÖÕ°Õ¡ÕµÕ«Õ¶ ÕºÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´Õ« Õ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶Õ¥ÖÕ«Õ¶ (1914â1918) Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡Õ¶ Õ½Õ¿Õ«ÕºÕ¾Õ¡Õ® Õ«Ö Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ« Õ´Õ« Õ´Õ¡Õ½Õ¨ Õ¤Õ¸ÖÖÕ½ Õ¢Õ¥ÖÕ¥Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ«Ö, Ö Õ¶ÖÕ¡ Õ±Õ¥Õ¼ÖÕ«Õ¶ Õ´Õ¶Õ¡ÖÕ«Õ¶ Õ´Õ«Õ¡ÕµÕ¶ ÕÕ¸Õ´Õ½Õ¨, ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¶ Ö Ô²Õ¥Õ¶Õ£Õ¡Õ¦Õ«Õ¶Ö Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¨ Õ£Õ¿Õ¶Õ¾Õ¸ÖÕ´ Õ§Ö Õ½Õ¥Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ«Õ¿Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ«Õ·ÕÕ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¿Õ¡Õ¯Ö 1918 Õ©Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ«Õ¶ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ Õ°Õ¼Õ¹Õ¡Õ¯Õ¾Õ¥Ö Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Ö Ô±Õ´Õ¢Õ¸Õ²Õ» Õ£Õ¡Õ²Õ¸ÖÕ©Õ¨ Õ¯Õ¸ÖÖÕ¶Õ¥Õ¬Õ¸Ö Õ¾Õ¿Õ¡Õ¶Õ£Õ¨ Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ½Õ¿Õ«ÕºÕ¥Ö Õ¦Õ«Õ»Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥Ö Õ¡Õ¶Õ¥Õ¬Ö ÕÕ¥Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ«Õ¿Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ´Õ«Õ¡Õ¢Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ²Õ¥Õ¯Õ¡Õ¾Õ¡Ö Ô»Õ¤ÖÕ«Õ½ Õ¡Õ½-ÕÕ¥Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ«Õ¶ Õ³Õ¡Õ¶Õ¡Õ¹Õ¾Õ¥Ö Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ« Õ¹Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¾Õ¡Õ® Õ´Õ¡Õ½Õ« Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ«Õ¹Ö 1919-Õ«Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ±Õ¡ÕµÕ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ½Õ¿Õ¸ÖÕ¡Õ£ÖÕ¾Õ¥Ö ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ°Õ¥Õ¿Õ Õ¶ÖÕ¡Õ¶ Õ¶Õ¥ÖÖÕ«Õ¶ Õ«Õ¶ÖÕ¶Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ¿Õ¡Õ¬Õ¸Ö Ö Õ½Õ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ´Õ¿ÖÕ¶Õ¥Õ¬Õ¸Ö Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ¢Õ¥ÖÕµÕ¡Õ¬Ö 1922-Õ« Õ°Õ¸ÖÕ¶Õ¾Õ¡ÖÕ«Õ¶ Ô»Õ¤ÖÕ«Õ½-Õ¡Õ½ ÕÕ¥Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ«Õ« Ö ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ´Õ«Õ»Ö Õ½Õ¿Õ¸ÖÕ¡Õ£ÖÕ¾Õ¥Ö Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ ÕºÕ¡Õ¯Õ¿, Õ¸ÖÕ¨ Õ¶Õ¡ÕÕ¡Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ´ Õ§Ö Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ« Ö ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¡Õ¯ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ«Õ¿Õ¡Õ¬Õ¡ÖÕ« Õ¦Õ¡Õ¾Õ©Õ«Õ¹Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¤Õ¥Õ´Ö Ô»Õ¤ÖÕ«Õ½Õ¡Õ½-ÕÕ¥Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ«Õ¶ Õ³Õ¡Õ¶Õ¡Õ¹Õ¾Õ¥Ö Õ¡ÕµÕ¤ Õ¥ÖÕ¯Õ¸Ö Õ´Õ¡ÖÕ¦Õ¥ÖÕ« Õ¡Õ´Õ«ÖÕ¡Ö 1922-Õ«Õ¶ Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡Õ¶ Õ¾Õ¥ÖÕ½Õ¯Õ½Õ¥Ö Õ¼Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¸Õ²Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´Ö Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ¡ÖÕ« Õ¦Õ¡Õ¾Õ©Õ«Õ¹Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ¦Õ¡Õ¶Õ£Õ¾Õ¡Õ®Õ¡Õ¢Õ¡Ö Õ¯Õ¸Õ¿Õ¸ÖÕ¸ÖÕ´ Ö Õ¿Õ¥Õ²Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´ Õ§Õ«Õ¶ Õ¿Õ¥Õ²Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶Õ¨Ö Ô¾Õ¡Õ¾Õ¡Õ¬Õ¾Õ¥Ö Õ¡Õ¦Õ¡Õ¿Õ¡Õ£ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ·Õ¡ÖÕªÕ¸ÖÕ´Ö 1939-Õ«Õ¶ Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡Õ¶, ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡Õ¶ Ö ÕÕ¥ÖÖÕ¡Õ¶Õ¨ Õ´Õ¿ÖÕ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ« Õ´Õ¥Õ»Ö ÔµÖÕ¯ÖÕ¸ÖÕ¤ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ·ÕÕ¡ÖÕ°Õ¡ÕµÕ«Õ¶ ÕºÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´Õ« Õ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶Õ¥ÖÕ«Õ¶ Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¥Ö Õ£Õ¡Õ²Õ¸ÖÕ©Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥Ö, Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÖÕ¥Ö Õ¼Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¢Õ¡Õ¦Õ¡Õ¶Õ¥Ö Ö Õ¡ÕµÕ¬Õ¶Ö 1941-Õ«Õ¶ Õ¡Õ¶Õ£Õ¬Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ¨ Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡Õ¶, Õ½Õ¡Õ¯Õ¡ÕµÕ¶ Õ«Õ¿Õ¡Õ¬Õ¡ÖÕ«Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ£Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ« Ö Õ£Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ´Õ¢ Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¡ÕµÕ¶Ö ÕÕ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¶Õ£ÖÕ¡Õ¤Õ« Õ´Õ¸Õ¿ Õ£Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ« Õ»Õ¡ÕÕ»Õ¡ÕÕ¸ÖÕ´Õ«Ö Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Õ«Õ¿Õ¡Õ¬Õ¡-Õ£Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ¨ Õ¤Õ¸ÖÖÕ½ Õ¥Õ¯Õ¡Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ«ÖÖ 1942-Õ« Õ¾Õ¥ÖÕ»Õ«Õ¶ â 1943-Õ« Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ«Õ¶ ÖÖÕ¡Õ¶Õ½Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ¨ Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ ÕÕ¥ÖÖÕ¡Õ¶Õ¨, Õ¡Õ¶Õ£Õ¬Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¸ÖÖÕ¥ÖÕ¨Õ Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡Õ¶ Ö ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡Õ¶Ö ÕÕ¥Õ® Ô²ÖÕ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡Õ¶, ÕÖÕ¡Õ¶Õ½Õ«Õ¡Õ¶ Ö Ô±ÕÕ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¸ÖÕ´ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¼Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¢Õ¡Õ¦Õ¡Õ¶Õ¥ÖÖ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ³Õ¡Õ¯Õ¡Õ¿Õ¡Õ£ÖÕ« Õ°Õ¡ÖÖÕ¨ ÖÕ¶Õ¶Õ¡ÖÕ¯Õ¾Õ¥Ö Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ¸ÖÕ´ Ô±ÖÕ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶ Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¥ÖÕ« Õ´Õ«Õ¶Õ«Õ½Õ¿ÖÕ¶Õ¥ÖÕ« ÕÕ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ¸ÖÕ´, Õ¡ÕºÕ¡Õ ÕÔ±Ô¿-Õ¸ÖÕ´ (1945â1948)Ö Ô»Õ´ÕºÕ¥ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ«Õ½Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ±Õ£Õ¿Õ¸ÖÕ´ Õ§Õ«Õ¶ Õ´Õ¡Õ½Õ¶Õ¡Õ¿Õ¥Õ¬ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶Ö 1949-Õ« Õ¶Õ¸ÕµÕ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ«Õ¶ ÕÔ±Ô¿-Õ« Ô³Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸Ö Õ¡Õ½Õ¡Õ´Õ¢Õ¬Õ¥Õ¡Õ¶ Õ¸ÖÕ¸Õ·Õ¸ÖÕ´ Õ¨Õ¶Õ¤Õ¸ÖÕ¶Õ¥Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¡Õ¶Õ¯Õ¡ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ¿Õ¡Õ¬ Õ´Õ«Õ¶Õ¹Ö 1952-Õ« Õ°Õ¸ÖÕ¶Õ¾Õ¡ÖÕ« 1-Õ¨Ö 1950-Õ«Õ¶ Õ°ÖÕ¡Õ¾Õ«ÖÕ¾Õ¥Ö Ô±Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ½Õ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¤Õ«Ö ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾, Õ¸ÖÕ¶ Õ¨Õ¶Õ¤Õ¸ÖÕ¶Õ¥Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ½Õ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Ö 1951-Õ« Õ¤Õ¥Õ¯Õ¿Õ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ« 25-Õ«Õ¶ Õ°Õ¼Õ¹Õ¡Õ¯Õ¾Õ¥Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« ÕÕ«Õ¡ÖÕµÕ¡Õ¬ Ô¹Õ¡Õ£Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Õ¨ (Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ«, ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡ÕµÕ«, ÕÕ¥ÖÖÕ¡Õ¶Õ« ÖÕ¥Õ¤Õ¥ÖÕ¡ÖÕ«Õ¡), Õ©Õ¡Õ£Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ Ô»Õ¤ÖÕ«Õ½Õ¡Õ½-Ô±Õ¥Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ«Õ¶ (Ô»Õ¤ÖÕ«Õ½ I)Ö 50-Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ©. Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ Õ¢Õ¡ÖÕ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ« Õ°Õ¡ÖÕ¸ÖÕ½Õ¿ Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡Õ¾Õ¡ÕµÖÕ¥Ö, Ö Õ¥ÖÕ¯Õ«ÖÕ¨ Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¡Õ¾ Õ¡ÖÕ¿Õ¡Õ½Õ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶ÕµÕ¡Õ¶ Õ¯Õ¡ÕºÕ«Õ¿Õ¡Õ¬Õ« Õ¶Õ¥ÖÕ©Õ¡ÖÕ¡Õ¶ÖÕ´Õ¡Õ¶ Ö Õ¢ÕµÕ¥Õ¯Õ¿Ö
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ Õ¸ÖÕºÕ¥Õ½ Õ¡Õ¶Õ¯Õ¡Õ ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
ÕÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¾Õ¥Ö Õ¢Õ¡Õ¶Õ¾Õ¸Ö Õ¤Õ¡Õ½Õ¡Õ¯Õ¡ÖÕ£Õ¨, Õ¡Õ´ÖÕ¡ÕºÕ¶Õ¤Õ¾Õ¥Ö Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¢Õ¸ÖÖÕªÕ¸ÖÕ¡Õ¦Õ«Õ¡Õ¶Ö 1960â1963-Õ«Õ¶ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¾Õ¥Ö Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¶ ÕÕ¸ÖÕ°Õ¸ÖÖÕ¤, Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ¯Õ¥ÖÕºÕ¾Õ¥Ö Õ¬Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ±Õ¥Õ¼Õ¶Õ¡ÖÕ¯Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Ö Õ¿Õ¡ÖÕ¥ÖÕ¯ÖÕµÕ¡ ÖÕ«ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ´ÖÖÕ¡Õ¯ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Ö ÕºÕ¡Õ·Õ¿ÕºÕ¡Õ¶Õ¥Õ¬Õ¸Ö Õ°Õ¡Õ¿Õ¸ÖÕ¯ Õ¯Õ¸Õ´Õ«Õ¿Õ¥, Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ´Õ« Õ·Õ¡ÖÖ Õ¨Õ¶Õ¯Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥Ö Ö Õ¡ÕµÕ¬Õ¶, Õ¸ÖÕ¸Õ¶Ö Õ¶ÕºÕ¡Õ½Õ¿Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ¨Ö 1963-Õ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡ÕµÕ¿Õ¡ÖÕ¡ÖÕ¾Õ¥Ö Õ´Õ«Õ¡ÖÕµÕ¡Õ¬ ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Ö ÔµÖÕ¯ÖÕ« Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯ÕµÕ¡Õ¶ÖÕ¸ÖÕ´ Õ¿Õ«ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸Õ² Õ¤Õ«ÖÖ Õ£ÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ´ Ô·Õ«Õ¶ ÕÕ¸Õ·Õ¸Ö ÖÕ¥Õ¸Õ¤Õ¡Õ¬Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Ö Õ·Õ¥ÕµÕÕ¥ÖÕ¨Ö ÕÕ¶Õ·Õ¾Õ¸ÖÕ´ Ô·Ö Õ¤Õ¥Õ´Õ¸Õ¯ÖÕ¡Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ·Õ¡ÖÕªÕ¸ÖÕ´ Õ¨Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ´ Õ®Õ¡Õ¶Ö Õ¾Õ«Õ³Õ¡Õ¯Õ¨, Ö Õ¿Õ¡ÖÕ¥ÖÕ¯ÖÕµÕ¡ Õ´Õ¸Õ¶Õ¸ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¡Õ¶Õ¥ÖÕ«Ö Õ¯Õ¡ÕÕ¾Õ¡Õ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ ÖÕ½ Õ¤ÕªÕ£Õ¸Õ°Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ¡Õ¼Õ¡Õ»Õ¡ÖÖÕ«Õ¶ Õ¥ÖÕ¯ÖÕ¸ÖÕ´Ö 1969-Õ« Õ½Õ¥ÕºÕ¿Õ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ« 1-Õ«Õ¶ «Ազատ Õ½ÕºÕ¡Õ¶Õ¥Ö» Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ¯Õ¥ÖÕºÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ´Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ´Õ« ÕÕ¸ÖÕ´Õ¢ ÕºÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¥Õ²Õ¡Õ·ÖÕ»Õ¸ÖÕ´ Õ¯Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¥Ö, Õ¿Õ¡ÕºÕ¡Õ¬Õ¾Õ¥Ö Õ©Õ¡Õ£Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¾Õ¡ÖÕ¹Õ¡Õ¯Õ¡ÖÕ£Õ¨Ö ÔµÖÕ¯Õ«ÖÕ¨ Õ°Õ¼Õ¹Õ¡Õ¯Õ¾Õ¥Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ (Ô¼Ô±Õ)Ö ÔµÖÕ¯ÖÕ« Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´Õ¶ Õ¡Õ¶ÖÕ¡Õ¾ Õ°Õ¥Õ²Õ¡ÖÕ¸ÕÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ ÕÕ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ«Õ¶ (ÕÕÔ½)Õ Õ¯Õ¡ÕºÕ«Õ¿Õ¡Õ¶ (Õ°Õ¥Õ¿Õ¡Õ£Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´Õ Õ£Õ¶Õ¤Õ¡ÕºÕ¥Õ¿) ÕÕ¸ÖÕ¡Õ´Õ¡Ö ÕÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ«Õ« Õ£Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ´Õ¢Ö ÕÕÔ½ Õ´Õ¥ÖÕªÕ¥Ö Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡ÕºÕ«Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ½Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¸ÖÕ²Õ«Õ¶ Ö Õ°Õ¼Õ¹Õ¡Õ¯Õ¥Ö, Õ¸Ö Ô¼Ô±Õ-Õ¨ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÖÕ¥Õ¬Õ¸Ö Õ§ «լիբիական Õ«Õ½Õ¬Õ¡Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ½Õ¸ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ«Õ¦Õ´Â»Ö 1969â1972-Õ«Õ¶ Õ´Õ«Õ»Õ¸ÖÕ¡Õ¼Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥Ö Õ±Õ¥Õ¼Õ¶Õ¡ÖÕ¯Õ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¡Õ´ÖÕ¡ÕºÕ¶Õ¤Õ´Õ¡Õ¶ Õ¸ÖÕ²Õ²Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ´Õ¢Ö 1970-Õ«Õ¶ Õ¾Õ¥ÖÕ¡ÖÕ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Ö Õ¿Õ¡ÖÕ¥ÖÕ¯ÖÕµÕ¡ Õ¼Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¢Õ¡Õ¦Õ¡Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö 1972-Õ«Õ¶ Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¾Õ¥Ö Õ¥ÖÕ¯ÖÕ« Õ´Õ«Õ¡Õ¯ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ¯Õ¥ÖÕºÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Õ Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ½Õ¸ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ«Õ½Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ«Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ (Ô±Ô±Õ)Ö ÕÖÕ¡ Õ£Õ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡ÖÕ¡ÕÕ¸Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ°Õ«Õ´ÖÕ¸ÖÕ´ Õ¨Õ¶Õ¯Õ¡Õ® Õ§ Õ¡ÕµÕ½ÕºÕ¥Õ½ Õ¯Õ¸Õ¹Õ¾Õ¡Õ® «եÖÖÕ¸ÖÕ¤ Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸Öնը», Õ¸ÖÕ« Õ¡Õ¼Õ¡Õ¶ÖÖÕ¶ Õ¥Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¸ÖÕ´ Õ¯ÖÕ¸Õ¶Õ¨ Ö Õ¶Õ¡ÖÕ«Õ¸Õ¶Õ¡Õ¬Õ«Õ¦Õ´Õ¨Ö 1976-Õ« Õ¶Õ¸ÕµÕ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¥ÖÕ¯Õ«ÖÕ¨ Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ¶Õ¾Õ¡Õ¶Õ¾Õ¥Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ (Ô¼Ô±ÔºÕ), Õ«Õ½Õ¯ 1977-Õ« Õ´Õ¡ÖÕ¿Õ«Õ¶Õ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¸ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ«Õ½Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¡Õ°Õ¡ÖÕ«Õ¡Ö Ô±ÖÕ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ´Õ¥Õ» Ô¼Ô±ÕÔºÔ¶ Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´ Õ§ «դÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¹Õ¥Õ¦Õ¸ÖÕ¸Öթյան» Õ£Õ«Õ®, ÕºÕ¡ÕµÖÕ¡ÖÕ¸ÖÕ´ Õ«Õ´ÕºÕ¥ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ«Õ¦Õ´Õ« Ö Ô»Õ½ÖÕ¡ÕµÕ¥Õ¬Õ« Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ½Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¤Õ¥Õ´Ö 1971-Õ« Õ½Õ¥ÕºÕ¿Õ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ« 1-Õ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ ÔµÕ£Õ«ÕºÕ¿Õ¸Õ½Õ« Ö ÕÕ«ÖÕ«Õ¡ÕµÕ« Õ°Õ¥Õ¿ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¥Ö Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¥Õ¤Õ¥ÖÕ¡Õ¿Õ«Õ¾ ÕÕ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ (Ô±ÕÕ)Ö 1972-Õ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕµÕ« Ö ÔµÕ£Õ«ÕºÕ¿Õ¸Õ½Õ« Õ´Õ«Õ»Ö ÕºÕ¡ÕµÕ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¾Õ¡Õ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ±Õ¥Õ¼Ö Õ¢Õ¥ÖÕ¾Õ¥Ö Õ¡ÕºÕ¡Õ£Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ Õ¥ÖÕ¯Õ¸Ö Õ¥ÖÕ¯ÖÕ¶Õ¥ÖÕ« ÕºÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ«Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ´Õ¡Õ¶ Õ´Õ¡Õ½Õ«Õ¶Ö 1974-Õ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ Ô¹Õ¸ÖÕ¶Õ«Õ½Õ« Õ°Õ¥Õ¿ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ±Õ¡ÕµÕ¶Õ¡Õ£Õ«Ö Õ½Õ¿Õ¸ÖÕ¡Õ£ÖÕ¥Ö Õ´Õ«Õ¡ÖÕµÕ¡Õ¬ ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ Ô»Õ½Õ¬Õ¡Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¥Õ¬Õ¸Ö Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ¢Õ¥ÖÕµÕ¡Õ¬, Õ¸ÖÕ¨ Õ¹Õ«ÖÕ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¾Õ¥ÖÖ
ÕÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡ÖÕ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´ 2011 ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
2011 Õ©Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ Õ¿Õ¥Õ²Õ« Õ¸ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¡Õ¾ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡ÖÕ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕºÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´Ö ÔµÖÕ¯ÖÕ« Õ²Õ¥Õ¯Õ¡Õ¾Õ¡Ö ÕÕ¸ÖÕ¡Õ´Õ¡Ö ÕÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ«Õ« Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Ö Õ¨Õ¶Õ¤Õ«Õ´Õ¡Õ¤Õ«Ö Ö Õ¶ÖÕ¡Õ¶Ö Õ¡Õ»Õ¡Õ¯ÖÕ¸Õ² Ö Õ¿Õ¡Ö Õ¥ÖÕ¯ÖÕ¶Õ¥ÖÕ« (ÕÖÕ¡Õ¶Õ½Õ«Õ¡, ÔµÕ£Õ«ÕºÕ¿Õ¸Õ½, Ô±ÕÔ·, Ô¿Õ¡Õ¿Õ¡Ö, ÕÕ¸ÖÕ¤Õ¡Õ¶Õ¡Õ¶, ÕÔ±ÕÕ) Õ´Õ«Õ»ÖÖ ÕÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡ÖÕ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕºÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´Õ« Õ¡ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶ÖÕ¸ÖÕ´ ÕÕ¸ÖÕ¡Õ´Õ¡Ö ÕÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ«Õ¶ Ö Õ«Ö Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ°Õ¥Õ¼Õ¡ÖÕ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ«Õ·ÕÕ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«ÖÖ Ô»Õ·ÕÕ¡Õ¶Õ¡ÖÕ¸ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Ö Õ¸ÖÕ¸Õ· ÕªÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯ Õ¡Õ¶Ö 2011 Õ©Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ« Õ°Õ¸Õ¯Õ¿Õ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ« 20-Õ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« ÕÕ«ÖÕ¿ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´ ÕÕ¸ÖÕ¡Õ´Õ¡Ö ÕÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ«Õ¶ Õ½ÕºÕ¡Õ¶Õ¾Õ¥Ö[8]Ö
ÕÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡ÖÕ£ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ§Ö ÕÖÕºÕ¥Õ½ ÕªÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¾Õ¸Ö Õ½Õ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ 1969-Õ«Ö Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¸ÖÕ´ Õ§ ÕÕ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¤ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¤Õ¥Õ¯Õ¬Õ¡ÖÕ¡ÖÕ«Õ¡Õ¶Ö ÕÖÕ¥Õ¶Õ½Õ¤ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶, Õ«Õ¶Õ¹ÕºÕ¥Õ½ Õ¶Õ¡Ö ÕºÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ«Õ·ÕÕ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¢Õ¡ÖÕ±ÖÕ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Õ´Õ¡ÖÕ´Õ«Õ¶Õ¨ Õ°Õ¥Õ²Õ¡ÖÕ¸ÕÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ ÕÕ¸ÖÕ°Õ¸ÖÖÕ¤Õ¶ Õ§, Õ¸ÖÕ« Õ¶Õ¡ÕÕ¡Õ£Õ¡Õ°Õ¨ ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ£Õ¬Õ¸ÖÕÕ¶ Õ§ Õ¸Ö Õ¦Õ«Õ¶Õ¾Õ¡Õ® Õ¸ÖÕªÕ¥ÖÕ« Õ£Õ¥ÖÕ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Ô³Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸Ö Õ°ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¨Ö Ô½Õ¸ÖÕ°Õ¸ÖÖÕ¤Õ¨ Õ¶Õ·Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Ö Õ¸ÖÕ¸Õ·Õ¸ÖÕ´ Õ¶ÖÕ¡ Õ¨Õ¶Õ¤Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÖ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Ö 1969-Õ« Õ½Õ¥ÕºÕ¿Õ¥Õ´Õ¢Õ¥ÖÕ«Ö ÕºÕ¡Õ¼Õ¬Õ¡Õ´Õ¥Õ¶Õ¿Õ¶ Õ¡ÖÕ±Õ¡Õ¯Õ¾Õ¡Õ® Õ§, Õ½Õ¡Õ¯Õ¡ÕµÕ¶ 2011 Õ©Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ« Õ«Õ·ÕÕ¡Õ¶Õ¡ÖÕ¸ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Ö Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Õ¥ÖÕ¯ÖÕ« Ö ÖÕ¥Õ¶Õ½Õ¤Õ«Ö Õ´Õ¡ÖÕ´Õ«Õ¶ Õ°Õ¼Õ¹Õ¡Õ¯Õ¾Õ¥Ö ÕÕ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¨, Õ«Õ½Õ¯ Õ¥ÖÕ¯ÖÕ« Õ²Õ¥Õ¯Õ¡Õ¾Õ¡Ö Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¡Õ¾ ÕÕ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ« Õ²Õ¥Õ¯Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¨Ö ÕÕ¥Õ²Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¶ Õ´Õ¡ÖÕ´Õ«Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ¿Õ¥Õ²Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö Õ´Õ¸ÖÕ¶Õ«ÖÕ«ÕºÕ¡Õ¬ ÕÕ¸ÖÕ°Õ¸ÖÖÕ¤Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶Ö Ô³Õ¡Õ¾Õ¡Õ¼Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ£Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ£Õ¡Õ¾Õ¡Õ¼Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ«Õ¹Õ¶Õ¥ÖÕ¨ (Õ´Õ¸ÖÕ¿Õ¡Õ½Õ¡ÖÕ«ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¨), Õ·ÖÕ»Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´Õ Õ´Õ¸ÖÕ¤Õ«ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¨Ö Ô´Õ¡Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ¯Õ¡ÖÕ£Õ¨ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶Õ Õ£Õ¥ÖÕ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Õ¤Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¨, Õ¡ÕºÕ¥Õ¬ÕµÕ¡ÖÕ«Õ¸Õ¶, I Õ¡Õ¿ÕµÕ¡Õ¶Õ« Ö Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡Õ£Õ¸ÖÕ´Õ¡ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ (Õ¡ÖÕ¡Õ£Õ¨Õ¶Õ©Õ¡Ö) Õ«ÖÕ¡Õ¾Õ¡Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¤Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö ÕÕ¥Õ²Õ¡ÖÕ¸ÕÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ ÕÕ¸ÖÕ°ÖÕ¤Õ« Õ¤Õ¥Õ¯ÖÕ¥Õ¿Õ¸Õ¾ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¾Õ¥Õ¬ Õ§ ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¤Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ¶Ö Ô¿Õ¡Õ¶ Õ¶Õ¡Ö Õ·Õ¡ÖÕ«Õ¡Õ©Õ« Õ¤Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÖ
Ô±Õ·ÕÕ¡ÖÕ°Õ¡Õ£ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ« 98%-Õ¨ Õ¯Õ«Õ½Õ¡Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¶Õ¥Ö Õ¸Ö Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¶Õ¥Ö Õ¥Õ¶Ö ÕÕ¥Õ¬Õ«Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´ Õ¿Õ«ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ 200â600 Õ´ Õ¢Õ¡ÖÕ±ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ´Õ¢ Õ½Õ¡ÖÕ¡Õ¾Õ¡Õ¶Õ¤Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö ÕÕ¡ÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ´ ÕÕ«Õ¢Õ¥Õ½Õ¿Õ« Õ¢Õ¡ÖÕ±ÖÕ¡Õ¾Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¶ Õ§ (Õ¢Õ¡ÖÕ±ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ´Õ«Õ¶Õ¹Õ¥ 2286 Õ´), Õ¡ÖÖÕ¥Õ¬ÖÕ¸ÖÕ´Õ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¨Ö
Ô¿Õ¬Õ«Õ´Õ¡ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¿Õ¬Õ«Õ´Õ¡Õ¶ Õ¡ÖÖÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¡ÕµÕ«Õ¶, Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ§, Õ°ÕµÕ¸ÖÕ½Õ«Õ½Õ¸ÖÕ´Õ Õ´Õ¥ÖÕ±Õ¡ÖÖÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¡ÕµÕ«Õ¶Ö ÕÕ¸ÖÕ¶Õ¾Õ¡ÖÕ« Õ´Õ«Õ»Õ«Õ¶ Õ»Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ½Õ¿Õ«Õ³Õ¡Õ¶Õ¨ Õ°ÕµÕ¸ÖÕ½Õ«Õ¸ÖÕ´ 11â12 °C Õ§, Õ°Õ¡ÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ´Õ 15â18 °C, Õ°Õ¸ÖÕ¬Õ«Õ½Õ«Õ¶Õ¨ Õ°ÕµÕ¸ÖÕ½Õ«Õ½Õ¸ÖÕ´Õ 27,29 °C, Õ°Õ¡ÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ´Õ 32â35 °C, Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ« Õ¯Õ¥Õ¶Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ¡Õ½Õ¸ÖÕ´Õ Õ¡Õ¾Õ¥Õ¬Õ« ÖÕ¡Õ¶ 50 °C: ÕÕ¥Õ²Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¥Õ¬ Õ·Õ¡Õ¿ Õ¥Õ¶ Õ°ÕµÕ¸ÖÕ½Õ«Õ½Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ·ÖÕ»Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´ (Õ¿Õ¡ÖÕ¥Õ¯Õ¡Õ¶ 250-350 Õ´Õ´ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¸ÖÕ´, 400â625 Õ´Õ´ Ô¿Õ«ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´), Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¸ÖÕ´Õ 25 Õ´Õ´Ö
ÕÕ¥ÖÖÕ«Õ¶ ÕÖÕ¥Ö Ö ÕÕ¸Õ²Õ¥Ö ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¸Õ¾ Õ°Õ¡Õ³Õ¡Õ Õ¡Õ¶ÖÕ¶Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ¿Õ¡Ö, Õ¹Õ¸ÖÕ¡ÖÕ¶Õ¸Õ² Õ£Õ«Õ¢Õ¬Õ« Ö ÕÕ¡Õ´Õ½Õ«Õ¶ ÖÕ¡Õ´Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö ÕÕ·Õ¿Õ¡ÕºÕ¥Õ½ Õ°Õ¸Õ½Õ¸Õ² Õ£Õ¥Õ¿Õ¥Ö Õ¹Õ¯Õ¡Õ¶, Õ½Õ¡Õ¯Õ¡ÕµÕ¶ Õ¯Õ¡Õ¶ Õ½Õ¿Õ¸ÖÕ¥ÖÕ¯ÖÕµÕ¡ Õ»ÖÕ¥ÖÕ« Õ¦Õ£Õ¡Õ¬Õ« ÕºÕ¡Õ·Õ¡ÖÕ¶Õ¥ÖÖ Ô¾Õ¸Õ¾Õ¥Õ¦Õ¥ÖÖÕ« Õ£Õ¸ÖÕ·-Õ¤Õ¡ÖÕ¹Õ¶Õ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Õ°Õ¸Õ²Õ¥ÖÕ« Õ¾ÖÕ¡ Õ£Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ·Õ¼Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ´Õ¥ÖÕ±Õ¡ÖÖÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¯Õ«Õ½Õ¡Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¢Õ¸ÖÕ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ (Õ°Õ¡Õ¦Õ¾Õ¡Õ¤Õ¥ÕºÕ Õ¡Õ¯Õ¡ÖÕ«Õ¡Õ¶Õ¥Ö, ÕªÕ¡Õ¶Õ¿Õ¡Õ©Õ¦Õ¥Õ¶Õ«, Õ¯Õ¡ÖÕ´ÖÕ¡Õ¶)Ö Ô±Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ°Õ½Õ¯Õ¡ÕµÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥Ö Õ°Õ¡Õ´Õ¡ÖÕµÕ¡ Õ¢Õ¸ÖÕ½Õ¡Õ¦Õ¸ÖÖÕ¯ Õ¥Õ¶Ö Ô¿Õ¡Õ¶ Ö Õ¡Õ¦Õ«Õ½Õ¶Õ¥ÖÖ
Ô¿Õ¥Õ¶Õ¤Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ô±Õ·ÕÕ¡ÖÕ° ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¿Õ¥Õ¶Õ¤Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ·ÕÕ¡ÖÕ°Õ«Õ¶ Õ¢Õ¶Õ¸ÖÕ¸Õ· Õ¥Õ¶ Ö Õ±Õ¥ÖÕ¶ Õ¸Ö Õ´Õ¸Õ²Õ¥Õ½Õ¶Õ¥ÖÕ¨, Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¶Õ¡Ö Õ·Õ¶Õ¡Õ£Õ¡ÕµÕ¬Õ¥Ö, Õ¡Õ²Õ¾Õ¥Õ½Õ¶Õ¥Ö, Õ¾Õ¡ÖÕ¡Õ¦Õ¶Õ¥Ö Ö Õ¡ÕµÕ¬Õ¶Ö
Ô²Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
97%-Õ¨ Õ¢Õ¥ÖÕ¢Õ¥ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¸Ö Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶[9]Ö Ô±ÕºÖÕ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ¶Õ¡Ö Õ°Õ¡Õ¸ÖÕ½Õ¡, Õ¿Õ¸ÖÕ¢Õ¸Ö ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾Õ¸ÖÖÕ¤Õ¶Õ¥ÖÕ« ÖÕ¸ÖÖ ÕÕ´Õ¢Õ¥ÖÖ ÕÕ¡Õ·Õ¿Õ¸Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¬Õ¥Õ¦Õ¸ÖÕ¶ Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¥Õ¶Õ¶ Õ§, ÕºÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯ÖÕ¸Õ¶Õ¨Õ Õ«Õ½Õ¬Õ¡Õ´Õ¨Ö Ô²Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ´Õ¸Õ¿ 90%-Õ¨ Õ¡ÕºÖÕ¸ÖÕ´ Õ§ Õ®Õ¸Õ¾Õ¡Õ´Õ¥ÖÕ± Õ·ÖÕ»Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´Ö Ô±Õ¼Õ¡Õ¾Õ¥Õ¬ ÕÕ«Õ½Õ¿ Õ§ Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¥ÖÕ¾Õ¡Õ® ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ« Õ´Õ¸ÖÕ°Õ¡ÖÕ¡Õ¦Õ¡Õ¶ (Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ´Õ¸Õ¿ 1/4-Õ¨)Ö ÕÕµÕ¸ÖÕ½Õ«Õ½Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¡ÖÖÕ´Õ¿ÕµÕ¡Õ¶ Õ´Õ¡Õ½Õ¸ÖÕ´ Õ£Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ·Õ¼Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ¶Õ½Õ¿Õ¡Õ¯ÕµÕ¡Ö Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨, Õ¡ÖÖÕ¥Õ¬ÕµÕ¡Õ¶ Õ´Õ¡Õ½Õ¸ÖÕ´ Ö Õ¥ÖÕ¯ÖÕ« Õ°Õ¡ÖÕ¡Õ¾-Õ¡ÖÖÕ´Õ¸ÖÕ¿ÖÕ¸ÖÕ´ Õ´Õ« Õ·Õ¡ÖÖ ÖÕ¥Õ²Õ¥Ö Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ¯Õ«Õ½Õ¡ÖÕ¸Õ¹Õ¾Õ¸ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö ÖÕ¸Õ¹Õ¾Õ¸ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯ÕµÕ¡Õ¶ÖÖ Ô±Õ¼Õ¡Õ¾Õ¥Õ¬ ÕÕ¸Õ·Õ¸Ö ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¶, Ô²Õ¥Õ¶Õ£Õ¡Õ¦Õ«Õ¶Ö
ÕÕ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
ÕÕ«Õ¶Õ¹Ö Õ¥ÖÕ¯ÖÕ¸ÖÕ¤ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ·ÕÕ¡ÖÕ°Õ¡ÕµÕ«Õ¶ ÕºÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´Õ¨ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¾Õ¡Õ® Õ§Ö ÖÕ¸Õ¹Õ¾Õ¸ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¶Õ¡Õ½Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ°Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶, Õ´Õ¡Õ½Õ¡Õ´Õ¢Õ Õ°Õ¸Õ²Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¾ÖÕ¡Ö 1950-Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ©. Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ« ÕÕ¸Õ·Õ¸Ö Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡Õ¾Õ¡ÕµÖÕ¥Ö Õ°Õ¡ÕµÕ¿Õ¶Õ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¥Õ¬Õ¸ÖÖ Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Õ¥ÖÕ¯ÖÕ« Õ§Õ¯Õ¸Õ¶Õ¸Õ´Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ« Õ°Õ«Õ´ÖÕ¨ Õ¤Õ¡ÖÕ±Õ¡Õ¾ Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ¡ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´Õ¨, Õ¸ÖÕ¨ Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ½ Õ§ Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¥Õ¯Õ¡Õ´Õ¿Õ« 90%-Õ¨Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡ÖÖÕ¸Ö Õ¡Õ¼Õ¡Õ¶Õ±Õ¶Õ¡Õ°Õ¡Õ¿Õ¯Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶Õ ÖÕ«Õ¶Õ¡Õ¶Õ½Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ´Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Ö Õ½Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ´Õ¸ÖÖ Õ¢Õ¡Õ¦Õ¡ÕµÕ« Õ¡Õ¼Õ¯Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Ö ÕºÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ½Õ¥Õ¯Õ¿Õ¸ÖÕ« Õ´Õ¥Õ¶Õ¡Õ·Õ¶Õ¸ÖÕ° Õ¤Õ«ÖÖÕ¨Ö ÕÕ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö Õ½Õ¸ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¶ 3-Õ¡Õ´ÕµÕ¡ Õ®ÖÕ¡Õ£ÖÕ«Ö (1973â1975) Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ (Õ£Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸Ö ÕÕ¶Õ¤Õ«ÖÕ¶ Õ§Ö Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ«Õ¶Õ¤Õ¸ÖÕ½Õ¿ÖÕ«Õ¡Õ¬-Õ¡Õ£ÖÕ¡ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÖÕ¾Õ¡Õ®ÖÕ« Õ°Õ«Õ´ÖÕ¥ÖÕ« Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¸ÖÕ´Õ¨) Õ¨Õ¶Õ¤Õ¸ÖÕ¶Õ¾Õ¥Õ¬ Õ§ Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¶ 5-Õ¡Õ´ÕµÕ¡ (1976â1980) ÕºÕ¬Õ¡Õ¶, Õ¸ÖÕ« Õ£Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸Ö ÕÕ¶Õ¤Õ«ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶Õ Õ½Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¢Õ¡Õ¦Õ¡ÕµÕ« Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¸ÖÕ´Õ¨, Õ«Õ¶ÖÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÖÕ¾Õ¡Õ®ÖÕ« Õ°Õ¥Õ¿Õ¡Õ£Õ¡ Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´Õ¨, Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¸ÖÕ¡Õ¯ÕµÕ¡Õ¬ Õ¯Õ¡Õ¤ÖÕ¥ÖÕ« ÕºÕ¡Õ¿ÖÕ¡Õ½Õ¿Õ¸ÖÕ´Õ¨Ö
Ô±ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô±ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¡Õ¼Õ¡Õ»Õ¡Õ¿Õ¡Ö Õ³ÕµÕ¸ÖÕ²Õ¨ Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ¡ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´Õ¶ Õ§, Õ¸ÖÕ¶ Õ«ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¡ÖÕ¶Õ¸ÖÕ´ Õ§ Ô¼Ô»ÕÕÔ¿Õ ÕºÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¸ÖÕºÕ¸ÖÕ¡ÖÕ«Õ¡Õ¶Ö ÕÕ¡Õ¾Õ©Õ« Õ¡ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´Õ¨ 2014-Õ«Õ¶ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¥Õ¬ Õ§ Ö ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ 310,000 Õ¢Õ¡ÖÖÕ¥Õ¬[10]Ö Ô±ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ¶Õ¡Ö Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ£Õ¡Õ¦ (12,19 Õ´Õ¬ÖÕ¤ Õ´3, 2012[10])Ö 2014-Õ«Õ¶ Õ¡ÖÕ¿Õ¡Õ¤ÖÕ¾Õ¥Õ¬ Õ§ 25,96 Õ´Õ¬8d Õ¯Õ¾Õ¿/Õª Õ§Õ¬Õ¥Õ¯Õ¿ÖÕ¡Õ§Õ¶Õ¥ÖÕ£Õ«Õ¡[10]Ö ÕÕ¥ÖÕ¡Õ´Õ·Õ¡Õ¯Õ¸Õ² Õ¡ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ³ÕµÕ¸ÖÕ²Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶Õ Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ¡Õ£Õ¡Õ¦Õ¡Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ´Õ·Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ´Õ¨, Õ½Õ¶Õ¶Õ¤Õ« (Õ¢Õ¸ÖÕ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕµÕ¸ÖÕ²Õ«, ÕºÕ¡Õ°Õ¡Õ®Õ¸Õ¶Õ¥ÖÕ«), Õ¿Õ¥ÖÕ½Õ¿Õ«Õ¬ (Õ¢ÖÕ¤ÕµÕ¡ Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¾Õ¡Õ®ÖÕ¶Õ¥ÖÕ«) Õ¡ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨, Õ®ÕÕ¡ÕÕ¸Õ¿Õ«, Ö Õ³Õ¡Õ¼Õ«, Õ¯Õ¡Õ·Õ¾Õ«, ÖÕ¥Õ´Õ¥Õ¶Õ¿Õ« Õ¡ÖÕ¿Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Ö Ô±ÖÕ¤ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ±Õ¥Õ¼Õ¶Õ¡ÖÕ¯Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ´Õ¸Õ¿ 75%-Õ¨ Õ¯Õ¥Õ¶Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ¡ÖÕ¡Õ® Õ§ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¸ÖÕ´Ö ÕÕ¡ÖÕ½Õ¡-Ô²ÖÕ¥Õ£Õ¡ Õ¶Õ¡Õ¾Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ£Õ½Õ¿Õ¸ÖÕ´ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÖÕ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ¡Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ´Õ·Õ¡Õ¯Õ´Õ¡Õ¶ Ö Õ°Õ¥Õ²Õ¸ÖÕ¯ Õ£Õ¡Õ¦Õ«, Ô»Õ¶Õ¿Õ«Õ½Õ¡Ö Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡Õ¾Õ¡ÕµÖÕ« Õ·ÖÕ»Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´Õ Õ¡Õ´Õ¸Õ¶Õ«Õ¡Õ¯Õ«, Õ°Õ¥Õ²Õ¸ÖÕ¯ Õ£Õ¡Õ¦Õ« Ö Õ¢Õ¥Õ¶Õ¦Õ«Õ¶Õ« Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÖ Ô¶Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ¡Õ® Õ§ Õ¿Õ¶Õ¡ÕµÕ¶Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö Õ¯Õ«Õ½Õ¡Õ¿Õ¶Õ¡ÕµÕ¶Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡ÖÕ¿Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨, Õ£Õ¸ÖÕ£Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Ö
Ô³ÕµÕ¸ÖÕ²Õ¡Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô³ÕµÕ¸ÖÕ²Õ¡Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ´Õ¥Õ» ÕÖÕ¡ÕÕ¸ÖÕ½Õ¾Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ¯Õ¸Õ¸ÕºÕ¥ÖÕ¡Õ¿Õ«Õ¾ Õ·Õ¡ÖÕªÕ¸ÖÕ´Õ¨Ö Ô³Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ·Õ¼Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ¡Õ¶Õ»ÖÕ¤Õ« Õ°Õ¸Õ²Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Ö ÕÕ¡Õ¶ÖÕ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ´Õ¥Õ® Õ´Õ¡Õ½Õ¨ Õ¦Õ¢Õ¡Õ²Õ¥ÖÕ¶Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ£Õ¡ÖÕ«Õ¶ Ö ÖÕ¸ÖÕ¥Õ¶Õ¨Ö ÕÕ·Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ¶Õ¡Ö Õ±Õ«Õ©Õ¥Õ¶Õ«, ÖÕ«Õ¿ÖÕ¸ÖÕ½Õ¶Õ¥Ö, ÖÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Õ¯ÕµÕ¡Õ¶ Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¾Õ¥Õ¶Õ«, Õ£Õ¥Õ¿Õ¶Õ¨Õ¶Õ¯Õ¸ÖÕµÕ¦, Õ®ÕÕ¡ÕÕ¸Õ¿, Õ¢Õ¡Õ¶Õ»Õ¡ÖÕ¥Õ²Õ¥Õ¶Ö Ô¿Õ¡ÖÖÕ¸Ö Õ¶Õ·Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ¸ÖÕ¶Õ« Õ§ÖÕ½Õ¿Õ¥Õ¶Õ½Õ«Õ¾ Õ¡Õ¶Õ¡Õ½Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ°Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Ö Ô¾Õ¸Õ¾Õ¡ÖÕ«Õ¶ Õ¦Õ¢Õ¡Õ²Õ¾Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ±Õ¯Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ´Õ¢Ö
ÕÖÕ¡Õ¶Õ½ÕºÕ¸ÖÕ¿ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
ÕÕ¡Õ´Õ¡ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¿ÖÕ¡Õ¶Õ½ÕºÕ¸ÖÕ¿Õ« Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¨ Õ¡Õ¾Õ¿Õ¸Õ´Õ¸Õ¢Õ«Õ¬Õ¡ÕµÕ«Õ¶Õ¶ Õ§Ö Ô±Õ¾Õ¿Õ¸Õ³Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡ÖÕ°Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¥ÖÕ¯Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ´Õ¸Õ¿ 100,000 Õ¯Õ´ Õ§ (2014)[11], Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ¡Õ´Õ¸ÖÕ²Õ¶Õ¥ÖÕ«Õ¶Õ¨Õ 7005 Õ¯Õ´[11]Ö ÕÕ¡Õ¾Õ©Õ¡Õ¿Õ¡Ö Õ¶Õ¡Õ¾Õ¡Õ¿Õ¸ÖÕ´Õ« Õ¿Õ¸Õ¶Õ¶Õ¡ÕªÕ¨ 0,3 Õ´Õ¬Õ¶ Õ¿ Õ§ (1974)Ö Ô±Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¾Õ¥Õ¬ Õ§ Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ «Լիբիա Õ§ÕµÖÕ¸Öեյս» Õ¡Õ¾Õ«Õ¡Õ¨Õ¶Õ¯Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Ö ÕÕ«Õ»Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Ö Õ¤Õ¡Õ¶Õ¡Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡ÕµÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥Ö Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«, Ô²Õ¥Õ¶Õ£Õ¡Õ¦Õ«, ÕÕ¥Õ¢Õ°Õ¡ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´Ö
Ô±ÖÕ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶ Ô±Õ¼ÖÕ¿Õ¸ÖÖ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
2014-Õ«Õ¶ Õ¡ÖÕ¿Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´Õ¨ Õ¯Õ¡Õ¦Õ´Õ¥Õ¬ Õ§ 17.49, Õ¶Õ¥ÖÕ´Õ¸ÖÕ®Õ¸ÖÕ´Õ¨Õ 16,08 Õ´Õ¬Õ¶ Ô±ÕÕ Ô´Õ¸Õ¬Õ¡Ö[12]Ö Ô±ÖÕ¿Õ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ´Õ¡Õ¶ Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ¡Õ½Õ¨ Õ¶Õ¡Õ¾Õ©Õ¶ Õ¸Ö Õ£Õ¡Õ¦Õ¶ Õ§Ö ÕÕ¥ÖÕ´Õ¸ÖÕ®Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ´Õ¥ÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ¶Õ¥Ö Ö Õ½Õ¡ÖÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¸ÖÕ´, Õ¿ÖÕ¡Õ¶Õ½ÕºÕ¸ÖÕ¿Õ« Õ´Õ«Õ»Õ¸ÖÕ¶Õ¥Ö, Õ½Õ¶Õ¶Õ¤Õ¡Õ´Õ©Õ¥ÖÖ, Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ ÕºÕ¡ÖÕ¡ÖÕ¿Õ¡Õ¶ÕµÕ¸ÖÕ©Õ¥Ö Ö Õ¡ÕµÕ¬Õ¶Ö Ô±ÖÕ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶ Õ¡Õ¼ÖÕ¿ÖÕ¸ÖÕ´ Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¨Õ¶Õ¯Õ¥ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶ Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ«Õ¡Õ¶, ÕÕ«Õ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ¡Õ¶Õ¨, Ô³Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ«Õ¡Õ¶, ÔµÕ£Õ«ÕºÕ¿Õ¸Õ½Õ¨, Ô¹Õ¸ÖÖÖÕ«Õ¡Õ¶, ÕÕ¥Õ® Ô²ÖÕ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¡Õ¶, ÕÖÕ¡Õ¶Õ½Õ«Õ¡Õ¶, Ô±ÕÕ-Õ¨Ö Ô´ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ«Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¨ Õ¬Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¤Õ«Õ¶Õ¡ÖÕ¶ Ô·Ö
Ô¿ÖÕ©Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
1968-Õ«Õ¶ Õ¡Õ¶Õ£ÖÕ¡Õ£Õ¥Õ¿ Õ§Ö Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ 73%-Õ¨Ö 1969-Õ«Õ¶ Õ´Õ¿ÖÕ¾Õ¥Õ¬ Õ§ ÕºÕ¡ÖÕ¿Õ¡Õ¤Õ«Ö Õ¿Õ¡ÖÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯ÖÕ©Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Ö ÕÖÕ½Õ¸ÖÖÕ¸ÖÕ´Õ¨ Õ¡Õ¶Õ¾Õ³Õ¡Ö Õ§ Õ¢Õ¸Õ¬Õ¸Ö Õ¸ÖÕ½Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ½Õ¿Õ¡Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´Ö Ô¿ÖÕ©Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ¯Õ¡ÖÕ£Õ« Õ´Õ¥Õ» Õ´Õ¿Õ¶Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ´Õ¡Õ¶Õ¯Õ¡ÕºÕ¡ÖÕ¿Õ¥Õ¦Õ¶Õ¥ÖÕ¨ (4â6 Õ¿Õ¡ÖÕ¥Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¥ÖÕ¥ÕÕ¡Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ°Õ¡Õ´Õ¡Ö), Õ¿Õ¡ÖÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ (Õ¸ÖÕ½Õ´Õ¡Õ¶ Õ¿ÖÕ¸Õ²Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ 6 Õ¿Õ¡ÖÕ«), Õ´Õ«Õ·Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡ÖÕ£ (Õ¥ÖÕ¯Õ¡Õ½Õ¿Õ«Õ³Õ¡Õ¶Õ ÕµÕ¸ÖÖÕ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¹ÕµÕ¸ÖÖÕ¨ 3 Õ¿Õ¡ÖÕ«) Õ¤ÕºÖÕ¸ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¨Ö ÕÖÕ¸ÖÕ¿Õ¥ÕÕ¶Õ«Õ¯Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯ÖÕ©Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ«ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¡ÖÕ¾Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ¿Õ¡ÖÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ´ Õ´Õ«Õ·Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡ÖÕ£ Õ¤ÕºÖÕ¸ÖÕ« Õ¡Õ¼Õ¡Õ»Õ«Õ¶ Õ¡Õ½Õ¿Õ«Õ³Õ¡Õ¶Õ« Õ°Õ«Õ´ÖÕ« Õ¾ÖÕ¡ (Õ¸ÖÕ½Õ´Õ¡Õ¶ Õ¿ÖÕ¸Õ²Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ 4 Õ¿Õ¡ÖÕ«)Ö Ô²Õ¡ÖÕ±ÖÕ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Õ¸ÖÕ½Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ½Õ¿Õ¡Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨Õ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ¬Õ½Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¨, Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¾Õ¥Õ¬ Õ§ 1955-Õ«Õ¶, Ô²Õ¥Õ¶Õ£Õ¡Õ£Õ«Õ¸ÖÕ´Ö 1957-Õ«Ö ÖÕ¡Õ¯Õ¸ÖÕ¬Õ¿Õ¥Õ¿Õ¶Õ¥Ö Õ¸ÖÕ¶Õ« ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¸ÖÕ´Ö Ô½Õ¸Õ·Õ¸ÖÕ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Õ£ÖÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶Õ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ¬Õ½Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ« (Õ¡Õ¾Õ¥Õ¬Õ« ÖÕ¡Õ¶ 77,6 Õ¥Õ¦. Õ¯Õ¿Õ¸Ö Õ£Õ«ÖÖ), ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ« ÕºÕ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ (Õ¡Õ¾Õ¥Õ¬Õ« ÖÕ¡Õ¶ 35,5 Õ°Õ¦. Õ¯Õ¿Õ¸Ö Õ£Õ«ÖÖ) Õ£ÖÕ¡Õ¤Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö Ô¹Õ¡Õ¶Õ£Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶Õ ÕÕ¶Õ¡Õ£Õ«Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö Õ¢Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¨ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¸ÖÕ´, ÕÕ¶Õ¡Õ£Õ«Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ¡Õ¶Õ£Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥Ö ÕÕ¡Õ£Õ¶Õ¥Õ¸ÖÕ´ Ö ÕÕ¡Õ¢ÖÕ¡Õ¿Õ¸ÖÕ´Ö
ÕÕ·Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕµÕ© ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô³ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
VII Õ¤.âVIII Õ¤. Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ«Õ¶ Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¶Õ¾Õ¡Õ³Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥ÖÕ«Ö Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ Õ£ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ¦Õ¡ÖÕ£Õ¡ÖÕ¥Õ¬ Õ§ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ·Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕµÕ©Õ« Õ°Õ¸ÖÕ¶Õ¸Õ¾Ö XVI Õ¤Õ¡ÖÕ«Ö Õ½Õ¯Õ½Õ¡Õ®, Õ¥ÖÕ¢ Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¶ Õ¨Õ¶Õ¯Õ¥Õ¬ Õ§ Õ©Õ¸ÖÖÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ«ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¿Õ¡Õ¯, Õ£ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Õ¡Õ¶Õ¯Õ¸ÖÕ´ Õ§ Õ¡ÕºÖÕ¥Õ¬Ö Ô±ÕµÕ¶Õ¸ÖÕ¡Õ´Õ¥Õ¶Õ¡ÕµÕ¶Õ«Õ¾, XVIIâXVIII Õ¤Õ¤. Õ°Õ¡Õ¶Õ¤Õ¥Õ½ Õ¥Õ¶ Õ¥Õ¯Õ¥Õ¬ Õ½Õ¸ÖÖÕ« Õ¢Õ¡Õ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¶Õ¥Ö ÕÕ´Õ¡Ö Õ¢Õ¥Õ¶ Õ¡Õ¬-ÕÕ¡ÖÕ«Õ¤Õ¨, Ô±Õ°Õ´Õ¥Õ¤ Õ¡Õ¬-Ô²Õ¡ÕÕ¬ÕµÕ¸ÖÕ¬Õ«Õ¶ (Õ´Õ¡Õ°. 1701), Õ¸ÖÕ¸Õ¶Ö Õ°Õ¥Õ¿ÖÕ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¶Õ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ ÕºÕ¸Õ¥Õ¦Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¡Õ¾Õ¡Õ¶Õ¤Õ¸ÖÕµÕ©Õ¶Õ¥ÖÕ«Õ¶Ö Ô»ÖÕ¥Õ¶Ö ÖÕ¡Õ½Õ«Õ¤Õ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´ Õ£Õ¡Õ²Õ¸ÖÕ©Õ¡ÖÕ¡ÖÕ¶Õ¥ÖÕ« Õ¤Õ¥Õ´ ÕºÕ¡ÕµÖÕ¡ÖÕ« Õ¯Õ¸Õ¹ Õ¥Õ¶ Õ¡ÖÕ¥Õ¬ Õ¢Õ¡Õ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¶Õ¥Ö Ô±Õ°Õ´Õ¥Õ¤ Õ¡Õ·-ÕÕ¡ÖÕ«ÖÕ¨ (1864â1918), ÕÕ¸ÖÕ½Õ©Õ¡ÖÕ¡ Õ¢Õ¥Õ¶ Ô¶Õ«ÖÕ«Õ¶ (1853â1918), ÕÕ¸ÖÕ¬Õ¥ÕµÕ´Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¬-Ô²Õ¡ÖÕ¸ÖÕ¶Õ«Õ¶ (Õ´Õ¡Õ°. 1914)Ö Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ£Õ¡Õ²Õ¸ÖÕ©Õ¡Õ¯Õ¡Õ¬Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ (1912â1943) Õ·ÖÕ»Õ¡Õ¶Õ« ÕºÕ¸Õ¥Õ¦Õ«Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¢Õ¶Õ¸ÖÕ¸Õ· Õ¥Õ¶ Õ°Õ¡ÕµÖÕ¥Õ¶Õ¡Õ½Õ«ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶, Õ¡Õ¦Õ¡Õ¿Õ¡Õ£ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ¸Õ¿Õ«Õ¾Õ¶Õ¥ÖÕ¨ (Ô±Õ°Õ´Õ¥Õ¤ ÕÕ¡ÖÕ«Õ¯ Õ¡Õ¬-ÕÕ¡ÕÕ¤Õ¡Õ¸ÖÕ«, Õ´Õ¡Õ°. 1961, Ô»Õ¢ÖÕ¡Õ°Õ«Õ´ Õ¡Õ¬-ÕÖÕ½Õ¿ ÕÖÕ´Õ¡Õ¼, 1907â1950 Ö Õ¡ÕµÕ¬Ö)Ö Ô±Õ¶Õ¯Õ¡ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ°Õ¼Õ¹Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ´Õ«Ö (1951) Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Õ¢Õ¡Õ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¶Õ¥Ö Ô±Õ¬Õ« ÕÕ«Õ¤Õ¯Õ« Ô±Õ¢Õ¤ Õ¡Õ¬-ÕÕ¡Õ¤Õ¥ÖÕ¨, Ô±Õ°Õ´Õ¥Õ¤ ÕÕ¸ÖÕ¡Õ¤ ÕÕ«Õ¶Õ¶Õ«Õ¢Õ¨, Ô±Õ¬Õ« Õ¡Õ¼-ÕÕ¸ÖÕ¯Õ¥ÕµÕ¶Õ¨ Ö Õ¸ÖÖÕ«Õ·Õ¶Õ¥Ö Õ°ÖÕ¡ÕªÕ¡ÖÕ¾Õ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ¡Õ²Õ¡Õ¹Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¤Õ¡Õ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ±ÖÕ¥ÖÕ«Ö, Õ°Õ¥Õ¿Õ¡ÖÖÖÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ ÖÕ¸ÖÖÕ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¥ÖÕ«Õ¶ Õ°Õ¡Õ½Õ¡ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¶Õ¤Õ«ÖÕ¶Õ¥ÖÕ«, Õ´Õ¡Õ½Õ¡Õ´Õ¢Õ Õ°Õ¡Õ½Õ¡ÖÕ¡Õ¯ Õ´Õ¡ÖÕ¤Õ¸Ö Õ¯ÕµÕ¡Õ¶ÖÕ« Õ¶Õ¯Õ¡Õ¿Õ´Õ¡Õ´Õ¢Ö Ô±ÖÕ±Õ¡Õ¯Õ¨ Õ®Õ¶Õ¸ÖÕ¶Õ¤ Õ§ Õ¡Õ¼Õ¥Õ¬ 40â50-Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ©.: Ô³Õ¬ÕÕ¡Õ¾Õ¸Ö Õ©Õ¥Õ´Õ¡Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶Õ Õ¬Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¿Õ¡Ö Õ¡Õ¶Õ¯Õ¡ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨, Õ½Õ¸ÖÕ«Õ¡Õ¬Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ¾Õ¡Õ½Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨, Õ¶Õ¡ÕÕ¡ÕºÕ¡Õ·Õ¡ÖÕ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¤Õ¡Õ¿Õ¡ÕºÕ¡ÖÕ¿Õ¸ÖÕ´Õ¨Ö ÕÕ¸ÖÕ½Õ©Õ¡ÖÕ¡ Õ¡Õ¬-ÕÕ«Õ½Õ¸ÖÖÕ¡Õ¿Õ¡ÕµÕ«, ÕÕ¸ÖÕ°Õ¡Õ´Õ¥Õ¤ Ô±Õ¢Õ¸Ö Ô½Õ¡ÖÖÕ¸ÖÕ½Õ«, ÕÕ«Õ·Õ¡Õ¿ Õ¡Õ¬-Ô½Õ¸ÖÕ¶Õ«, ÕÕ¸ÖÕ°Õ¡Õ´Õ¥Õ¤ Ô±ÖÕ«ÖÕ« Ö Õ¸ÖÖÕ«Õ·Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¶Õ¸Õ¾Õ¥Õ¬Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ°Õ¥ÖÕ¸Õ½Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ¢Õ¥Õ¤Õ¾Õ«Õ¶Õ¶Õ¥Ö Õ¥Õ¶, Õ±Õ¯Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ¶Õ¥Ö, Õ¡ÖÕ°Õ¥Õ½Õ¿Õ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¶Õ¥ÖÖ 1960â1970-Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ«Õ¶ Õ£ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Õ¥Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¥ÖÕ«Õ¿Õ¡Õ½Õ¡ÖÕ¤ Õ¢Õ¡Õ¶Õ¡Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¶Õ¥Ö Õ¸Ö Õ¡ÖÕ±Õ¡Õ¯Õ¡Õ£Õ«ÖÕ¶Õ¥Ö ÕÕ¸ÖÕ´Õ¡ Õ¡Õ¬-ÕÕ¡ÖÕ¡Õ¶Õ«Õ¶, Ô±Õ°Õ´Õ¥Õ¤ Õ¡Õ¶-ÕÕ¸ÖÕ¥ÕµÖÕ«Õ¶, ÕÕ¸ÖÕ¡Õ¦Õ«Õ¡ Ô²Õ¡ÖÕ«ÕµÕ¸ÖÕ¸ÖÕ¶Õ¨ Ö Ô±Õ¢Õ¤Õ¥Õ¬ ÕÕ¡ÖÕ¥Õ¦ Õ¡Õ¬-ÕÕ¡ÕµÕ¡ÖÕ¨Ö
ÕÕ¡ÖÕ¿Õ¡ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ Ö Ô¿Õ¥ÖÕºÕ¡ÖÕ¾Õ¥Õ½Õ¿ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¸ÖÕ´ ÕºÕ¡Õ°ÕºÕ¡Õ¶Õ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ¶Õ¸Ö ÖÕ¡ÖÕ« Õ¤Õ¡ÖÕ« ÕªÕ¡ÕµÕ¼Õ¡ÕºÕ¡Õ¿Õ¯Õ¥ÖÕ¶Õ¥Ö (ÖÕ²Õ¥ÖÕ«, Õ¢Õ«Õ¦Õ¸Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¸ÖÕ½Õ« Õ¿Õ¥Õ½Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¶Õ¥Ö, ÖÕ¡Õ²Õ¡Ö Ô·Õ¬-ÕÖÕ¾Õ¥ÕµÕ¶Õ¡Õ©), ÖÕµÕ¸ÖÕ¶Õ«Õ¯ÕµÕ¡Õ¶ Õ¡ÖÕ¾Õ¥Õ½Õ¿Õ« Õ°Õ¸ÖÕ·Õ¡ÖÕ±Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥Ö (Õ¯Õ¡Õ¾Õ¥ ÖÕ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¶Õ¥Ö, Õ¶Õ¡ÕÕ·Õ¡Õ¦Õ¡ÖÕ¤ ÕÕ¥ÖÕ¥Õ²Õ¥Õ¶, Õ¡ÕºÕ¡Õ¯ÕµÕ¡ Õ¡Õ¶Õ¸Õ©Õ¶Õ¥Ö, Õ´Õ¡Õ¶ÕµÕ¡Õ¯Õ¶Õ¥Ö, Õ´. Õ©. Õ¡. I Õ°Õ¡Õ¦Õ¡ÖÕ¡Õ´ÕµÕ¡Õ¯, Ô¼Õ¥ÕºÕ¿Õ«Õ½-ÕÕ¡Õ£Õ¶Õ¡), Õ°Õ«Õ¶ Õ°Õ¸ÖÕ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶, Õ°Õ«Õ¶ Õ°Õ¼Õ¸Õ´Õ¥Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö Õ¢ÕµÕ¸ÖÕ£Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ³Õ¡Õ¶Õ¯Õ¡ÖÕ¾Õ¡Õ® Ö ÖÕ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¦Õ¡ÖÕ¤ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÕµÖÕ¶Õ¥ÖÕ« Õ´Õ¶Õ¡ÖÕ¸ÖÕ¤Õ¶Õ¥Ö (ÕÕ¡Õ¢ÖÖÕ¡Õ¸Õ¡ÕµÕ« Õ©Õ¡Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ¨, IIâIII Õ¤Õ¤.), Õ¡Õ¶Õ¿Õ«Õ¯ Õ¯Õ«ÖÕ¡Õ¼Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡ÖÕ¾Õ¥Õ½Õ¿Õ« Õ¶Õ´Õ¸ÖÕ·Õ¶Õ¥ÖÖ Ô±ÖÕ¡Õ¢Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¶Õ¾Õ¡Õ³Õ¸ÖÕ´Õ«Ö Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ (VII Õ¤.âVIII Õ¤. Õ½Õ¯Õ«Õ¦Õ¢) Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®ÖÕ¸ÖÕ´ Õ±ÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ¾Õ¥Õ¬ Õ§ Õ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¡-Õ¢Õ¥ÖÕ¢Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ´Õ·Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕµÕ©Õ¨, Õ¥ÖÖÕ¡Õ¶ Õ¥Õ¶ Õ¥Õ¯Õ¥Õ¬ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¶Õ¥ÖÕ Õ¶Õ¥Õ², Õ¸Õ¬Õ¸ÖÕ¸ÖÕ¶ ÖÕ¸Õ²Õ¸ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¸Õ¾, Õ´Õ¦Õ¯Õ«Õ©Õ¶Õ¥ÖÕ¸Õ¾, Õ´Õ«Õ¶Õ¡ÖÕ¥Õ©Õ¶Õ¥ÖÕ¸Õ¾, Õ¶Õ¥ÖÖÕ¶Õ¡Õ¢Õ¡Õ¯Õ¥Ö Õ¸ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¸Õ² 1â2-Õ°Õ¡ÖÕ¯Õ¡Õ¶Õ« Õ¯Õ¡Õ¾Õ¡Õ®Õ¥Ö Õ¿Õ¶Õ¥ÖÕ¸Õ¾Ö XVIIIâXIX Õ¤Õ¤. Õ¢Õ¶Õ¸ÖÕ¸Õ· Õ¥Õ¶ Õ¢Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ£Õ´Õ¢Õ¥Õ© Õ´Õ¦Õ¯Õ«Õ©Õ¶Õ¥ÖÕ¨, Õ¸ÖÕ¸Õ¶Ö Õ¶Õ¥ÖÖÕ¸ÖÕ½Õ¿ ÕºÕ¡Õ¿Õ¾Õ¡Õ® Õ¥Õ¶ ÖÕ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¦Õ¡ÖÕ¤Õ¥ÖÕ¸Õ¾, Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¡Õ¶Õ¡ÕÕ·Õ¥ÖÕ¸Õ¾, Õ¢Õ¡Õ¦Õ´Õ¡Õ£Õ¸ÖÕµÕ¶ Õ´Õ¡ÕµÕ¸Õ¬Õ«Õ¯Õ¡ÕµÕ¸Õ¾ (Ô³Õ¥ÖÕ¶Õ¡ ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ« Õ´Õ¦Õ¯Õ«Õ©Õ¨), Õ°Õ¥Õ¼Õ¡Õ¾Õ¸Ö Õ·ÖÕ»Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´ Õ´Õ¦Õ¯Õ«Õ©Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ¯Õ¡Õ¾Õ¡Õ®Õ¥Ö, Õ°Õ¡Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ£Õ®Õ¸ÖÕ´ Õ¸ÖÕ²Õ²Õ¡Õ¶Õ¯ÕµÕ¸ÖÕ¶, Õ¡Õ´ÖÕ¸ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¢Õ¶Õ¸ÖÕµÕ©Õ« Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÕµÖÕ¶Õ¥Ö Õ¥Õ¶Ö Ô»Õ¿Õ¡Õ¬Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¿Õ«ÖÕ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ·ÖÕ»Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ´ (1912â1943) ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ¥Õ¾ÖÕ¸ÕºÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ¡Õ²Õ¡Õ´Õ¡Õ½Õ¥ÖÖ Ô±Õ¶Õ¯Õ¡ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¶Õ¾Õ¡Õ³Õ¸ÖÕ´Õ«Ö Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Õ¯Õ¡Õ¼Õ¸ÖÖÕ¾Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ ÕªÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¯Õ«Ö Õ¤ÕºÖÕ¸ÖÕ¶Õ¥Ö, Õ°Õ«Õ¾Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ¶Õ¥Ö, Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¥Õ¬Õ« Ö Õ¾Õ¡ÖÕ¹Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ·Õ¥Õ¶ÖÕ¥ÖÖ ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡ÖÕ¾Õ¥Õ½Õ¿Õ« Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¥ÖÕ«Ö Õ¥Õ¶ Õ¾Õ¡Õ¼ Õ¥ÖÕ¯ÖÕ¡Õ¹Õ¡ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¶Õ¡ÕÕ·Õ¥ÖÕ¸Õ¾ Õ£Õ¸ÖÕ£Õ¥ÖÕ¨, Õ¤ÖÕ¸Õ·Õ´Õ¾Õ¡Õ® Õ¯Õ¡Õ´ Õ¡Õ½Õ¥Õ²Õ¶Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ®Õ¾Õ¡Õ® Õ¦Õ¡ÖÕ¤Õ¥ÖÕ¸Õ¾ Õ¯Õ¡Õ·Õ¾Õ¥ Õ«ÖÕ¥ÖÕ¨, Õ¤ÖÕ¾Õ¡Õ£Õ¾Õ¡Õ® ÕºÕ²Õ¶Õ±Õ¥ Õ¡Õ¶Õ¸Õ©Õ¶Õ¥ÖÕ¨, Õ¸Õ½Õ¯Õ¥ÖÕ¹Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¼Õ¡ÖÕ¯Õ¡Õ¶Õ¥ÖÕ¨, Õ¡ÖÕ´Õ¡Õ¾Õ¥Õ¶Õ¸Ö Õ¿Õ¥ÖÖÕ¶Õ¥ÖÕ«Ö Õ°ÕµÕ¸ÖÕ½Õ¾Õ¡Õ® ÕÕ½Õ«ÖÕ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¸Ö ÕºÕ¡ÕµÕ¸ÖÕ½Õ¡Õ¯Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö
Ô¹Õ¡Õ¿ÖÕ¸Õ¶ ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« ÕªÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¯Õ«Ö Õ©Õ¡Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ« Õ±ÖÕ¡Õ¾Õ¸ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ¨ Õ¶ÕºÕ¡Õ½Õ¿Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¶Õ¥ÖÕ¯Õ¡ÕµÕ¡ÖÕ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥ÖÕ« («ÕÕ¡Öագյոզ» Ö Õ¡ÕµÕ¬Õ¶) Õ¡Õ¾Õ¡Õ¶Õ¤Õ¸ÖÕµÕ©Õ¶Õ¥ÖÕ¨, Õ«Õ¶Õ¹ÕºÕ¥Õ½ Ö Õ¥Õ£Õ«ÕºÕ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¸Ö Õ¥Õ¾ÖÕ¸ÕºÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡ÕÕ´Õ¢Õ¥ÖÕ¨Ö Ô±Õ¼Õ¡Õ»Õ«Õ¶ Õ©Õ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡ÕÕ¸ÖÕ´Õ¢Õ¨ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¥Õ¬ Õ§ ÕÕ¸ÖÕ°Õ¡Õ´Õ¥Õ¤ Ô±Õ¢Õ¤Õ¥Õ¬ ÕÕ¡Õ¤Õ«Õ¶ (1935, ÖÕ¡Õ²Õ¡Ö Ô³Õ¥ÖÕ¶Õ¡)Ö Ô±Õ¶Õ¯Õ¡ÕÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ°Õ¼Õ¹Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ´Õ«Ö Õ°Õ¥Õ¿Õ¸ Õ½Õ¿Õ¥Õ²Õ®Õ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ´Õ« ÖÕ¡Õ¶Õ« Õ½Õ«ÖÕ¸Õ²Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö ÕºÖÕ¸ÖÕ¥Õ½Õ«Õ¸Õ¶Õ¡Õ¬ Õ©Õ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡ÕÕ´Õ¢Õ¥ÖÖ 1951-Õ«Õ¶ ÕÕ¸ÖÕ½Õ¿Õ¡ÖÕ¡ ÕÕ¸ÖÕ°Õ¡Õ´Õ¥Õ¤ Ô¼Õ¡Õ´Õ«ÖÕ¨ Õ°Õ«Õ´Õ¶Õ¥Õ¬ Õ§ Ô±Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ©Õ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ½Õ¸ÖÕ«Õ¡ÖÕ«Õ¡, Õ¸ÖÕ¨ Õ¬Õ«Õ¢Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¼Õ¡Õ»Õ«Õ¶ Õ©Õ¡Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ¶ Õ§ÖÕ Õ´Õ·Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡ÕÕ´Õ¢Õ¸Õ¾ Ö ÕÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ¯Õ¸Õ¾ (Õ¢Õ¥Õ´Õ¡Õ¤ÖÕ¾Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ ÕÕ¸Õ¬Õ«Õ¥ÖÕ«, Õ. Ô³Õ¸Õ£Õ¸Õ¬Õ«, Õ¥Õ£Õ«ÕºÕ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ ÕªÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¯Õ«Ö Õ¤ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¿Õ¸ÖÖÕ£Õ¶Õ¥ÖÕ« ÕºÕ«Õ¥Õ½Õ¶Õ¥Ö)Ö 1963-Õ«Õ¶ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¸ÖÕ´ Õ¢Õ¡ÖÕ¾Õ¥Õ¬ Õ§ Õ¥ÖÕ¡ÕªÕ·Õ¿Õ¡-Õ¤ÖÕ¡Õ´Õ¡Õ¿Õ«Õ¯Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¸ÖÕ½Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¡ÖÕ¡Õ¶Ö Ô³Õ¸ÖÕ®Õ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ Õ´Õ« Õ·Õ¡ÖÖ ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¥ÖÕ¡ÕªÕ·Õ¿Õ¡ÕºÕ¡ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¡Õ¶Õ½Õ¡Õ´Õ¢Õ¬Õ¶Õ¥ÖÕ ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ«Õ¸ÖÕ´ (1963-Õ«Ö), Ô²Õ¥Õ¶Õ£Õ¡Õ¦Õ«Õ¸ÖÕ´ (1968-Õ«Ö), Ô´Õ¥ÖÕ¶Õ¡ÕµÕ¸ÖÕ´ (1969-Õ«Ö), Õ·ÖÕ»Õ«Õ¯ Õ©Õ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¸Õ¬Õ¥Õ¯Õ¿Õ«Õ¾Õ¶Õ¥ÖÕ Ô²Õ¥Õ¶Õ£Õ¡Õ¦Õ«Õ« ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾ÖÕ¤Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ©Õ¡Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ¨, Ô³Õ¥ÖÕ¶Õ¡ Ö ÕÖÕ«ÕºÕ¸Õ¬Õ« ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¶Õ¥ÖÕ« Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ©Õ¡Õ¿ÖÕ¸Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö
Ô±ÖÕ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶ Õ°Õ²Õ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥Ö ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô¾Õ¡Õ¶Õ¸Õ©Õ¡Õ£ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥Ö ÕÕ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
- â Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶Õ¨ 2015 Õ©Õ¾Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ«Õ¶
- â Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« ÕÕÔ±-Õ¶
- â Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« ÕÕ¥Õ¯ Õ·Õ¶Õ¹Õ«Õ¶ Õ¨Õ¶Õ¯Õ¶Õ¸Õ² ÕÕÔ±-Õ¶
- â Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Õ¡Õ¶Õ¾Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕÔ±-Õ¶
- â Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« ÕÕ¥Õ¯ Õ·Õ¶Õ¹Õ«Õ¶ Õ¨Õ¶Õ¯Õ¶Õ¸Õ² Õ¡Õ¶Õ¾Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕÔ±-Õ¶
- â Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« Ô²Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶
- â Õ. Õ. Ô³ÖÕ£Õ¥Õ¡ÖÕµÕ¡Õ¶, Õ. Õ. ÕÕ¡ÖÕ¸ÖÕ©ÕµÕ¸ÖÕ¶ÕµÕ¡Õ¶ (1987). Ô±Õ·ÕÕ¡ÖÕ°Õ¡Õ£ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ« Õ¢Õ¡Õ¼Õ¡ÖÕ¡Õ¶. ÔµÖÖÕ¡Õ¶: «ԼոÖյս».
- â Ô¼Õ«Õ¢Õ«Õ¡ÕµÕ« ÕÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¡ÖÕ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´
- â «Լիբիայի Ô²Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸Öն». Ô±ÖÕÕ«Õ¾Õ¡ÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ Ö ÖÕ«Õ£Õ«Õ¶Õ¡Õ¬Õ«Ö 2016 թ⤠դեկտեմբեÖÕ« 24-Õ«Õ¶. ÕÕ¥ÖÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ 2015 Õ©â¤ Ö Õ£Õ¸Õ½Õ¿Õ¸Õ½Õ« 31-Õ«Õ¶.
- â 10,0 10,1 10,2 «Լիբիայի Ô·Õ¶Õ¥Öգետիկան». Ô±ÖÕÕ«Õ¾Õ¡ÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ Ö ÖÕ«Õ£Õ«Õ¶Õ¡Õ¬Õ«Ö 2016 թ⤠դեկտեմբեÖÕ« 24-Õ«Õ¶. ÕÕ¥ÖÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ 2015 Õ©â¤ Ö Õ£Õ¸Õ½Õ¿Õ¸Õ½Õ« 31-Õ«Õ¶.
- â 11,0 11,1 «Լիբիայի ÕÖÕ¡Õ¶Õ½ÕºÕ¸ÖÕ¿Õ¡ÕµÕ«Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Öգ». Ô±ÖÕÕ«Õ¾Õ¡ÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ Ö ÖÕ«Õ£Õ«Õ¶Õ¡Õ¬Õ«Ö 2016 թ⤠դեկտեմբեÖÕ« 24-Õ«Õ¶. ÕÕ¥ÖÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ 2015 Õ©â¤ Ö Õ£Õ¸Õ½Õ¿Õ¸Õ½Õ« 31-Õ«Õ¶.
- â «Լիիայի ÕÕ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¸ÖÕ©ÕµÕ¸Öն». Ô±ÖÕÕ«Õ¾Õ¡ÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ Ö ÖÕ«Õ£Õ«Õ¶Õ¡Õ¬Õ«Ö 2016 թ⤠դեկտեմբեÖÕ« 24-Õ«Õ¶. ÕÕ¥ÖÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ 2015 Õ©â¤ Ö Õ£Õ¸Õ½Õ¿Õ¸Õ½Õ« 31-Õ«Õ¶.
ÕÕ«ÖÕ«ÕºÕ¡Õ°Õ¥Õ½Õ¿Õ¶ Õ¸ÖÕ¶Õ« Õ¶ÕµÕ¸ÖÕ©Õ¥Ö, Õ¸ÖÕ¸Õ¶Ö Õ¾Õ¥ÖÕ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¸ÖÕ´ Õ¥Õ¶ «Լիբիա» Õ°Õ¸Õ¤Õ¾Õ¡Õ®Õ«Õ¶Ö |
Ô±ÕµÕ½ Õ°Õ¸Õ¤Õ¾Õ¡Õ®Õ« Õ¯Õ¡Õ´ Õ¶ÖÕ¡ Õ¢Õ¡ÕªÕ¶Õ« Õ¸ÖÕ¸Õ·Õ¡Õ¯Õ« Õ°Õ¡Õ¿Õ¾Õ¡Õ®Õ« Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ´ Õ¶Õ¥ÖÕ¯Õ¡ÕµÕ«Õ½ Õ¿Õ¡ÖÕ¢Õ¥ÖÕ¡Õ¯Õ¨ Õ¾Õ¥ÖÖÕ¾Õ¡Õ® Õ§ ÕÖÕ«Õ¥ÕµÕ©Õ«Õ¾ ÕÕ¸Õ´Õ´Õ¸Õ¶Õ½ ÕÕ·Õ¸ÖÕ´âÕÕ¡Õ´Õ¡Õ¶Õ´Õ¡Õ¶ Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ®Õ¸ÖÕ´ 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) Õ¡Õ¦Õ¡Õ¿ Õ©Õ¸ÖÕµÕ¬Õ¡Õ¿ÖÕ¡Õ£ÖÕ¸Õ¾ Õ©Õ¸Õ²Õ¡ÖÕ¯Õ¾Õ¡Õ® ÕÕ¡ÕµÕ¯Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ½Õ¸Õ¾Õ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡Õ£Õ«Õ¿Õ¡ÖÕ¡Õ¶Õ«Ö (հ⤠4, Õ§Õ» 607)Ö |