Õ”Ö€Õ¤Õ¥Ö€Õ¥Õ¶ - ÕŽÕ«Ö„Õ«ÕºÕ¥Õ¤Õ«Õ¡
ÕŽÕ«Ö„Õ«ÕºÕ¥Õ¤Õ«Õ¡

Õ”Ö€Õ¤Õ¥Ö€Õ¥Õ¶

Քրդերեն (زمانێ كوردی, Zimanê Kurdî), հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հնդիրանական ճյուղի իրանական լեզուների հյուսիս-արևմտյան խմբին պատկանող լեզու կամ լեզուների խումբ։ Քրդերեն խոսում են աշխարհում 21 միլիոն մարդ[10]։ Քրդերեն խոսում են Թուրքիայում, Իրաքում, Իրանում, Սիրիայում, Հայաստանում, Լիբանանում և այլ երկրներում, որտեղ կա քուրդ բնակչություն։

Õ”Ö€Õ¤Õ¥Ö€Õ¥Õ¶
Տեսակլեզու, մակրոլեզու և կենդանի լեզու
ÔµÕ¶Õ©Õ¡Õ¤Õ¡Õ½Õ°ÕµÕ¸Ö‚Õ½Õ«Õ½Õ¡Ö€Ö‡Õ´Õ¿ÕµÕ¡Õ¶ Õ«Ö€Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¬Õ¥Õ¦Õ¸Ö‚Õ¶Õ¥Ö€
Երկրներ Թուրքիա[1],  Իրաք[2],  Իրան[3],  Հայաստան[4],  Վրաստան[5],  Ադրբեջան[6],  Սիրիա[7] և  Թուրքմենստան[8]
Խոսողների քանակ21 000 000 մարդ (2007)[9]
Ô³Ö€Õ¥Ö€Õ« Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ¯Õ¡Ö€Õ£Õ¬Õ¡Õ¿Õ«Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¡ÕµÕ¢Õ¸Ö‚Õ¢Õ¥Õ¶, Õ¡Ö€Õ¡Õ¢Õ¥Ö€Õ¥Õ¶Õ« Õ¡ÕµÕ¢Õ¸Ö‚Õ¢Õ¥Õ¶ Ö‡ Õ¯ÕµÕ¸Ö‚Ö€Õ¥Õ²Õ¡Õ£Õ«Ö€
IETFku
ISO 639-1ku
ISO 639-2kur
ISO 639-3kur
 Kurdish language Վիքիպահեստում

Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիսարևմտյան և հարավարևելյան։ Ամենատարածված բարբառը հյուսիսարևմտյանն (քուրմանջի) է, որով խոսում է քրդերի մեծամասնությունը։ Քուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և հետխորհրդային երկրների քրդերը։ Երկրորդ բարբառը՝ հարավարևելյան կամ քուրդի բարբառը, որով խոսում են Իրանի ՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը։

Գրական քրդերենի հիմնադիր է համարվում քուրդ քաղաքական գործիչ,լրագրող և լեզվաբան Ջալադաթ Ալի Բադրխանը։ Բացի քրդերենից տիրապետել է անգլերեն, ֆրանսերեն,գերմաներեն,թուրքերեն,պարսկերեն,արաբերեն,ռուսերեն և հունարեն լեզուներին։

Ջալադաթ Բադրխանը 1932թ. Մայիսի 15-ին թողարկում է Հավար ամսագրի առաջին համարը։ Նրա հիմնական նպատակներից էր այս ամսագրի միջոցով ողջ Քրդստանի տարածքում ճանաչեցնել տալ լատինատառ քրդերեն այբուբենը։ Նույն թվականին նա հրատարակում է իր քերականական գիրքը ՝ “Rêzimana Elfabê ya Kurdî” վերնագրով։ Հավար ամսագրի լույսընծայման առաջին օրը՝մայիսի 15-ը, նշվում է որպես քրդերենի օր։ Նա է դրել գրական քրդերենի լեզվաբանության հիմնասյունները։

Ô²Õ¶Õ¸Ö‚Õ©Õ¡Õ£Õ«Ö€ Õ­Õ´Õ¢Õ¡Õ£Ö€Õ¥Õ¬

Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիսարևմտյան և հարավարևելյան։ Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է մոտ 24 միլիոն քուրդ, հանդիսանում է հյուսիսարևմտյանը (Քուրմանջի)։ Քուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը։ Երկրորդ բարբառը՝ հարավարևելյան կամ քուրդի բարբառն է, որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը։

Õ„Õ¸Õ¯Ö€Õ«Õ¡Õ¶Õ«Õ« Õ¢Õ¡Ö€Õ¢Õ¡Õ¼Õ¨ Õ­Õ¸Õ½Õ¾Õ¸Ö‚Õ´ Õ§ ÕŠÕ«Ö€Õ¡Õ¶Õ·Õ¡Õ°Ö€ Ö‡ Ô²Õ«Õ»Õ¡Ö€ Ö„Õ¡Õ²Õ¡Ö„Õ¶Õ¥Ö€Õ¸Ö‚Õ´Ö‰

Ô³Ö€Õ¡Õ¤Õ¡Ö€Õ±Õ¸Ö‚Õ©ÕµÕ¸Ö‚Õ¶ Õ­Õ´Õ¢Õ¡Õ£Ö€Õ¥Õ¬

Քրդական լատինատառ Մաշտոցատառ Քրդական լատինատառ Մաշտոցատառ
а ա n ն
b բ o о
с ջ p փ
ç չ q ք
d Õ¤ r Ö€
е ա s ս
ê է ş շ
f Ö† t Õ©
g Õ£ u Õ¸Ö‚
h հ û ը
i Õ¨ v Õ¾
î ի w վ
j Õª x Õ­
k Ö„ y Õ°Õµ
l Õ¬ z Õ¦
m Õ´ - -

Ô¾Õ¡Õ¶Õ¸Õ©Õ¡Õ£Ö€Õ¸Ö‚Õ©ÕµÕ¸Ö‚Õ¶Õ¶Õ¥Ö€ Õ­Õ´Õ¢Õ¡Õ£Ö€Õ¥Õ¬

  1. ↑ ScriptSource - Turkey
  2. ↑ ScriptSource - Iraq
  3. ↑ ScriptSource - Iran
  4. ↑ ScriptSource - Armenia
  5. ↑ ScriptSource - Georgia
  6. ↑ ScriptSource - Azerbaijan
  7. ↑ ScriptSource - Syria
  8. ↑ ScriptSource - Turkmenistan
  9. ↑ Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
  10. ↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" Աշխարհի 100 ամենաշատը խոսվող լեզուները 2007 թ-ին
Ô±ÕµÕ½ Õ°Õ¸Õ¤Õ¾Õ¡Õ®Õ« Õ¯Õ¡Õ´ Õ¶Ö€Õ¡ Õ¢Õ¡ÕªÕ¶Õ« Õ¸Ö€Õ¸Õ·Õ¡Õ¯Õ« Õ°Õ¡Õ¿Õ¾Õ¡Õ®Õ« Õ½Õ¯Õ¦Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ´ Õ¶Õ¥Ö€Õ¯Õ¡ÕµÕ«Õ½ Õ¿Õ¡Ö€Õ¢Õ¥Ö€Õ¡Õ¯Õ¨ վերցված Õ§ Õ”Ö€Õ«Õ¥ÕµÕ©Õ«Õ¾ Õ”Õ¸Õ´Õ´Õ¸Õ¶Õ½ Նշում–Համանման Õ¿Õ¡Ö€Õ¡Õ®Õ¸Ö‚Õ´ 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) Õ¡Õ¦Õ¡Õ¿ Õ©Õ¸Ö‚ÕµÕ¬Õ¡Õ¿Ö€Õ¡Õ£Ö€Õ¸Õ¾ Õ©Õ¸Õ²Õ¡Ö€Õ¯Õ¾Õ¡Õ® Õ€Õ¡ÕµÕ¯Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ½Õ¸Õ¾Õ¥Õ¿Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ հանրագիտարանից։  
 ÕŽÕ«Ö„Õ«ÕºÕ¡Õ°Õ¥Õ½Õ¿Õ¶ Õ¸Ö‚Õ¶Õ« Õ¶ÕµÕ¸Ö‚Õ©Õ¥Ö€, Õ¸Ö€Õ¸Õ¶Ö„ Õ¾Õ¥Ö€Õ¡Õ¢Õ¥Ö€Õ¸Ö‚Õ´ Õ¥Õ¶ «Քրդերեն» Õ°Õ¸Õ¤Õ¾Õ¡Õ®Õ«Õ¶Ö‰
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քրդերեն&oldid=8697906» էջից