Ô±ÖÕ¥ÖÕ´Õ¿Õ¥Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡
Ô±ÖÕ¥ÖÕ´Õ¿Õ¥Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡, Õ¯Õ¨ Õ£Õ¿Õ¶Õ¸ÖÕ« Õ°Õ¡ÖÕ¡ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ Ô½Õ¡Õ²Õ¡Õ²Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶Õ« Õ´Õ§Õ», ÕÕ¸Õ¶Õ¸Õ¬Õ¸ÖÕ¬Õ¸ÖÕ« Õ¥Ö ÕÕ«Õ¿Õ¶Õ«Õ« Õ´Õ«Õ»Õ¥ÖÖ Ô¿Õ¨ Õ¢Õ¡Õ²Õ¯Õ¡Õ¶Õ¡Õµ ÖÕ¡Õ¶Õ« Õ´Õ¨ Õ¯Õ²Õ¦Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ§,Õ¸ÖÕ¸Õ¶Ö Õ´Õ§Õ» Õ¥ÖÕ¯Õ¸Ö Õ¯Õ¡ÖÕ¥ÖÕ¸ÖÕ¡Õ£Õ¸ÕµÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶ ÕÕ¡ÖÕ¡ÕµÕ« Õ¥Ö ÕÖÖÕ¸Õ¬Õ¸ÖÖ Ô±Ô±ÕµÕ½ Õ¥ÖÕ¯Õ¸ÖÖÕ§Õ¶ Õ¦Õ¦Õ¡Õ¶ Õ´Õ«Õ¡ÕµÕ¶ Õ¥ÖÕ¯Õ¸Ö Õ¡ÕµÕ¬ Õ¯Õ²Õ¦Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ ÕÕÕ¡Õ¶Õ¸Õ¶Ö Õ¥Ö Ô±Ô±ÖÕ¸Õ¬Õ«Õ´Õ¡ Õ¢Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ¡Õ® Õ¥Õ¶Ö Ô¿Õ¬Õ«Õ´Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ½Õ¡ÖÕ¡Õ¯Õ¡Õ®Õ¡ÕµÕ«Õ¶, ÕÕ¸Õ¶Õ¡Ö Õ¥Ö Õ¡Õ¶Õ±ÖÕ¥ÖÕ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ§Ö ÕÕ¡ÖÕ¡Õ®Õ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶Õ¨ 2.885 ÖÕ¡Õ¼.ÖÕ´.Ö Ô²Õ¶Õ¡Õ¯Õ¹Õ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶Õ¨ 135.000 Õ°Õ¸Õ£Õ« Õ§Ö ÕÕ¡ÕµÖÕ¡ÖÕ¡Õ²Õ¡ÖÕ¨ Ô±ÖÕ«Õ¡ (21.700) Õ§Ö
ÕÕ¥Õ²Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ¥Ö Ô¿ÖÖ Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¯Õ¡ÖÕ¡Õ£Õ«Ö Ô½Õ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡ÕµÕ« ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾Õ¸ÖÖÕ¤Õ¨ ÖÕ¸Õ¬Õ«Õ¶Õ¥Õ¦Õ¦Õ«Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ®Õ¡Õ£Õ¸ÖÕ´ Õ¸ÖÕ¶Õ«Ö Ô²Õ¡ÖÕ¡ÖÕ±Õ¡Õ¯ Õ´Õ¥Õ®Õ¡Õ´Õ¡Õ½Õ¶Õ¸ÖÕ©Õ¥Õ¡Õ´Õ¢ ÖÖÕ«Õ½Õ¿Õ¸Õ¶Õ¥Õ¡Õµ Õ¥Õ¶Ö ÕÖÕ¶Õ«Õ¶ Õ«Õ¶ÖÕ¶Õ¸ÖÖÕ¸ÕµÕ¶ Õ¬Õ¥Õ¦Õ¸Ö, Õ¯Õ¨ ÕÖ Õ½Õ«Õ¶ Õ¶Õ¡Õ¥Ö Õ¡Õ¶Õ£Õ¬Õ¥ÖÕ§Õ¶Ö
ÕÕ¡Õ¿Õ´Õ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶ Ô½Õ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
ÔºÔ³. Õ¤Õ¡ÖÕ§Õ¶ Õ¡Õ¼Õ¡Õ» ÖÕ¸Õ¬Õ¥Õ¶Õ¥Õ¦Õ«Õ¡ÖÕ«Õ¶Õ¥Ö Õ£Õ¡Õ²Õ©Õ¡Õ® Õ¥Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡Ö 1722-Õ« Õ°Õ¸Õ¬Õ¡Õ¶Õ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶Õ¥Ö Õ£ÖÕ¡ÖÕ¥ÖÕ«Õ¶ Õ¯Õ²Õ¦Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ¨Ö 1899-Õ«Õ¶ Õ®Õ¡Õ£Õ¥ÖÕ¡Õ¶ Õ¡ÕºÕ½Õ¿Õ¡Õ´Õ¢Õ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÖ ÕÕ¸ÕµÕ¶ Õ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶, Õ. ÕÕ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ£Õ¶Õ¥ÖÕ¸Ö, Õ. Ô²ÖÕ«Õ¿Õ¡Õ¶Õ«Õ¸Õµ Õ¥Ö Ô³Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ«Õ¸Õµ Õ´Õ«Õ»Õ¥Ö Õ£Õ¸ÕµÕ¡ÖÕ¡Õ® Õ¤Õ¡Õ·Õ¶Õ¡Õ£ÖÕ¸Õ¾, Õ¯Õ²Õ¦Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ¢Õ¡ÕªÕ¶Õ¸ÖÕ¥ÖÕ¡Õ¶ Õ. ÕÕ¡Õ°Õ¡Õ¶Õ£Õ¶Õ¥ÖÕ¸Ö (Ô±Ô±ÖÕ¥ÖÕ¥Õ¬Õ¥Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¡Õ´ Õ¡Õ´Õ¥ÖÕ«Õ¯Õ¥Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡) Õ¥Ö Ô³Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ«Õ¸Õµ Õ´Õ«Õ»Õ¥ÖÖ
ÕÕ¡Õ´Õ¡Õ·ÕÕ¡ÖÕ°Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Ô±. ÕºÕ¡Õ¿Õ¥ÖÕ¡Õ¦Õ´Õ« Õ¨Õ¶Õ©Õ¡ÖÖÕ«Õ¶ ÕÕ¸Ö Ô¶Õ¥Õ¬Õ¡Õ¶Õ¿Õ¡ Õ£ÖÕ¡ÖÕ¥Ö Õ£Õ¥ÖÕ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¢Õ¡ÕªÕ«Õ¶Õ¨, Õ¦Õ¦Õ¸Ö 1919-1946 Õ¯Õ¡Õ¼Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¥Ö Õ¸ÖÕºÕ§Õ½ Ô±Õ¦Õ£Õ¥ÖÕ¸Ö Ô´Õ¡Õ·Õ¶Õ¡Õ¯ÖÕ¸ÖÕ©Õ¥Õ¡Õ¶ Õ°Õ¸Õ£Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶Ö Ô±Ô±Õ¦Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ·Õ¡ÖÕªÕ¸ÖÕ´Õ¶Õ¥Ö Õ®Õ¡ÕµÖ Õ¿Õ¸ÖÕ«Õ¶ Õ·Õ¡Õ¿ Õ¯Õ¡Õ¶Õ¸ÖÕÕ§Õ¶Ö 1946-Õ«Õ¶ Õ¥Õ¶Õ©Õ¡ÖÕ¯Õ¸ÖÕ¥ÖÕ¡Ö ÕÔ±Ô¿-Õ« Õ°Õ¸Õ£Õ¡Õ¿Õ¡ÖÕ¸Õ©Õ¥Õ¡Õ¶ Õ¥Ö ÕÕ¸Ö Ô¶Õ¥Õ¬Õ¡Õ¶Õ¿Õ¡ÕµÕ« Õ¯Õ¸Õ²Õ´Õ§ Õ¶Õ·Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ¡Õ® Õ¢Õ¡ÖÕ±Ö Õ¯Õ¸Õ´Õ«Õ½Õ¡ÖÕ¨ Õ°Õ¥Õ¼Õ¡ÖÕ¡Ö 1942-Õ«Õ¶Ö ÕÕ¥ÖÖÕ«Õ¶ Õ«Õ¶ÖÕ¶Õ¡Õ¾Õ¡ÖÕ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶ Õ¿ÖÕ¸ÖÕ¥ÖÕ¡Ö 1959-Õ«Õ¶ Õ¥Ö Õ°Õ¡Õ¶ÖÕ¡ÖÕ¸ÖÕ§Õ§ Õ´Õ¨ Õ¥Õ¿Ö Ô±ÖÕ¥ÖÕ´Õ¿Õ¥Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡ Õ¡Õ¶Õ¯Õ¡ÕÕ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶ Õ½Õ¿Õ¡ÖÕ¡Ö 1 Õ Õ¸ÖÕ¶Õ¸ÖÕ¡Ö 1962-Õ«Õ¶Ö
ÕÕ¡Õ°Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©Õ¥Õ¡Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ±Õ¡ÕµÕ¶, Õ¥ÖÕ¯ÖÕ« ÕºÕ¥Õ¿Õ« ÕºÕ¡Õ·Õ¿Ö Õ¶Õ¨ Õ´Õ«Õ¡Õ½Õ¶Õ¡Õ¢Õ¡Ö Õ¯Õ¨ Õ¾Õ¡ÖÕ¥Õ¶ Ô¹Õ¸ÖÖÕ¸ÖÕ¡ Õ¥Ö ÕÕÕ¡Õ¬Õ«Õ¥Õ©Õ¸Õ¡ Õ¡ÖÖÕ¡ÕµÕ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ£Õ¥ÖÕ¤Õ¡Õ½Õ¿Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¸Ö ÕªÕ¡Õ¼Õ¡Õ¶Õ£Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕºÕ¥Õ¿Õ¥ÖÕ¨Ö Õ¸ÖÖÕ¸ÖÕ¡ Õ«Õ·ÕÕ¸Õ²Õ¨ Õ´Õ¥Õ¼Õ¡Ö 1963-Õ«Õ¶, Õ¸ÖÕ¸ÖÕ¶ ÕµÕ¡Õ»Õ¸ÖÕ¤Õ¥Ö ÕÕÕ¡Õ¬Õ«Õ¥Õ©Õ¸ÖÕ¡ Ô¹Õ¡Õ´Õ¸ÖÕ´Õ¡ÖÕ«Õ¬Õ«Ö ÕÕ¥ÖÕ»Õ«Õ¶Õ«Õ½ Õ´Õ¡Õ°Õ§Õ¶ Õ¥Õ¿Ö Õ¥ÖÕ¯ÖÕ«Õ¶ Õ¶Õ¸Ö ÕºÕ¥Õ¿Õ¨ Õ¯ÕÕ¨Õ¶Õ¿ÖÕ¸ÖÕ« ÕÖÕ§Õ¶Õ½Õ¤Õ«Ö ÕªÕ¸Õ²Õ¸Õ¾Õ«Õ¶ Õ¯Õ¸Õ²Õ´Õ§, Õ¸Ö Õ¯Õ¨ Õ¢Õ¡Õ²Õ¯Õ¡Õ¶Õ¡Õµ 45 Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ´Õ¶Õ¥ÖÕ§ (Õ´Õ«Õ¡ÕµÕ¶ Õ¥ÖÕ¯Õ¸ÖÖÕ¨ Õ¨Õ¶Õ¿ÖÕ¸ÖÕ¡Õ® Õ¥Õ¶, Õ´Õ¶Õ¡ÖÕ¥Õ¡Õ¬Õ¶Õ¥ÖÕ¨ ÖÕ¥Õ²Õ¡ÕºÕ¥Õ¿Õ¶Õ¥Ö Õ¥Õ¶)Ö
Ô±ÖÕ¥ÖÕ´Õ¿Õ¥Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡ÕµÕ¶ Õ¡ÖÕ¿Õ¡ÖÕ«Õ¶ ÕµÕ¡ÖÕ¡Õ¢Õ¥ÖÕ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¨ Õ¥Ö ÕºÕ¡Õ·Õ¿ÕºÕ¡Õ¶Õ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶Õ¨ Õ¡ÕºÕ¡Õ°Õ¸Õ¾Õ¸ÖÕ¡Õ® Õ¥Õ¶ ÕÕ¸Ö Ô¶Õ¥Õ¬Õ¡Õ¶Õ¿Õ¡ÕµÕ« Õ¯Õ¸Õ²Õ´Õ§Ö Ô±ÖÕ¥ÖÕ´Õ¿Õ¥Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡ ÕÔ±Ô¿-Õ« Õ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ´ Õ¹Õ§Ö
ÕÕ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ ÕÕ¡ÕµÕ´Õ¡Õ¶Õ¶Õ¥Ö Ô½Õ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
Ô±Õ²Õ¢Õ¡Ö Õ¯Õ²Õ¦Õ¦Õ«Õ¶Õ¥ÖÕ§ Õ¢Õ¡Õ²Õ¯Õ¡ÖÕ¡Õ® Õ¥ÖÕ¯Õ«Ö Õ´Õ¨Õ¶ Õ§ Ô±Õ¥ÖÖÕ´Õ¿Õ¥Õ¡Õ¶ ÕÕ¡Õ´Õ¸Õ¡, Õ¸ÖÕ¸ÖÕ¶ Õ¿Õ¶Õ¿Õ¥Õ½Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¥Ö Õ¶Õ«ÖÕ©Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Ö ÕªÕ¡Õ¶Õ¤Õ¡Õ¯Õ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶ Õ¯ÕÕ¨Õ¶Õ®Õ¡ÕµÕ§ ÕÕ¸Ö Ô¶Õ¥Õ¬Õ¡Õ¶Õ¿Õ¡Ö Ô±ÖÕ¿Õ¡Õ¤ÖÕ¸ÖÕ©Õ«ÖÕ¶Õ¶Õ¥ÖÕ¶ Õ¥Õ¶ Õ°Õ¶Õ¤Õ¯Õ¨Õ¶Õ¯Õ¸ÕµÕ¦, Õ£Õ¡Õ£Õ¡Ö , ÕºÕ¡Õ¶Õ¡Õ¶, ÖÕ¡Õ²ÖÖ Õ£Õ¥Õ¿Õ¶Õ¡ÕÕ¶Õ±Õ¸ÖÖ ÔºÕ¸Õ²Õ¸Õ¾Õ¸ÖÖÕ¤Õ¨ Õ¯Õ¨ Õ¦Õ¢Õ¡Õ²Õ« Õ¶Õ¡Õ¥Ö Õ±Õ¯Õ¶Õ¸ÖÕ½Õ¸ÖÕ©Õ¥Õ¡Õ´Õ¢Ö ÕÕ¥ÖÕ¯Õ¡ÕµÕ«Õ½ Õ¸ÖÕª Õ¯Õ¨ Õ¿ÖÕ¸ÖÕ« Õ¦Õ¢Ö Õ½Õ¡Õ·ÖÕ»Õ«Õ¯Õ¸ÖÕ©Õ¥Õ¡Õ¶Ö
Ô±Õ²Õ¢Õ«ÖÖ Ô½Õ´Õ¢Õ¡Õ£ÖÕ¥Õ¬
- ÔµÖÕ¸ÖÕ¡Õ¶Õ¤ ÕÕ¸Õ¶Õ¸ÖÕ¡ÖÕ¥Õ¡Õ¶ (1968), «ÕÕ¡Õ¶Öագիտակ», ÕÕ¡Õ´Õ¡Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶Õ« Õ¿ÕºÕ¡ÖÕ¡Õ¶, ÕÕ§ÕµÖÕ¸ÖÕ©, Õ§Õ» 39-40Ö