à°¨à±à°à°°à±
à°¨à±à°à°°à± " ది à°¨à±à°à°°à± " [11][12][13][14] French: [niÊÉÊ])ఠధిà°à°¾à°°à°¿à°à°à°à°¾ à°¨à±à°à°°à± రిపబà±à°²à°¿à°à±[11][12] పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à± à°¨à±à°à°°à± నది à°ªà±à°°à± à°¦à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°à±à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± à°à°¶à°¾à°¨à±à°¯à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± లిబియా, à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± à°à°¾à°¦à±, à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± à°¨à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾, à°¨à±à°°à±à°¤à°¿à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± à°¬à±à°¨à°¿à°¨à±, పశà±à°à°¿à°®à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± à°¬à±à°°à±à°à°¿à°¨à°¾ ఫాసà±, మాలి, వాయà±à°µà±à°¯ సరిహదà±à°¦à±à°²à± à° à°²à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°¨à±à°à°°à± దాదాపౠ1,270,000 k మౠ2 (1.37 à 1013 à°.) à°µà±à°¶à°¾à°²à±à°¯à° à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à± à°à°¦à°¿ ఠతిపà±à°¦à±à°¦ à°¦à±à°¶à°. à°¦à±à°¶ à°à±à°à°¾à°à° 80% à°ªà±à°à°¾ సహారా à°à°¡à°¾à°°à°¿à°²à± à°à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¶à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± à°¸à°à°à±à°¯à°¾à°ªà°°à°à°à°¾ à°®à±à°¸à±à°²à°¿à°®à±à°²à±21మిలియనà±à°²à± [15] à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¸à±à°²à°¾à°®à°¿à°à± à°à°¨à°¾à°à°¾ à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°à°à°¾ à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°¦à°à±à°·à°¿à°£, పశà±à°à°¿à°® à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± ఠధిà°à°à°à°¾ నివసిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°¨à±à°à°°à± à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ à°¨à°à°°à° నియà±à°®à± à°¨à±à°°à±à°¤à°¿ à°®à±à°²à°¨ à°à°à°¦à°¿.
Republic of the Niger
| |
---|---|
నినాదà°:Â
| |
Location of  నà±à°à°°à±Â  (dark green) | |
à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ and largest city | Niamey 13°32â²N 2°05â²E / 13.533°N 2.083°E |
ఠధిà°à°¾à°°Â à°à°¾à°·à°²à± | French |
National languages[1] | |
పిలà±à°à±à°µà°¿à°§à° | Nigerien (/niËËÊÉÉriÉn/ [2] or /naɪËdÊɪÉriËÉn/ [3]) |
à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° | Unitary semi-presidential republic |
â¢Â President | Mohamed Bazoum |
â¢Â Prime Minister | Brigi Rafini |
శాసనవà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ | National Assembly |
Independence from France | |
â¢Â Declared | 3 August 1960 |
విసà±à°¤à±à°°à±à°£à° | |
â¢Â à°®à±à°¤à±à°¤à° | 1,267,000 km2 (489,000 sq mi) (21st) |
â¢Â à°¨à±à°°à±Â (%) | 0.02 |
à°à°¨à°¾à°à°¾ | |
â¢Â 2016 estimate | 20,672,987 (61st) |
â¢Â 2012 census | 17,138,707 |
â¢Â à°à°¨à°¸à°¾à°à°¦à±à°°à°¤ | 12.1/km2 (31.3/sq mi) |
GDPÂ (PPP) | 2018Â estimate |
â¢Â Total | $23.475 billion[4] (140th) |
â¢Â Per capita | $1,213[5] (183rd) |
GDPÂ (nominal) | 2018Â estimate |
â¢Â Total | $9.869 billion[6] (136th) |
â¢Â Per capita | $510[7] (179th) |
à°à°¿à°¨à±Â (2014) |  34.0[8] medium · 70th |
à°¹à±à°à±âà°¡à°¿à°Â (2018) |  0.354[9] low · 189th |
à°¦à±à°°à°µà±à°¯à° | West African CFA franc (XOF) |
à°à°¾à°² విà°à°¾à°à° | UTC+1 (WAT) |
వాహనాలౠనడà±à°ªà± à°µà±à°ªà± | right[10] |
à°«à±à°¨à± à°à±à°¡à± | +227 |
ISO 3166 code | NE |
Internet TLD | .ne |
|
à°¨à±à°à°°à± à°à° à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°à°¦à±à°¤à±à°¨à±à°¨ à°¦à±à°¶à°. à°à°¦à°¿ à°¸à±à°¥à°¿à°°à°à°à°¾ à°à°à±à°¯à°°à°¾à°à±à°¯à°¸à°®à°¿à°¤à°¿ మానవ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°¸à±à°à°¿à°à°²à± దిà°à±à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°à°²à± à°à°à°¦à°¿. 2015- 2018 నివà±à°¦à°¿à°à°²à°²à± 189 à°µ à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± 188 à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°à°²à± నిలిà°à°¿à°à°¦à°¿.[16] à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¡à°¾à°°à°¿ à°à°¾à°à°¾à°²à°²à± à°à°à±à°à±à°µ à°à°¾à°à° à°à°¾à°²à°¾à°¨à±à°à±à°£ à°à°°à±à°µà±, à°à°¡à°¾à°°à±à°à°°à°£ వలన à°¬à±à°¦à°¿à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°à°°à±à°¥à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ à°à±à°µà°¨à°¾à°§à°¾à°°à° à°®à±à°¦ à°à±à°à°¦à±à°°à±à°à±à°¤à°®à± à°à°à°¦à°¿. à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ సారవà°à°¤à°®à±à°¨ à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯à°à±à°·à±à°¤à±à°°à°¾à°²à°²à± à°ªà°à°¡à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à±à°²à± à°à°à±à°®à°¤à°¿ à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°¯à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à° à°®à±à°¡à°¿ పదారà±à°§à°¾à°²à± à°à°à±à°®à°¤à°¿ à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°à±à°¬à°à°§à°¿à°¤ à°¦à±à°¶à°à°à°¾ à°¨à±à°à°°à± à°à°¡à°¾à°°à°¿ à°à±à°à°¾à°à°, ఠసమరà±à°¥à°®à±à°¨ à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯à°, à°à°¨à°¨ నియà°à°¤à±à°°à°£ à°²à±à°à±à°à°¡à°¾ ఠధిఠసà°à°¤à°¾à°¨à±à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à°¿ శాతఠఫలితà°à°à°¾ ఠధిఠà°à°¨à°¾à°à°¾ à°µà°à°à°¿ సవాళà±à°³à°¨à± à°à°¦à±à°°à±à°à±à°à°à±à°¨à±à°¨à°¦à°¿.[17] ఠదనà°à°à°¾ à°ªà±à°²à°µà°®à±à°¨ విదà±à°¯ à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿, à°ªà±à°°à°à°² à°ªà±à°¦à°°à°¿à°à°, à°®à±à°²à°¿à°à°¸à±à°à°°à±à°¯à°¾à°² à°²à±à°ªà°, à°ªà±à°²à°µà°®à±à°¨ à°à°°à±à°à±à°¯ à°¸à°à°°à°à±à°·à°£, పరà±à°¯à°¾à°µà°°à°£ à°à±à°·à±à°£à°¤ à°µà°à°à°¿ సమసà±à°¯à°²à°¨à± à°à°¦à±à°°à±à°à±à°à°à±à°à°¦à°¿.
à°¨à±à°à°°à± సమాà°à° à° à°¨à±à° à°à°¾à°¤à°¿ సమà±à°¹à°¾à°²à±, à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°² à°¦à±à°°à±à°à°à°¾à°² à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¤à±à°¸à±à°à±à°¨à±à°¨ à°µà±à°µà°¿à°§à±à°¯à°¾à°²à°¨à± à°ªà±à°°à°¤à°¿à°¬à°¿à°à°¬à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± à°°à°¾à°à±à°¯à°à°à°¾ à°¸à±à°µà°²à±à°ª à°à°¾à°²à° మాతà±à°°à°®à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°à°¾à°°à°¿à°¤à±à°°à°à°ªà°°à°à°à°¾, à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° à°¨à±à°à°°à± à° à°¨à±à° à°ªà±à°¦à±à°¦ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°² à° à°à°à±à°²à°²à± à°à°à°¦à°¿. à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯à° తరà±à°µà°¾à°¤ à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°à°²à± à°à°¦à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¾à°² à°à°§à±à°µà°°à±à°¯à°à°²à± à°®à±à°¡à± à°à°¾à°²à°¾à°² à°¸à±à°¨à°¿à° పాలనలౠనివసిà°à°à°¾à°°à±. 2010 లౠసà±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± తరà±à°µà°¾à°¤ à°¨à±à°à°°à± à°à° à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯, బహà±-పారà±à°à± à°°à°¾à°à±à°¯à° à° à°¯à±à°¯à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± à°à°¾à°²à°¾à°®à°à°¦à°¿ à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± నివసిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°à°§à±à°¨à°¿à° విదà±à°¯à°à± à°¤à°à±à°à±à°µ à°ªà±à°°à°¾à°ªà±à°¤à°¿à°¨à°¿ à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. 2015 నాà°à°¿à°à°¿ 71.3% à°®à°à°¦à°¿ à°¨à±à°à°°à± à°à°¨à°¾à°à°¾ విదà±à°¯à°¾à°¹à±à°¨à°¤ à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à±à°¨à°¿ à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° నిరà°à±à°·à°°à°¾à°¸à±à°¯à°¤ శాతఠà°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± à°¨à±à°à°°à± à°à°à°à°¿.
à°à°°à°¿à°¤à±à°° మారà±à°à±
à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°à± à°ªà±à°°à±à°µà° మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°µà°¸à±à°¤à± ఠవశà±à°·à°¾à°²à± à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°°à°à° మానవ నివాస à°à°µà°¾à°¸à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°à±à°²à± à° à°¨à±à° à°à°§à°¾à°°à°¾à°²à°¤à± నిరà±à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à±à°µ à°à°¾à°°à°¿à°¤à±à°°à° à°à°¾à°²à°à°²à± సహారా వాతావరణఠ(à°¨à±à°à°°à±à°²à±à°¨à°¿ à°à±à°¨à±à°°à± à°à°¡à°¾à°°à°¿) తడిà°à°¾ à°à°à°¡à±à°¦à°¿. à°à°¦à± à°µà±à°² à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°à±à°°à°¿à°¤à° సారవà°à°¤à°®à±à°¨ à°à°¡à±à°¡à°¿à°®à±à°¦à°¾à°¨à°¾à°²à±, à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯, పశà±à°ªà±à°·à°£à°à± à° à°¨à±à°à±à°²à°µà°¾à°¤à°¾à°µà°°à°£à° à°à°à°¡à±à°¦à°¿.[18]2005-06లౠà°à°¿à°à°¾à°à± విశà±à°µà°µà°¿à°¦à±à°¯à°¾à°²à°¯à° à°¨à±à°à°¡à°¿ పాలిà°à°¾à°²à±à°à°¿à°¸à±à°à± ఠయిన పాలౠసà±à°°à±à°¨à± à°à±à°°à±à°¨à±à°°à± à°à°¡à°¾à°°à°¿à°²à± à°à° à°¸à±à°®à°¶à°¾à°¨à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¨à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°¡à±.[19] ఠతని à°¬à±à°à°¦à° à°à±à°¨à±à°¨à±à°°à± à°à°¡à°¾à°°à°¿à°²à± à°à° మహిళ, à°à°¦à±à°¦à°°à± పిలà±à°²à°² 5,000 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°ªà±à°°à±à°µ ఠవశà±à°·à°¾à°²à°¨à± à°à°¨à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[19] సాధారణà°à°à°¾ à°à°¡à°¾à°°à°¿à°²à± నివసిà°à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°à°¤à±à°µà±à°² ఠవశà±à°·à°¾à°²à± à°²à°à°¿à°à°à°¡à° à°¨à±à°à°°à±à°²à±à°¨à°¿ 'à°à°à±à°ªà°à±à°' సహారాà°à± బలమà±à°¨ సాà°à±à°·à±à°¯à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°à±à°°à±.à°ªà±. 5000 సమయà°à°²à± à°ªà±à°°à°à°¤à°¿à°¶à±à°² à°à°¡à°¾à°°à±à°à°°à°£ à°¦à°à±à°·à°¿à°£, à°à°à±à°¨à±à°¯ (à°à°¾à°¦à± సరà±à°µà°°à°) à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± నిశà±à°à°² à°à°¨à°¾à°à°¾à°¨à± à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¨à°¿ విశà±à°µà°¸à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[20]
వలసపాలనà°à± à°®à±à°à°¦à± సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à±, à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à± మారà±à°à±
à°à°¨à±à°¸à° à°à±à°°à±.పౠ5 à°µ శతాబà±à°¦à° నాà°à°¿à°à°¿ à°¨à±à°à°°à± à°à°¤à±à°¤à°°à°¾à°¨ à°à°¨à±à°¨ à°¬à±à°°à±à°¬à±à°°à± à°¤à±à°à°² నాయà°à±à°² నాయà°à°¤à±à°µà°à°²à± à°¨à±à°à°°à± à°à° à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±-సహారనౠవాణిà°à±à°¯à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°à°¾ మారిà°à°¦à°¿. à°µà±à°°à± à°à°¡à°¾à°°à°¿ రవాణా à°à±à°°à°à± à°à°à°à±à°²à°¨à± బాà°à°¾ à° à°¨à±à°µà±à°¨ మారà±à°à°à°à°¾ à°à°ªà°¯à±à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° ఠరాడà±à°à± à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±-సహారనౠవరà±à°¤à°à°à°²à± à°à±à°²à°à°®à±à°¨ à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à° à°à°¦à°²à°¿à° à° à°¨à±à° శతాబà±à°¦à°¾à°²à±à°à°¾ à°à±à°¨à°¸à°¾à°à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°¾à°¨ మరిà°à°¤ వలసలతౠదà°à±à°·à°¿à°£ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° నలà±à°ªà±, à°¤à±à°²à±à°²à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°² à°à°¨à°¾à°à°¾ మధà±à°¯ à°¸à°à°¯à±à°à° à°à±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿. 7 à°µ శతాబà±à°¦à° à°à°¿à°µà°°à°²à± à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°¸à±à°²à°¾à° పరిà°à°¯à° à°à±à°¯à°¬à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°¦à°¿ సహà°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.[20] à° à°¯à±à°à°à°²à± à° à°¨à±à° సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à±, à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à± à°à±à°¡à°¾ à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°à°¦à°¾à°¯à°¿. ఠలాà°à± à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à± వలసరాà°à±à°¯ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¨ à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°®à±à°à°¦à°¿.
à°¸à°à°à± సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à° (600â1591) మారà±à°à±
పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°à°¾à°¤à°¿ సమà±à°¹à°, à°¸à°à°à± (à°¸à±à°°à°¾à°¯à±) à°ªà±à°°à±à°¤à± à°¸à±à°à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± నదౠవà°à°ªà±à°²à± à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ à°¨à±à°à°°à±, మాలి, à°¬à±à°°à±à°à°¿à°¨à°¾ ఫాసà±à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°¨à± à°à°²à±à°ªà±à°à±à°¨à°¿ పాలన సాà°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. 7 à°µ శతాబà±à°¦à°à°²à± à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ à°¨à±à°®à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°¸à±à°¥à°¿à°°à°ªà°¡à°¿à°¨ à°¸à°à°à± à°ªà±à°°à°à°²à± à°à±à°à±à°¯à°¾, à°à°¾à°µà± à°®à±à°¦à°²à±à°¨ à°¨à°à°° à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à°¨à± à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¾à°°à±. 11 à°µ శతాబà±à°¦à° నాà°à°¿à°à°¿ à°à°¾à°µà± à°¸à°à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯ à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿à°à°¾ మారిà°à°¦à°¿. [21]
1000 à°¨à±à°à°à°¿ 1325 వరà°à± à°¸à°à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° మాలి సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°à°¤à± సహా à°ªà±à°°à±à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à°¤à± శాà°à°¤à°¿à°¨à°¿ à°à±à°¨à°¸à°¾à°à°¿à°à°à°à°²à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. 1325 లౠసà°à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°¨à±à°¨à°¿ మాలి సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° à°¸à±à°µà°¾à°§à±à°¨à° à°à±à°¸à±à°à±à°à°¦à°¿. à°à°¾à°¨à± 1335 లౠరాà°à±à°®à°¾à°°à±à°¡à± à°à°²à± à°à±à°²à±à°¨à±, ఠతని à°¸à±à°¦à°°à±à°¡à± à°à±à°°à±à°à°¿ à°°à°¾à°à±à°®à°¾à°°à±à°²à± మాలి సామà±à°°à°¾à°à±à°¯ పాలà°à±à°¡à± à°®à±à°¸à°¾ à°à°à°à°¨à±à°à± à°¬à°à°¦à±à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[21]à°à°¦à°¿ 15 à°µ శతాబà±à°¦à° మధà±à°¯à°à°¾à°²à° à°¨à±à°à°¡à°¿ 16 à°µ శతాబà±à°¦à° వరà°à±, à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°²à± ఠతిపà±à°¦à±à°¦ à°à°¸à±à°²à°¾à°®à°¿à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à°²à± à°à°à°à°¿à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.[22]
à°¹à±à°¸à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à± (14 à°µ శతాబà±à°§à° మధà±à°¯ à°¨à±à°à°¡à°¿ â 1808) మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± నది à°à°¾à°¦à± సరసà±à°¸à± మధà±à°¯ à°¹à±à°¸à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à±, సారవà°à°¤à°®à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à° à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à± 14 à°µ శతాబà±à°¦à° మధà±à°¯à°à°¾à°²à° à°¨à±à°à°à°¿ 19 à°µ శతాబà±à°¦à° మదà±à°¯à°à°¾à°²à°à°²à± à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. తరà±à°µà°¾à°¤ à°µà±à°à°¿à°¨à°¿ à°¸à±à°à±à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°à±à°¡à±à°¨ à°à°¸à±à°®à°¾à°¨à± డానౠఫà±à°¡à°¿à°¯à± à°à°¯à°¿à°à°à°¾à°¡à±. à°¹à±à°¸à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à± à°à°à± సమాà°à±à°¯à°à°¾ à°à°°à±à°ªà°¡à°²à±à°¦à±. à°à°à°¦à°¾à°¨à°¿à°¤à± à°à°à°à°¿ à°²à±à°¦à°¾ à° à°à°¤à°à°à°à± à°à°à±à°à±à°µ à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à°à± à°à±à°à°¦à°¿à°¨ à° à°¨à±à° సమాà°à±à°¯à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. వారి à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à± à°à±à°à°¤à°µà°°à°à± à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿: à°¹à±à°¸à°¾ à°°à°¾à°à±à°²à± à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°®à±à°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à°¡à°, ఠలాà°à± వారిà°à± à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¡à° సాధà±à°¯à°®à±à°¤à±à°à°¦à°¿.[21]
బయాà°à°¿à°¦à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°£à° à°à°§à°¾à°°à°à°à°¾ బవà±à°¯à°¿ à°°à°¾à°à± à°à°°à± à°à±à°®à°¾à°°à±à°²à± à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¡à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à± à°¹à±à°¸à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°®à°¯à±à°¯à°¾à°¯à°¿. à°¹à±à°¸à°¾ రాణి à°¦à±à°°à°¾à°®, బయాà°à°¿à°¦à±à°¦à°¾ (ఠబౠయాà°à°¿à°¦à±)à°² à°à°à±à° à°à±à°®à°¾à°°à±à°¡à± బావదà±. à°¨à±à°à°°à°¿à°¯à°¨à± à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°à°¾à°°à±à°² à°à°¥à°¨à° à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° వారౠబాà°à±à°¦à°¾à°¦à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà°à±à°à°¾à°°à°¨à°¿ à°à°¾à°µà°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°à°¡à± à°¹à±à°¸à°¾ రాషà±à°à±à°°à°¾à°²à±: à°¦à±à°°à°¾ (రాణి దరà±à°°à°¾à°® రాషà±à°à±à°°), à°à°¾à°¨à±, రానà±, à°à°°à°¿à°¯à°¾, à°à±à°¬à±à°°à±, à°à°à±à°¸à±à°¨à°¾, బిరà°. [21]
మాలి సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à° మారà±à°à±
1230 లౠసామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° à°¸à±à°à°¡à°¿à°¯à°¾à° à°à±à°à°¾ సిరà±à°à°¾ à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à° à°®à°à°¡à°¿à°¨à±à°à°¾ సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°®à± మాలి సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à°. à°à°¦à°¿ 1600 వరà°à± à°à°¨à°¿à°à°¿à°²à± à°à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ శిà°à°°à°¾à°à±à°°à° à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°à°¿ à°à±à°°à±à°à±à°¨à±à°¨ 1350 నాà°à°¿à°à°¿ సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° పశà±à°à°¿à°®à°à°²à± à°¸à±à°¨à±à°à°²à±, à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¨ à°à°¿à°¨à°¿à°¯à°¾ à°à±à°¨à°¾à°à± వరà°à± విసà±à°¤à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
à°à°¨à±à°- à°¬à±à°°à±à°¨à± సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à° మారà±à°à±
à°à°¨à±à°- à°¬à±à°°à±à°¨à± సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à° à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ à°à°¾à°¦à±, à°¨à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾, à°à°¾à°®à±à°°à±à°¨à±, à°¨à±à°à°°à±, లిబియా à°à°²à±à°à±à°¨à°¿ పాలన సాà°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°à±à°à°®à±à°¦à° ఠసామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° 9 à°µ శతాబà±à°¦à° à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°à°²à± à°à°¨à±à° సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à°à°à°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. తరà±à°µà°¾à°¤ à°¬à±à°°à±à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°à°à°¾ 1900 వరà°à± à°à°¨à°¿à°à°¿à°²à± à°à°à°¦à°¿.
à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°¨à±à°à°°à± (1900â58) మారà±à°à±
19 à°µ శతాబà±à°¦à°à°²à± à°¨à±à°à°°à± à°à±à°°à±à°à±à°¨à±à°¨ à°®à±à°à±à°à°®à±à°¦à°à°¿ à°à°°à±à°ªà°¾ à° à°¨à±à°µà±à°·à°à±à°²à°¤à±-(à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ à°®à±à°à°à±à°¯à°¿à°²à± (à°«à±à°°à±à°à°à±), బారà±à°¤à± (à°à°°à±à°®à°¨à±) -à°¤à±) à°¨à±à°à°°à±à°¤à± à°à°°à±à°ªà°¾ à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°®à±à°¯à±à°¯à°¾à°¯à°¿.
1885 లౠà°à°°à°¿à°à°¿à°¨ à°¬à±à°°à±à°²à°¿à°¨à± సదసà±à°¸à± తరà±à°µà°¾à°¤ à°à°¾à°²à°¨à±à°² à°¶à°à±à°¤à±à°²à± à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à± వలస à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°²à°¨à± వివరిà°à°à°¾à°¯à°¿. à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à°¨à± à°à°¯à°¿à°à°à±à°à°¦à±à°à± à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°¸à±à°¨à°¿à° à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¾à°²à± à°¨à±à°à°°à±à°¤à± సహా à° à°¨à±à°¨à°¿ à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°à°¾à°²à°¨à±à°²à°²à± à°¤à±à°µà±à°°à°¤à°°à° à° à°¯à±à°¯à°¾à°¯à°¿. à°µà±à°²à±à°à± à°à°¾à°¨à±à°¯à°¿à°¨à± మిషనౠవà°à°à°¿ పలౠసà±à°¨à°¿à° à°¦à°à°¡à°¯à°¾à°¤à±à°°à°²à± à°à°°à°¿à°à°¾à°¯à°¿. à°à°¦à°¿ à° à°¨à±à° à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° à°ªà±à°°à±à°²à°¨à± హిà°à°¸à°¿à°à°à°¡à°, à°à±à°²à±à°²à°à±à°à±à°à°¡à°, à° à°¤à±à°¯à°¾à°à°¾à°°à° à°à±à°¯à°¡à°, à°à°à°ªà°¡à° à°µà°à°à°¿ హిà°à°¸à°¾à°¤à±à°®à° à°à°°à±à°¯à°²à°à± à°ªà±à°°à°¸à°¿à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿. 1899 మౠ8 à°¨ రాణి సారావà±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°ªà±à°°à°¤à°¿à°à°à°¿à°à°à°¿à°¨à°à°¦à±à°à± à°ªà±à°°à°¤à°¿à°¸à±à°ªà°à°¦à°¨à°à°¾ à°à±à°ªà±à°à±à°¨à± à°µà±à°²à±à°à±, ఠతని మనà±à°·à±à°²à°à°¦à°°à± బిరà±à°¨à°¿-à°à°¨à±à°à±à°¨à°¿ à°à±à°°à°¾à°®à°à°²à±à°¨à°¿ నివాసà±à°²à°¨à± హతà±à°¯ à°à±à°¸à°¾à°°à±. à°à°µà°¿ à°«à±à°°à±à°à°à°¿ వలస à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°²à± à° à°¤à±à°¯à°à°¤ à°à±à°°à°®à±à°¨ హతà±à°¯à°²à±à°à°¾ పరిà°à°£à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°¸à±à°¨à°¿à° à°¦à°à°¡à°¯à°¾à°¤à±à°°à°²à°²à± à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°¸à±à°¨à°¿à°à±à°²à± à° à°¨à±à° à°à°¾à°¤à±à°² సమà±à°¹à°¾à°²à±, à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ à°¹à±à°¸à°¾, à°à±à°µà°°à±à°à± సమà±à°¹à°¾à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à±à°ªà±à°ª à°ªà±à°°à°¤à°¿à°à°à°¨à°¨à± à°à°¦à±à°°à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à° à°¤à±à°¯à°à°¤ à°®à±à°à±à°¯à°®à±à°¨à°µà°¿ à°à±à°µà°°à±à°à± తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°à°¾à°à±à°¨à± తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±. à°«à±à°°à±à°à°à°¿ ఠధిà°à°¾à°°à±à°²à± à°à±à°µà°°à±à°à± సమాà°à°¾à°² మధà±à°¯ విసà±à°¤à±à°¤à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨ బానిసతà±à°µà°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à±à°¡à°¾ à°°à°¦à±à°¦à± à°à±à°¶à°¾à°°à±.
1922 నాà°à°¿à°à°¿ à°à°¾à°²à°¨à±à°² పాలనà°à± à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°à°à°¾ à°ªà±à°°à°¤à°¿à°à°à°¨ à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿, à°¨à±à°à°°à± à°«à±à°°à±à°à°à± à°à°¾à°²à°¨à±à°à°¾ మారిà°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± వలస à°à°°à°¿à°¤à±à°°, à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à°¤à°° à°«à±à°°à±à°à°à°¿ పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°à± సమాà°à°¤à°°à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°«à±à°°à°¾à°à°¸à± à°¡à°à°¾à°°à±, à°¸à±à°¨à±à°à°²à±, à°¨à±à°à°°à± à°µà°à°à°¿ పశà±à°à°¿à°®à°¾à°«à±à°°à°¿à°à°¾ à°à°¾à°²à°¨à± à°à±à°à°¾à°à°¾à°²à°¨à± à°à°µà°°à±à°¨à°°à± à°à°¨à°°à°²à± à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°à±à°à°¾à°à°¾à°² నివాసితà±à°²à°ªà± పరిమితమà±à°¨ à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°ªà±à°°à°¸à°¤à±à°µ సమావà±à°¶à° నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¾à°°à±. 1946 à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° ఠధిà°à°¾à°° విà°à±à°à°¦à±à°°à±à°à°°à°£à°à±, à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° సలహా సమావà±à°¶à°¾à°²à°à± à°°à°¾à°à°à±à°¯à°à°à°¾ పరిమిత à°à°¾à°à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à° à° à°à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
వలసరాà°à±à°¯ à°¯à±à°à° à°à°¿à°µà°°à°²à± à°«à±à°°à±à°à°à°¿ పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾, à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°°à°¾à°à°à±à°¯ వాతావరణఠరà±à°ªà°¾à°à°¤à°°à° à°à±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿. 1946 మౠలౠనà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à± à°ªà±à°°à±à°à±à°°à±à°¸à°¿à°µà± పారà±à°à±, à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± à°¡à±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± à°°à±à°¯à°¾à°²à± పారà±à°à±à°²à±à°¨à°¿ à°¨à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾ విà°à°¾à°à° à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿ à°¨à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à± à°ªà±à°°à°à°²à± వివిధ à°°à±à°ªà°¾à°²à°²à± à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯à° à°à±à°°à°à± à°ªà±à°°à°¾à°¡à°¾à°°à±. à°ªà±à°°à°à°¤à°¿à°¶à±à°² à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°¶à°à±à°¤à±à°²à±, à°à°¤à°° à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯ à°à°¦à±à°¯à°®à°¾à°²à°¤à± à°à±à°¡à°¿à°¨ à°à±à°à°®à°¿à°²à± నిరà±à°¬à°à°§à°¿à°¤ à°à°¾à°°à±à°®à°¿à°à±à°² à° à°£à°à°¿à°µà±à°¤, à°à°à°ªà°à±à°· à°à±à°°à°¿à°à°²à±, ఠలాà°à± à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾, à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°ªà±à°°à±à°²à°à± à°à°à±à°à°¬à°¦à±à°§à°®à±à°¨ సమానతà±à°µà° à°à±à°°à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à° సాà°à°¿à°à°à°¾à°°à±.
à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°°à° (1958) మారà±à°à±
1956 à°à±à°²à± 23 నాà°à°¿ à°à°µà°°à±à°¸à±à°¸à± à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°² à°à°à±à°à° (à°²à±à°¯à°¿ à°à±à°¡à°°à±). 1958 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 4 లౠà°à°¦à°µ à°«à±à°°à±à°à°à°¿ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ à°¨à±à°à°°à± à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°à±à°²à± à°à° à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°°à°¾à°à±à°¯à°à°à°¾ మారిà°à°¦à°¿. 1958 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 18 à°¨ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°à°«à± à°¨à±à°à°°à± ఠధిà°à°¾à°°à°¿à°à°à°à°¾ హమాని à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿à°¨à°¿ à°¨à±à°à°°à± రిపబà±à°²à°¿à°à± à°®à°à°¤à±à°°à°¿à°®à°à°¡à°²à°¿ నాయà°à±à°¨à°¿à°à°¾ నియమిà°à°à°¿à°à°¦à°¿. 1960 à°à±à°²à± 11 à°¨, à°¨à±à°à°°à± à°«à±à°°à±à°à°à°¿ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°à±à°¨à°¿ విడిà°à°¿à°ªà±à°à±à°à°¿ à°à°à°·à±à°à± 3, 1960 à°à°à°¸à±à°à± 3 à°¨ తన à°®à±à°¦à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¿à°à°¾ à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿à°¨à°¿ నియమిà°à°à°¿ à°ªà±à°°à±à°¤à°¿ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯à° à°ªà±à°à°¦à°¾à°²à°¨à°¿ నిరà±à°£à°¯à°¿à°à°à±à°à±à°à°¦à°¿.
à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± హమాని à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿, à°à°°à±à°®à°¨à± à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°¡à°¾à°à±à°à°°à± à°¹à±à°¨à±à°°à°¿à°à± à°²à±à°¬à±à°à± à°¸à°à°¦à°°à±à°¶à°¿à°à°à°¡à° నియà±à°®à±, 1969 à°à± రాషà±à°à±à°° à°¸à°à°¦à°°à±à°¶à°¨à°²à± à° à°à°¿à°®à°¾à°¨à±à°²à°à± à°¸à±à°µà°¾à°à°¤à° పలిà°à°¾à°°à±. à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿ à°¯à±à°à±à° సిà°à°à°¿à°²à± పారà±à°à± పాలన పశà±à°à°¿à°®à°¾à°¨ à°®à°à°à°¿ à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à±, విదà±à°¶à°¾à°à° à°µà±à°¯à°µà°¹à°¾à°°à°¾à°²à°¤à± à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿.
à°à° à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°°à°¾à°à±à°¯à°à°à°¾ à°®à±à°à±à°à°®à±à°¦à°à°¿ పదà±à°¨à°¾à°²à±à°à± à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°²à±à°²à± à°¨à±à°à°°à±à°¨à± à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°· పదవిలౠà°à°-పారà±à°à± à°ªà±à°° పాలన నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. 1974 లౠవిధà±à°µà°à°¸à°à°° à°à°°à±à°µà±, à°ªà±à°°à°¬à°²à°®à±à°¨ ఠవినà±à°¤à°¿ à°à°°à±à°ªà°£à°²à± à°à°²à°¯à°¿à° ఫలితà°à°à°¾ à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿ పాలన పడà°à±à°à±à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°®à±à°¦à°à°¿ à°¸à±à°¨à°¿à° పాలన 1974â1991 మారà±à°à±
à°à°²à±à°¨à°²à± à°¸à±à°¨à± à°à±à°à°à±à°à± " à°¸à±à°ªà±à°°à±à° మిలిà°à°°à± à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± " ఠనౠపà±à°°à±à°¤à± à°à° à°à°¿à°¨à±à°¨ à°¸à±à°¨à°¿à° à°¬à±à°à°¦à° 1974 à°à°ªà±à°°à±à°²à±à°²à± à°à° à°¸à±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± తరà±à°µà°¾à°¤ à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿à°¨à°¿ à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± వలసపాలన తరà±à°µà°¾à°¤ à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°²à± à°à°¦à°¿ à°®à±à°¦à°à°¿ తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±. తరà±à°µà°¾à°¤ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±à°¨ à°à°à°à±à°à± 1987 లౠమరణఠవరà°à± à°¦à±à°¶à°¾à°¨à±à°¨à°¿ పాలిà°à°à°¾à°¡à±.[23] à°¸à±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°ªà±à°°à±à°°à°£à°à°¾ à°à°¨à±à°¨ à°à°¹à°¾à°° à°¸à°à°à±à°·à±à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ పరిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¡à° à°à±à°à°à±à°à± మిలిà°à°°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°®à±à°¦à°à°¿ బాధà±à°¯à°¤à°à°¾ à°¸à±à°µà±à°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.[24] తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± తరà±à°µà°¾à°¤ à°¡à°¿à°¯à±à°°à°¿ పాలనలౠà°à±à°¦à±à°à±à°¯à°¬à°¡à°¿à°¨ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°à±à°¦à±à°²à± విడà±à°¦à°²à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°°à±. à°°à°¾à°à°à±à°¯ పారà±à°à±à°²à± à°°à°¦à±à°¦à± à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à° à°à°¾à°²à°à°²à± à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°µà±à°¯à°à±à°¤à°¿à°à°¤ à°¸à±à°µà±à°à±à° సాధారణà°à°à°¾ à°à±à°·à±à°£à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°°à°¾à°à°à±à°¯ పారà±à°à±à°²à± నిషà±à°§à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à° à°¨à±à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¾à°²à± (1975, 1976, 1983) à° à°¡à±à°¡à±à°à±à°¨à°¬à°¡à°¿, తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°µà±à°¯à±à°¹à°à°°à±à°¤à°²à±, సహà°à°°à±à°²à± à°¤à±à°µà±à°°à°à°à°¾ శిà°à±à°·à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°°à±.
à°¸à±à°µà±à°à±à°à°²à± పరిమితà±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°ªà±à°ªà°à°¿à°à± à°¦à±à°¶à° à°¨à±à°¤à°¨ à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°¨à± à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¡à°, à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°®à±à°²à°¿à°à°µà°¸à°¤à±à°² నిరà±à°®à°¾à°£à° (à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°à°µà°¨à°¾à°²à±, à°à±à°¤à±à°¤ రహదారà±à°²à±, పాఠశాలలà±, à°à°°à±à°à±à°¯ à°à±à°à°¦à±à°°à°¾à°²à±) à°à±à°¯à°¡à°, à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°²à± à°¤à°à±à°à±à°µ ఠవినà±à°¤à°¿, à°®à±à°°à±à°à±à°¨ à°à°°à±à°¥à°¿à° à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿à°¨à°¿ సాధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿. . [25]
à° à°à°°à±à°¥à°¿à° à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°¯à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à° à°¬à±à°, à°à±à°à±à°à°¿à°¤à°®à±à°¨ à°ªà±à°°à°à°¾ నిధà±à°²à± వాడà°à°à°¤à± సాధà±à°¯à°ªà°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à°à°à±à°à± తరà±à°µà°¾à°¤ à°à±à°«à± à°à°«à± à°¸à±à°à°¾à°«à± " à°à°²à±à°¨à°²à± ఠలౠసాయిబౠ" ఠధిà°à°¾à°°à° à°à±à°ªà°à±à°à°¾à°¡à±. à°à°à°à±à°à± మరణిà°à°à°¿à°¨ నాలà±à°à± à°°à±à°à±à°² తరà±à°µà°¾à°¤ 1987 నవà°à°¬à°°à± 14 à°¨ ఠలౠసà±à°¬à± à°¸à±à°ªà±à°°à±à° మిలిà°à°°à± à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à°à±à°«à±à°à°¾ నిరà±à°§à°¾à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¯à°¨ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à°¨à± à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°ªà±à°à±à°à°¿, à°à°à± పారà±à°à±à°¨à°¿ à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°µà±à°²à±à°à°¾ à°à° à°à±à°¤à±à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¾à°¡à±. à°¦à±à°¶à° à°¸à±à°ªà±à°°à±à° మిలిà°à°°à± à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à°à±à°«à±à°à°¾ à°¦à±à°¶à°¾à°¨à±à°¨à°¿ పాలిà°à°à°¾à°¡à±.
1989 à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯ à°¸à±à°à°°à°£ à°¨à±à°¤à°¨ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° " à°°à±à°à°¡à± రిపబà±à°²à°¿à°à± à°à°«à± à°¨à±à°à°°à± " à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ దారితà±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¨à°°à°²à± సాయిబౠరà±à°à°¡à°µ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¨à°¿à°à°¾ నియమితà±à°¡à°¯à±à°¯à°¾à°¡à±. తరà±à°µà°¾à°¤ 1989 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 10 à°¨ à° à°§à±à°¯à°à±à°· à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± విà°à°¯à° సాధిà°à°à°¾à°¡à±. à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±à°à°¾ à°°à±à°à°¡à°µ à°à°£à°¤à°à°¤à±à°°à° à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à° à°¨à±à°à°¡à°¿ బాధà±à°¯à°¤à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°¿à°à°à°¾à°¡à±. à°à°¦à°¿ à°®à±à°¨à±à°ªà°à°¿ à°¸à±à°¨à°¿à° పాలన à°®à±à°à°¿à°à°ªà± తరà±à°µà°¾à°¤ à°à°¯à°¨ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±à°à°¾ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°à±à°¦à±à°²à°¨à± విడà±à°¦à°² à°à±à°¯à°¡à°, à°à°à±à°à°¾à°²à±, విధానాలనౠసరళà±à°à°°à°£ à°à±à°¯à°¡à° à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°¿à°à°à°¾à°¡à±.
బహà±à°³ à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£ à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯ à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¨à± à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ వాణిà°à±à°¯ à°¸à°à°à°, విదà±à°¯à°¾à°°à±à°¥à°¿ డిమాà°à°¡à±à°² à°¨à±à°ªà°¥à±à°¯à°à°²à± à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à°¨à± నియà°à°¤à±à°°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± సాయిబౠà°à±à°¸à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¾à°²à± విఫలమయà±à°¯à°¾à°¯à°¿. 1990 à°«à°¿à°¬à±à°°à°µà°°à°¿ 9 à°¨ హిà°à°¸à°¾à°¤à±à°®à°à°à°à°¾ à° à°£à°à°¿à°µà±à°¤à°à± à°à±à°°à±à°¨ విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°² à°ªà±à°°à°¦à°°à±à°¶à°¨ à°®à±à°à±à°à±à°°à± విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°² మరణానిà°à°¿ దారి à°¤à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿.[26] à°à°¾à°¤à±à°¯, à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ à°à°¤à±à°¤à°¿à°¡à°¿ à°à°¾à°°à°£à°à°à°¾ à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°à°¾à°¨à±à°«à°°à±à°¨à±à°¸à± à°à°°à±à°ªà°¾à°à±à°à± దారితà±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. 1990 à°à°¿à°µà°°à°¿ నాà°à°¿à°à°¿ ఠడిమాà°à°¡à±à°²à°à± సాయిబౠపాలన à° à°à°à±à°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°à°¾à°à°«à°°à±à°à°¸à± మరితౠమà±à°¡à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à± 1991â1997 మారà±à°à±
1991 నాà°à°¿ à°à°¾à°¤à±à°¯ సారà±à°µà°à±à°® సమావà±à°¶à° à°¨à±à°à°°à± à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯ à°¶à°à°à°²à± మలà±à°ªà± తిరిà°à°¿ బహà±à°³-పారà±à°à± à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à° à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ à°à°°à±à°à°¿à°à°à±à°²à°¾ à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°à±à°²à± 29 à°¨à±à°à°¡à°¿ నవà°à°¬à°°à± 3 వరà°à± à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°°à°¾à°à°à±à°¯, à°à°°à±à°¥à°¿à°, సాà°à°à°¿à° పరిసà±à°¥à°¿à°¤à°¿à°¨à°¿ పరిశà±à°²à°¿à°à°à± సమావà±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°¾à°¤à±à°¯ సదసà±à°¸à±à°¨à± à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°µà°¿à°·à±à°¯à°¤à± దిశానిరà±à°§à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ సిఫారసà±à°²à°¨à± à°à±à°à±à°°à±à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. ఠసమావà±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à±à°«à±à°¸à°°à± à°à°à°¡à±à°°à± సాలిఫౠఠధà±à°¯à°à±à°·à°¤ వహిà°à°à°¾à°¡à±. à°à° తాతà±à°à°¾à°²à°¿à° మదà±à°¯à°à°¾à°² à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à°£à°¾à°³à°¿à° సిదà±à°§à° à°à±à°¶à°¾à°°à±. 1993 à°à°ªà±à°°à±à°²à±à°²à± థరà±à°¡à± రిపబà±à°²à°¿à°à±à° à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°¨à± à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à± వరà°à± à°¦à±à°¶à°µà±à°¯à°µà°¹à°¾à°°à°¾à°²à°¨à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ 1991 నవà°à°¬à°°à±à°²à± à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°§ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
పరివరà±à°¤à°¨ పాలన à°à°¾à°²à°à°²à± à°à°°à±à°¥à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ à°à±à°·à±à°£à°¿à°à°à°¿à°¨à°ªà±à°ªà°à°¿à°à± à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯à°¸à±à°à°°à°£, à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°®à±à°à±à°¯à°®à±à°¨ సాధనలౠà°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿; à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°², à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à± à°µà°à°à°¿ à°à±à°²à° శాసనఠదతà±à°¤à°¤à°à°¾ à°¸à±à°µà±à°à°°à°¿à°à°à°¡à°, à°¸à±à°µà±à°à±à°à°¾à°¯à±à°¤à°®à±à°¨, à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°®à±à°¨, ఠహిà°à°¸à°¾à°¯à±à°¤à°®à±à°¨ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°² à°¦à±à°¶à°µà±à°¯à°¾à°ªà±à°¤à°à°à°¾ నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¡à° à°µà°à°à°¿ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°®à±à°à±à°¯à°®à±à°¨ సాధనలౠà°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à° à°¨à±à° à°à±à°¤à±à°¤ à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° వారà±à°¤à°¾à°ªà°¤à±à°°à°¿à°à°² à°ªà±à°°à°¦à°°à±à°¶à°¨à°¤à± à°®à±à°¡à°¿à°¯à°¾ à°ªà±à°°à±à°¸à± à°«à±à°°à±à°¡à°®à± à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿.
à°à°¾à°¤à±à°¯ సారà±à°µà°à±à°®à°¾à°§à°¿à°à°¾à°° సమావà±à°¶à° తరà±à°µà°¾à°¤ మధà±à°¯à°à°¾à°² à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°à° à°¨à±à°¤à°¨ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°à°¨à± à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. ఠది 1989 నాà°à°¿ à°®à±à°¨à±à°ªà°à°¿ à°à°-పారà±à°à± à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¨à± à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¿ మరిà°à°¤ à°¸à±à°µà±à°à±à°à°¨à± హామౠà°à°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. 1992 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 26 à°¨ à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯ à°¸à±à°à°°à°£ à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°¨à±à°¤à°¨ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°à°®à±à°¦à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ తరà±à°µà°¾à°¤ à° à°§à±à°¯à°à±à°· à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. 1993 మారà±à°à°¿ 27 à°¨ " మహà±à°®à°¨à± à°à°¸à±à°®à°¾à°¨à± " à°®à±à°¡à± రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°®à±à°¦à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¯à±à°¯à°¾à°¡à±. à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± మహామానౠà°à°¸à±à°®à°¾à°¨à± పాలనలౠతలà±à°¤à±à°¤à°¿à°¨ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°¸à°à°à±à°·à±à°à° à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ నాలà±à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°ªà°°à°®à±à°¨ మారà±à°ªà±à°²à±, à°à°¡à±à°µà± à°®à±à°à°¿à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°®à±à°à°¦à± 1995 లౠశాసన à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¾à°²à°¨à°¿ పిలà±à°ªà± à°à°à±à°à°¾à°°à±.
పారà±à°²à°®à±à°à°à°°à± à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±, à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°®à°à°¤à±à°°à°¿ à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à°°à±à°§à°¿à°¤à±à°µà°¾à°¨à±à°¨à°¿ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°¸à°¿ à°à°¿à°µà°°à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° బలహà±à°¨à°ªà°¡à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ దారితà±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¾à°¤à±à°¯ సారà±à°µà°à±à°®à°¾à°§à°¿à°à°¾à°° సదసà±à°¸à±à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à±à°°à°µà°²à± à°à°¾à°à°à°à°¾ 1995 à°à°ªà±à°°à±à°²à±à°²à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°¤à±à°°à°¾à°à±, à°à±à°¬à± సమà±à°¹à°¾à°²à± 1990 à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à°°à°¿à°à°¿à°¨ తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±à°à± à°®à±à°à°¿à°à°ªà± పలà±à°à±à°¤à± శాà°à°¤à°¿ à°à°ªà±à°ªà°à°¦à°à°ªà± à°¸à°à°¤à°à° à°à±à°¸à°¾à°¯à°¿. à° à°¬à±à°à°¦à°¾à°²à± à°à±à°à°¦à±à°° à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¶à±à°°à°¦à±à°§à°à±, వనరà±à°²à°à± తామౠదà±à°°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°®à°¨à°¿ వాదిà°à°à°¾à°¯à°¿. మాà°à± తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±à°¦à°¾à°°à±à°²à°¨à± à°à±à°à°¤à°®à°à°¦à°¿ à°¸à±à°¨à±à°¯à°à°²à±à°à°¿ à°¤à±à°¸à±à°à±à°¨à±à°à°¦à±à°à±, à°«à±à°°à±à°à°à°¿ సహాయà°à°¤à± à°à°¤à°°à±à°²à± à°à°¤à±à°¤à±à°à°à°°à°®à±à°¨ à°ªà±à°° à°à±à°µà°¿à°¤à°¾à°¨à°¿à°à°¿ తిరిà°à°¿ రావడానిà°à°¿ సహాయఠà°à±à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à° à°à°à±à°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.[27]
à°°à±à°à°¡ à°¸à±à°¨à°¿à° పాలన, నాలà±à°à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à±, à°®à±à°¡à°µ à°¸à±à°¨à°¿à° పాలన 1997â1999 మారà±à°à±
à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°ªà°à±à°·à°µà°¾à°¤à°, à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°à°¦à±à°°à°¿à°à±à°¤à°¤ à°°à±à°à°¡à± à°¸à±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±à°à± à°ªà±à°°à±à°°à°£à°à°¾ à°à°ªà°¯à±à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. 1996 à°à°¨à°µà°°à°¿ 27 à°¨ à°à°²à±à°¨à°²à± à°à°¬à±à°°à°¹à±à° బరౠమాయనà±à°¨à°¸à±à°¸à°¾ à°¸à±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±à°à± నాయà°à°¤à±à°µà° వహిà°à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¸à±à°®à°¾à°¨à±à°¨à± à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¿ రిపబà±à°²à°¿à°à±à°¨à± à°°à°¦à±à°¦à± à°à±à°¸à°¾à°¡à±. తరà±à°µà°¾à°¤ à°à°²à±à°¨à°²à± మాయనà±à°¨à°¸à±à°°à°¾ à°¸à±à°¨à°¿à°à°¾à°§à°¿à°à°¾à°°à±à°²à°¤à± à°à±à°¡à°¿à°¨ à°¨à±à°·à°¨à°²à± సాలà±à°µà±à°·à°¨à± à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à±à°¨à± à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¿ దానిà°à°¿ à°à°¯à°¨ నాయà°à°¤à±à°µà° వహిà°à°à°¾à°¡à±. à° à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± 6 à°¨à±à°²à°² పరివరà±à°¤à°¨à°ªà°¾à°²à°¨à°¾ à°µà±à°¯à°µà°§à°¿à°¨à°¿ à°à±à°ªà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. ఠసమయà°à°²à± 1996 మౠ12 à°¨ à°à±à°¤à±à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¿ à°¸à±à°µà±à°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
తరà±à°µà°¾à°¤à°¿ à°¨à±à°²à°²à± à° à°§à±à°¯à°à±à°· à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°² à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°¾à°²à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à°à°¨à°°à°²à± మాయానà±à°¨à°¸à±à°°à°¾ à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°à°²à±à°à°¿ à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à° à°à±à°¯à°°à±à°§à°¿à°à°¾ à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°¿à°à°à°¿ 1996 à°à±à°²à± 8 à°¨ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± విà°à°¯à° సాధిà°à°à°¾à°°à±. à°ªà±à°°à°à°¾à°° సమయà°à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°² à°à°®à°¿à°·à°¨à± మారà±à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± à°à°¾à°¤à±à°¯, à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ పరà±à°¯à°µà±à°à±à°·à°£à°²à± à°à±à°°à°®à°°à°¹à°¿à°¤à°®à±à°¨à°µà°¿à°à°¾ పరిà°à°£à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿.
à°à°¬à±à°°à°¹à±à° బారౠమాయనà±à°¨à°¸à±à°°à°¾ నాలà±à°à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°®à±à°¦à°à°¿ à°
à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°
à°¯à±à°¯à°¾à°¡à±. à°ªà±à°°à°¶à±à°¨à°¾à°°à±à°¥à°à°®à±à°¨ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°¨à± సమరà±à°¥à°¿à°¸à±à°¤à± బహà±à°®à±à°, à°¦à±à°µà±à°ªà°¾à°à±à°·à°¿à° à°à°°à±à°¥à°¿à° సహాయానà±à°¨à°¿ à°ªà±à°¨à°°à±à°¦à±à°§à°°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ దాతలనౠà°à°ªà±à°ªà°¿à°à°à°¡à°à°²à± à°à°¯à°¨ à°à±à°¸à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¾à°²à± విఫలమయà±à°¯à°¾à°¯à°¿; నిరాశ à°à±à°à°¦à°¿à°¨ మాయనà±à°¨à°¸à±à°°à°¾ లిబియాà°à± à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°à°à°¾ à°à° à°
à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ నిషà±à°§à°¾à°¨à±à°¨à°¿ నిరà±à°²à°à±à°·à±à°¯à° à°à±à°¸à±à°¤à± à°¨à±à°à°°à± à°à°°à±à°§à°¿à°à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¨à± à°ªà±à°¨à°°à±à°¦à±à°§à°°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ లిబియా à°¨à±à°à°¡à°¿ నిధà±à°²à°¨à± à°à±à°°à°¿à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° à°ªà±à°° à°¹à°à±à°à±à°² à°à°²à±à°²à°à°à°¿à°¸à±à°¤à± à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°· నాయà°à±à°²à±, పాతà±à°°à°¿à°à±à°¯à±à°²à± తరà°à± à°à±à°¦à±à°à±à°¯à°¬à°¡à°¿ à°ªà±à°²à±à°¸à±, à°¸à±à°¨à°¿à° దళాలతౠà°à±à°¡à°¿à°¨ à°
నధిà°à°¾à°°à°¿à° à°¸à±à°¨à±à°¯à° à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°°à±.
1999 à°à°ªà±à°°à±à°²à± 9 à°¨ మాà°à± దావà±à°¡à°¾ మాలఠవà°à°à± à°¨à±à°¤à±à°¤à±à°µà°à°²à± à°à° à°¸à±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± సమయà°à°²à± మాయనà±à°¨à°¸à±à°°à°¾ హతà±à°¯ à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¡à±. à°à°¯à°¨ à°«à±à°°à±à°à°à±-à°¶à±à°²à°¿ à°¸à±à°®à±-à°ªà±à°°à±à°¸à°¿à°¡à±à°à°à± à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¤à± à°à°¦à°µ à°à°£à°¤à°à°¤à±à°° à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°®à±à°¸à°¾à°¯à°¿à°¦à°¾à°¨à± పరà±à°¯à°µà±à°à±à°·à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ " à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°°à±à°à°¾à°à°¸à°¿à°²à±à°·à°¨à± à°à±à°à°¸à°¿à°²à± " à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¾à°¡à±. 1999 à°à°à°¸à±à°à± 9 à°¨ à°à±à°¤à±à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° దతà±à°¤à°¤ à°à±à°¸à±à°à±à°¨à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. ఠదౠసà°à°µà°¤à±à°¸à°°à° à° à°à±à°à±à°¬à°°à±, నవà°à°¬à°°à±à°²à± à° à°§à±à°¯à°à±à°·, శాసనసఠà°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± సాధారణà°à°à°¾ à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ పరిశà±à°²à°à±à°²à°à± à°¸à±à°µà±à°à±à°à°à°¾, à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°®à±à°¨à°µà°¿à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à°¨à±à°¤à°¨, à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à°¯à±à°¤à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à±à°¨ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¿à°à°¾ à°ªà±à°°à°®à°¾à°£ à°¸à±à°µà±à°à°¾à°°à° à°à±à°¸à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ వాà°à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°µà±à°¯à°µà°¹à°¾à°°à°¾à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ తననౠతానౠà°à°ªà°¸à°à°¹à°°à°¿à°à°à±à°à±à°à°¦à°¿.
à°à°¦à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à± 1999â2009 మారà±à°à±
1999 నవà°à°¬à°°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à±à°²à± విà°à°¯à° సాధిà°à°à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¾à°à°à°¾ మమడౠ1999 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 22 à°¨ à°à°¦à°µà°°à°¿à°ªà°¬à±à°²à°¿à°à± à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¿à°à°¾ à°ªà±à°°à°®à°¾à°£ à°¸à±à°µà±à°à°¾à°°à° à°à±à°¶à°¾à°°à±. à°¤à°à°¡à°à°¾ మమడౠమà±à°¦à°à°¿ à°à°°à±à°¯à°à°¾ à°®à±à°¡à°µ పాలనా à°à°¾à°²à° à°¨à±à°à°à°¿ à°¸à±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°à°¾à°°à°£à°à°à°¾ à° à°¡à±à°¡à±à°à±à°¬à°¡à°¿à°¨ పలౠపరిపాలనా, à°à°°à±à°¥à°¿à° à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à°¨à± à°¤à±à°¸à±à°à±à°µà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. 2002 à°à°à°¸à±à°à±à°²à± నియమà±, à°¡à°¿à°ªà±, à°¨à±à°¯à±à°à±à°®à°¿à°²à°²à± à°¸à±à°¨à°¿à° శిబిరాలలౠతà±à°µà±à°°à°®à±à°¨ ఠశాà°à°¤à°¿ à°à±à°à± à°à±à°¸à±à°à±à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° పలౠరà±à°à±à°²à± à°¶à±à°°à°®à°¿à°à°à°¿ పరిసà±à°¥à°¿à°¤à°¿à°¨à°¿ à°à°à±à°à°¦à°¿à°¦à±à°¦à°¿à°à°¦à°¿. 2004 à°à±à°²à± 24 à°¨ à°¨à±à°à°°à± à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°²à± à°®à±à°à±à°à°®à±à°¦à°à°¿ à°ªà±à°°à°ªà°¾à°²à° à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°ªà±à°°à°¤à°¿à°¨à°¿à°§à±à°²à°¨à± à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°µà°¡à° à°à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. à° à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± తరà±à°µà°¾à°¤ à° à°§à±à°¯à°à±à°· à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± à°à°°à°¿à°à°¾à°¯à°¿. à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¾à°à°à°¾ మమడౠరà±à°à°¡à±à°¸à°¾à°°à°¿ తిరిà°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°¯à±à°¯à°¾à°°à±. à° à°à°¦à±à°µà°²à°¨ à°¸à±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°à±à°à°¡à°¾ వరà±à°¸à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°¨à± à°à±à°²à±à°à±à°à±à°¨à±à°¨ రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°®à±à°¦à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à° à°¯à±à°¯à°¾à°°à±. శాసన, à°à°¾à°°à±à°¯à°¨à°¿à°°à±à°µà°¾à°¹à° à°à°à±à°¤à°¿ à°ªà±à°°à±à°¸à°¿à°¡à±à°à°à± à°®à±à°¦à°à°¿ పదవిà°à°¿ సమానà°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿: హమా ఠమడౠపà±à°°à°§à°¾à°¨à°®à°à°¤à±à°°à°¿à°à°¾ నియమిà°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°°à±. సి.à°¡à°¿.à°à°¸à±. పారà±à°à± ఠధిపతి ఠయిన మహమనà±à°¨à± à°à°¸à±à°®à°¾à°¨à± à°à°¾à°¤à±à°¯ à° à°¸à±à°à°¬à±à°²à± (పారà±à°²à°®à±à°à°à±) à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¿à°à°¾ తిరిà°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°¯à±à°¯à°¾à°°à±.
2007 నాà°à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à±à°¸à°¿à°¡à±à°à°à± à°à°¾à°à°à°¾ మమడà±à°¯à±, à°
తని à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°®à°à°¤à±à°°à°¿ మధà±à°¯ à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à± à°à±à°·à±à°£à°¿à°à°à°¾à°¯à°¿. à°
à°¸à±à°à°¬à±à°²à±à°²à± à°
విశà±à°µà°¾à°¸à°¤à±à°°à±à°®à°¾à°¨à° విà°à°¯à° సాధిà°à°à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ 2007 à°à±à°¨à± లౠసà±à°¨à± à°à°®à°¾à°°à±à°®à°¾ à°
à°§à±à°¯à°à±à°·à°ªà°¦à°µà°¿à°¨à°¿ à°à±à°ªà°à±à°à°¾à°¡à±.2007 à°¨à±à°à°¡à°¿ 2008 వరà°à± à°à°¤à±à°¤à°° à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°°à±à°à°¡à± à°à±à°µà°°à±à°à±à°²à± à°à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°ªà±à°°à±à°à°¤à°¿ సమయà°à°²à± à°à°°à±à°¥à°¿à° à°
à°µà°à°¾à°¶à°¾à°²à°¨à± మరిà°à°¤ దిà°à°à°¾à°°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°
à°§à±à°¯à°à±à°· పదవిని పరిమితఠà°à±à°¸à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à° సవరణ à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°
à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¾à°à°à°¾à°®à°¾ మమదౠతన à°
à°§à±à°¯à°à±à°· పదవిని విసà±à°¤à°°à°¿à°à°à°¾à°²à°¨à°¿ à°à°¾à°µà°¿à°à°à°¾à°¡à±. తరà±à°µà°¾à°¤à°¿ à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°à°²à± à°°à°¾à°à°à±à°¯ వాతావరణఠమరిà°à°¤ దిà°à°à°¾à°°à°¿à°à°¦à°¿. à°
à°§à±à°¯à°à±à°· పదవి à°ªà±à°¡à°à°¿à°à°ªà±à°¨à± సమరà±à°§à°¿à°¸à±à°¤à± మదà±à°¦à°¤à±à°¦à°¾à°°à±à°²à± à°ªà±à°°à°¦à°°à±à°¶à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¾à°à°¾à°°à±à°à± à°à°¦à±à°¯à°®à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°¿à°¸à±à°¤à± à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à°°à±à°§à±à°²à± యాà°à°à± - à°à°¾à°à°¾à°°à±à°à± à°à°¦à±à°¯à°®à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°¤à±à°°à°¤à±à°¸à°¿ తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°à±à°¶à°¾à°°à±. à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°· పారà±à°à± à°¤à±à°µà±à°°à°µà°¾à°¦à±à°²à±, à°ªà±à°° సమాà°à° à°à°¾à°°à±à°¯à°à°°à±à°¤à°²à°¤à± à°à±à°¡à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à°°à±à°¥à±à°²à± (యాà°à°à±-à°à°¾à°à°¾à°°à±à°à±) à°à°¦à±à°¯à°®à°à°²à± పాలà±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.
à°à°°à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à±, నాలà±à°à°µ à°¸à±à°¨à°¿à° పాలన 2009â2010 మారà±à°à±
2009 లౠఠధà±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¾à°à°à°¾à°®à°¾ మమదౠతన à° à°§à±à°¯à°à±à°·à°¤à°¨à± విసà±à°¤à°°à°¿à°à°à°¾à°²à°¨à°¿ à°à±à°°à±à°¤à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¬à°¦à±à°§à°à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯à°¾à°¨à±à°¨à°¿ నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¾à°²à°¨à°¿ నిరà±à°£à°¯à°¿à°à°à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°¡à±. à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°· à°°à°¾à°à°à±à°¯ పారà±à°à±à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°¤ à°à°¨à±à°¨à°à°¦à±à°¨ à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯à°¸à±à°à°°à°£ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à° విరà±à°¦à±à°§à°®à°¨à°¿ నిరà±à°£à°¯à°¿à°à°à°¿à°¨ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à° à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°¸à±à°¥à°¾à°¨à° నిరà±à°£à°¯à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°à°à°¾ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¾à°à°à°¾à°®à°¾ మమడౠపà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯ à°¸à±à°à°°à°£ à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¸à°µà°°à°£ à°à±à°¸à°¾à°¡à±. à°à°¦à°¿ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à° à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°¸à±à°¥à°¾à°¨à° à°à°à±à°à°µà°¿à°°à±à°¦à±à°§à°à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à±à°°à±à°à± à°°à°¦à±à°¦à± à°µà°à°à°¿ à° à°¤à±à°¯à°µà°¸à°° ఠధిà°à°¾à°°à°¾à°²à± à°ªà±à°à°¦à°¾à°¡à±. à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°·à°¾à°²à± à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯à°¾à°¨à±à°¨à°¿ బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¾à°¯à°¿. ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° ఫలితాల à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° à°à±à°¤à±à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° 92.5% à°à°à°°à±à°²à± పాలà±à°à±à°¨à±à°¨ 68% à°à°à±à°²à°¤à± à°¨à±à°¤à°¨ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ దతà±à°¤à°¤ à°¤à±à°¸à±à°à±à°à°¦à°¿. à°¨à±à°¤à°¨ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°¸à±à°µà±à°à°°à°£ à°à° à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¿ à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥, 1999 à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° ససà±à°ªà±à°¨à±à°·à°¨à±, à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¿à°à°¾ à°à°¾à°à°à°¾ మామాడà±à°¤à± à°®à±à°¡à± à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² తాతà±à°à°¾à°²à°¿à° à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°à°à°¾ à°à°°à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯ à°¸à±à°à°°à°£à°à± à°®à±à°à°¦à± తరà±à°µà°¾à°¤ సామాà°à°¿à° ఠశాà°à°¤à°¿ ఠధిà°à°°à°¿à°à°à°¿ 2010 లౠసà±à°¨à°¿à° తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°à°¿à°µà°°à°à± 6 à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°à°¨à°¿à°à°¿à°¨à± à°à±à°²à±à°ªà±à°¤à°à°à°¾ à°®à±à°à°¿à°à°ªà±à°à± à°¤à±à°¸à±à°à±à°¨à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿.
à°à°¾à°à°à°¾ à°°à°¾à°à°à±à°¯ పదవిని à°ªà±à°¡à°¿à°à°¿à°à°à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à°¤à°¿à°¸à±à°ªà°à°¦à°¨à°à°¾ 2010 à°«à°¿à°¬à±à°°à°µà°°à°¿à°²à± à°¡à°¿à°à±à°¬à± à°¨à±à°¤à±à°¤à±à°µà°à°²à± à°¸à±à°¨à°¿à° పాలన à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¨à°°à°²à± సాలౠà°à°¿à°¬à± à°¨à±à°¤à±à°¤à±à°µà°à°²à± à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à° à°ªà±à°¨à°°à±à°¦à±à°§à°°à°£ à°¸à±à°ªà±à°°à±à° à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à°à° à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à° పరివరà±à°¤à°¨à°ªà°¾à°²à°¨ à°ªà±à°°à°£à°¾à°³à°¿à° నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¾à°°à±. à°à° à°à±à°¤à±à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¿ 2011 లౠనిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°¨à± à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯à°à°à°¾ à°¸à±à°µà±à°à±à°à°¾à°¯à±à°¤à°®à±à°¨à°µà°¿à°à°¾, à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°®à±à°¨à°µà°¿à°à°¾ à° à°à°à±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿.
à°à°¡à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à± 2010âà°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° మారà±à°à±
à° à°§à±à°¯à°à±à°· à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± మహమదౠà°à°·à±à°¯à±à°«à± à°à°¡à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°®à±à°à±à°à°®à±à°¦à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à°¿à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°¯à±à°¯à°¾à°°à±.
à°à±à°à±à°³à°¿à°à°, వాతావరణà°, వాతావరణఠమారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± à° à°¨à±à°¦à°¿ పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à± సహారా సబà±-సహారా à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°² మధà±à°¯ సరిహదà±à°¦à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à° à°à±à°¬à°à°§à°¿à°¤ à°¦à±à°¶à°. à°¦à±à°¶ పశà±à°à°¿à°®à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± à°¨à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾, à°¬à±à°¨à°¿à°¨à±, à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± à°¬à±à°°à±à°à°¿à°¨à°¾ ఫాసà±, మాలి, à°à°¤à±à°¤à°°à°¸à°°à°¿à°¹à°¦à±à°¦à±à°²à± à° à°²à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾, లిబియా à°¤à±à°°à±à°ªà± సరిహదà±à°¦à±à°²à± à°à°¾à°¦à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°¨à±à°à°°à± 11 ° à°¨à±à°à°¡à°¿ 24 ° à°à°¤à±à°¤à°° à° à°à±à°·à°¾à°à°¶à° 0 ° à°¨à±à°à°¡à°¿ 16 ° à°°à±à°à°¾à°à°¶à°à°²à± à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± 12,67,000 à°à°¦à°°à°ªà± à°à°¿à°²à± à°®à±à°à°°à±à°²à± à°à°à°à±à°à°¦à°¿ (489,191 à°à°¦à°°à°ªà± à°®à±à°³à±à°²à±). 300 à°à°¦à°°à°ªà± à°à°¿à°²à± à°®à±à°à°°à±à°²à± (116 à°à°¦à°°à°ªà± à°®à±à°³à±à°³à±) à°à°²à°à°¾à°à° à°à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°«à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à± à°µà±à°¶à°¾à°²à±à°¯à°à°²à± à°°à±à°à°¡à± à°°à±à°à±à°²à± à°à°à°à± à°à±à°à°à±à° à°¤à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°µà±à°¶à°¾à°²à±à°¯à°ªà°°à°à°à°¾ à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°°à°µà± à°°à±à°à°¡à°µ ఠతిపà±à°¦à±à°¦ à°¦à±à°¶à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.
à°¨à±à°à°°à± à°à°¡à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿. 5,697 à°à°¿à°²à±à°®à±à°à°°à±à°² (3,540 à°®à±) à°ªà±à°¡à°µà±à°¨ à°à±à°à±à°à±à°à±à°²à°¤ à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿. à°¦à°à±à°·à°¿à°£ సరిహదà±à°¦à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°¨à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾à°¤à± (1,497 à°à°¿.à°®à±. à°²à±à° 930 à°®à±) à°à°¨à±à°¨ సరిహదà±à°¦à± ఠతి à°ªà±à°¦à±à°¦ సరà±à°¹à°¦à±à°¦à±à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ తరà±à°µà°¾à°¤ à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¨ à°à°¾à°¦à± సరిహదà±à°¦à± 1,175 à°à°¿.à°®à±.(730 à°®à±) à°ªà±à°¡à°µà±, à°à°¤à±à°¤à°°, వాయà±à°µà±à°¯à°à°²à± à°à°¨à±à°¨ à° à°²à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾ సరిహదà±à°¦à± (956 à°à°¿à°®à± à°²à±à°¦à°¾ 594 à°®à±), మాలి సరిహదà±à°¦à± (821à°à°¿.మౠ510 à°®à±) à°ªà±à°¡à°µà±, à°¨à±à°°à±à°¤à°¿à°²à± à°¬à±à°°à±à°à°¿à°¨à°¾ ఫాసà±à°¤à± (628 à°à°¿à°®à± 390 à°®à±à°³à±à°³à±) à°ªà±à°¡à°µà±, à°¬à±à°¨à°¿à°¨à± సరిహదà±à°¦à± (266 à°à°¿à°®à± 165 à°®à±) à°ªà±à°¡à°µà±, à°à°¤à±à°¤à°°-à°à°¶à°¾à°¨à±à°¯à°à°²à± లిబియా సరిహదà±à°¦à± 354 à°à°¿à°²à±à°®à±à°à°°à±à°² (220 à°®à±à°³à±à°³à±) à°ªà±à°¡à°µà± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°¨à±à°à°°à± నది à°¦à±à°¶à°à°²à± 200 à°®à±à°à°°à±à°² (656 à°
à°¡à±à°à±à°²à±) à°²à±à°¤à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. " à°à°¯à°¿à°°à± పరà±à°µà°¤à°¾à°²à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°à°à± à°à°¡à±à°à°²à±-à°à°¨à±-à°à°¾à°à±à°¸à± 2,000 మౠ(6,634 à°
) à°à°¤à±à°¤à±à°¤à± à°
à°¤à±à°¯à±à°¨à±à°¨à°¤ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
వాతావరణఠమారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± à°à°ªà°à°·à±à°£à°®à°à°¡à°² వాతావరణఠà°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°à°¡à°¾à°°à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°¤à± à°à°¾à°²à°¾ à°µà±à°¡à°¿à°à°¾, à°à°¾à°²à°¾ à°ªà±à°¡à°¿à°à°¾ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°¾à°¨ à°¨à±à°à°°à± నది à°®à±à°à°¦à±à°µà°¾à°°à° à° à°à°à±à°²à°²à± à°à°·à±à°£ à°®à°à°¡à°²à±à°¯ వాతావరణఠà°à°à°¦à°¿. à° à°à±à°à°¾à°à° à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°à°à°¾ à°à°¡à°¾à°°à°¿ à°®à±à°¦à°¾à°¨à°¾à°²à±, à°à°¸à±à° దిబà±à°¬à°²à±, à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°¾à°¨ సవనà±à°¨à°¾, à°à°¤à±à°¤à°°à°¾à°¨ à°à±à°à°¡à°²à± à°à°à°à°¾à°¯à°¿.
పరà±à°¯à°¾à°µà°°à°£à° మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± à°à°¤à±à°¤à°°à°¾à°¨ à°ªà±à°¦à±à°¦ à°à°¡à°¾à°°à±à°²à±, à°¸à±à°®à± à°à°¡à°¾à°°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. సాధారణ à°à±à°·à±à°°à°¦ à°à°à°¤à±à°à°¾à°²à° ââà° à°¡à°¾à°à±à°¸à± యాà°à°à±à°²à±à°ªà±à°¸à±, సిమిà°à°¾à°°à±-హారà±à°¨à±à°¡à± à°à°°à°¿à°à±à°¸à±, à°à±à°à±à°²à±à°²à±, బారà±à°¬à°°à± à°à±à°°à±à°°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à° à° à°°à±à°¦à±à°¨ à°à°¾à°¤à±à°²à°¨à± à°°à°à±à°·à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°¦à±à°¶à° à°à°¤à±à°¤à°° à°à°¾à°à°à°²à± à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à± ఠతి à°ªà±à°¦à±à°¦ à°°à°¿à°à°°à±à°µà±à°²à°²à± à°à°à°à±à°¨ " à°à°¯à°¿à°°à± à° à°à°¡à± à°à±à°¨à±à°°à± à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°¨à±à°à±à°°à± à°°à°¿à°à°°à±à°µà± " à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°¨à±à°à°°à± à°¦à°à±à°·à°¿à°£ à°à±à°à°¾à°à°¾à°²à°²à± సహà°à°à°à°¾ సవనà±à°¨à°¾à°²à± à°à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯à° à°à±à°¸à±à°¤à°¾à°¯à°¿. à°¬à±à°°à±à°à°¿à°¨à°¾ ఫాసà±, à°¬à±à°¨à°¿à°¨à±à°²à°à± సరిహదà±à°¦à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°¨à±à°¨ డబలà±à°¯à± à°¨à±à°·à°¨à°²à± పారà±à°à±, డబలà±à°¯à±.à°.పి. à°à°¾à°à°ªà±à°²à±à°à±à°¸à± పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à±à°¨à°¿ వనà±à°¯à°ªà±à°°à°¾à°£à±à°² à°à±à°¸à° à° à°¤à±à°¯à°à°¤ à°®à±à°à±à°¯à°®à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±à°²à± à°à°à°à°¿à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à° à°°à±à°¦à±à°¨ పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± సిà°à°¹à°¾à°²à± à°¸à°à°à±à°¯à°¾à°ªà°°à°à°à°¾ ఠధిà°à°à°à°¾ à°à°à°à°¾à°¯à°¿. ఠలాà°à± à° à°à°¤à°°à°¿à°à°à°¿à°ªà±à°¤à±à°¨à±à°¨ వాయà±à°µà±à°¯ à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± à°à°¿à°°à±à°¤à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°à°¤à°° వనà±à°¯à°ªà±à°°à°¾à°£à°¿à°²à± à°à°¨à±à°à±à°²à±, à°à±à°¦à±à°²à±, à°°à±à°¨à± à°à°¿à°à°à°²à±, à°à±à°¬à± యాà°à°à±à°²à±à°ªà±à°¸à±, వరà±à°¤à°¾à°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°µà±à°¸à±à°à± à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± à°à°¿à°°à°¾à°«à± à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° డబలà±à°¯à± à°¨à±à°·à°¨à°²à± పారà±à°à±à°²à± à°à°¨à±à°à±à°¨à°¬à°¡à°¨à°ªà±à°ªà°à°¿à°à± à°¨à±à°à°°à± à°à°¤à±à°¤à°°à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¦à°¿. à°à°à±à°à°¡ ఠవి à° à°à°¤à°°à°¿à°à°à°¿à°ªà±à°¤à±à°¨à±à°¨ దశలౠà°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°¨à±à°à°°à±à°²à± ఠధిà°à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°¤à±à°¤à°¿à°¡à°¿ ఫలితà°à°à°¾ వినాశà°à°°à°®à±à°¨ à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯ పదà±à°§à°¤à±à°²à°¤à± పరà±à°¯à°¾à°µà°°à°£à°¾à°¨à°¿à°à°¿ హాని à°à°²à°¿à°à°¿à°¸à±à°¤à± à°à°à°¦à°¿. à° à°à±à°°à°® à°µà±à°, à°ªà±à°¦à°²à°¨à± à°à°¾à°²à±à°à°¡à°, వరి సాà°à± à°à±à°¸à° à°¨à±à°à°°à± నది వరద à°®à±à°¦à°¾à°¨à°¾à°²à±à°²à± వరి సాà°à± à°à±à°°à°à± పరà±à°¯à°¾à°µà°°à°£à°¾à°¨à°¿à°à°¿ హాని à°à°²à°¿à°à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨ సమసà±à°¯à°²à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°§à°¾à°¨à±à°¯à°¤ వహిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. మాలి, à°à°¿à°¨à°¿à°¯à°¾ à°ªà±à°°à±à°à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± à°¨à±à°à°°à± నదిపౠనిరà±à°®à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¨à°à°à±à°à°²à±, à°¨à±à°à°°à± నదిలౠనà±à°à°¿ à°ªà±à°°à°µà°¾à°¹à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°¤à°à±à°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°¾à°°à°£à°¾à°²à±à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°à±à°¨à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à°à°¦à°¿ పరà±à°¯à°¾à°µà°°à°£à°à°ªà± à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à°à±à°· à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°à°¦à±à°¯à°¾à°¨à°µà°¨à°¾à°²à±, నిలà±à°µà°²à°²à± వనà±à°¯à°ªà±à°°à°¾à°£à±à°²à°¨à± à°à°¾à°ªà°¾à°¡à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°¤à°à°¿à°¨à°à°¤ సిబà±à°¬à°à°¦à°¿ à°²à±à°à°ªà±à°µà°¡à° వనà±à°¯à°ªà±à°°à°¾à°£à°¿à°¨à°¿ à°à±à°²à±à°ªà±à°µà°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ మరà±à° à°à°¾à°°à°£à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.[28]
నిరà±à°µà°¹à°£à°¾ విà°à°¾à°à°¾à°²à± మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± 7 à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±à°à°¾ విà°à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à° à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ à°à°¿à°²à±à°²à°¾. à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à± 36 విà°à°¾à°à°¾à°²à±à°à°¾ à°à°ªà°µà°¿à°à°à°¨ à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. 36 విà°à°¾à°à°¾à°²à± à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° విà°à°¿à°¨à±à°¨ à°°à°à°¾à°² à°à°®à±à°¯à±à°¨à±à°²à±à°à°¾ విà°à°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. 2006 లౠ2628 à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. వాà°à°¿à°²à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à± à° à°°à±à°¬à±à°¨à±à°²à± (à°ªà°à±à°à°£ à°à°®à±à°¯à±à°¨à±à°²à±: à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°¨à°à°°à°¾à°² à°à°ªà°µà°¿à°à°¾à°à°¾à°²à±à°à°¾), à°à°®à±à°¯à±à°¨à± à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ (à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ à°à°®à±à°¯à±à°¨à±à°²à±) à°¤à°à±à°à±à°µ à°à°¨à°¾à°µà°¾à°¸à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±, à°à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°à°¨à°¾à°µà°¾à°¸à°¾à°²à±à°²à±à°¨à°¿ à°à°¡à°¾à°°à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±, నిరà±à°µà°¹à°£à°¾ à°®à°à°¡à°²à°¾à°²à± (à° à°¡à±à°®à°¿à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à±à°à°¿à°µà± à°ªà±à°¸à±à°à±à°²à±) à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ à°à°®à±à°¯à±à°¨à±à°²à°²à± ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° à°à±à°°à°¾à°®à°¾à°²à±, à°¸à±à°¥à°¾à°µà°°à°¾à°²à± à°à°à°¡à°µà°à±à°à±. à° à°°à±à°¬à°¨à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à±à°²à± à°à±à°µà°¾à°°à±à°à°°à±à°²à±à°à°¾ విà°à°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. 2002 లౠనà±à°à°°à± à°à°ªà°µà°¿à°à°¾à°à°¾à°²à± à°ªà±à°°à± మారà±à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. 1998 లౠవిà°à±à°à°¦à±à°°à±à°à°°à°£ à°ªà±à°°à°¾à°à±à°à±à°à± ఠమలౠమà±à°¦à°²à±à°à°¦à°¿. à°®à±à°à°¦à±à°à°¾ à°¨à±à°à°°à±à°¨à± 7 డిపారà±à°à±à°®à±à°à°à±à°²à±, 36 à°à°°à±à°°à±à°à°¡à°¿à°¸à±à°®à±à°à°à±à°²à±, à°à°®à±à°¯à±à°¨à±à°²à±à°à°¾ విà°à°à°¿à°à°à°¾à°°à±. à° à°à°ªà°µà°¿à°à°¾à°à°¾à°²à± à°à°¾à°¤à±à°¯ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° నియమిà°à°à°¿à°¨ ఠధిà°à°¾à°°à±à°²à°à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à° à°à°¾à°°à±à°¯à°¾à°²à°¯à°¾à°²à± à°ªà±à°°à°¤à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°²à± à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à°¯à±à°¤à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à°°à±à°²à°¤à± à°à°°à±à°¤à± à°à±à°¯à°¬à°¡à°¤à°¾à°¯à°¿.
2002 à°ªà±à°°à±à°µà°ªà± విà°à°¾à°à°¾à°²à± (à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±à°à°¾ మారà±à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿), à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ à°à°¿à°²à±à°²à°¾:
- à° à°à°¾à°¡à±à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°
- à°¡à°¿à°«à±à°«à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°
- డాసà±à°¸à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°
- మారిడి à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°
- తహà±à± à°°à±à°à°¿à°¯à°¨à±
- à°à°¿à°²à±à°²à°¬à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°
- à°à°¿à°à°¦à°°à± à°°à±à°à°¿à°¯à°¨à±
- నియà±à°®à± (à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ à°à°¿à°²à±à°²à°¾)
à°à°°à±à°§à°¿à°à° మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± à°à°°à±à°§à°¿à°à°°à°à°à°à°²à± à°ªà°à°à°²à±, పశà±à°¸à°à°ªà°¦, à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à±à°¨à°¿ ఠతిపà±à°¦à±à°¦ à°¯à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à° డిపాà°à°¿à°à±à°²à± ఠధిà°à°à°à°¾ à°à°¾à°à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à° వహిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°à°°à±à°µà± à°à°à±à°°à°¬à±à°°à°®à°£à°, à°à°¡à°¾à°°à±à°à°°à°£, 2.9% à°à°¨à°¾à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°à±à°¦à°², à°¯à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à° à°à±à°°à°à± à°ªà±à°°à°ªà°à° డిమాà°à°¡à± పతనఠà°à°¾à°µà°¡à° à°à°°à±à°¥à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¨à± బాధిసà±à°¤à±à°à°¦à°¿.
పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± à°¦à±à°°à°µà±à°¯ à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à± à°à°¡à±à°à±à°°à± à°à°¤à°° à°¸à°à±à°¯à°¦à±à°¶à°¾à°²à°¤à± à°à°²à°¿à°¸à°¿ à°¨à±à°à°°à± సాధారణ à°à°°à±à°¨à±à°¸à±à°à°¾ " సి.à°à°«à±.à°. à°«à±à°°à°¾à°à°à± " నౠà°à°ªà°¯à±à°à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. సాధారణ à°à±à°à°¦à±à°° à°¬à±à°¯à°¾à°à°à±à°à°¾ " à°¸à±à°à°à±à°°à°²à± à°¬à±à°¯à°¾à°à°à± à°à°«à± à°µà±à°¸à±à°à± à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± à°¸à±à°à±à°à±à°¸à± " à°¸à±à°µà°²à°¨à± à° à°à°¦à±à°à±à°à°à±à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± " à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾à°²à± à°à°°à±à°à°¨à±à°à±à°·à°¨à± ఫరౠది హారà±à°®à±à°¨à°¿à°à±à°·à°¨à± à°à°«à± బిà°à°¿à°¨à±à°¸à± లా " లౠసà°à±à°¯à°¦à±à°¶à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.[29]
2000 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à±à°²à± à°¨à±à°à°°à± à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¦à±à°°à°µà±à°¯ నిధి à°à°¾à°°à±à°¯à°à±à°°à°®à°à°²à± " à°¹à±à°µà±à°²à± à°à°à°¡à±à°¬à±à°à±à°¡à± à°ªà±à°°à± à°à°à°à±à°°à±à°¸à± (à°¹à±à°à±à°à°ªà°¿à°¸à°¿)" à°à°¾à°à°à°à°¾ à°®à±à°°à±à°à±à°¨ à°°à±à°£ విమà±à°à±à°¤à°¿à°à°¿ à° à°°à±à°¹à°¤ సాధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿. ఠలాà°à± à°ªà±à°¦à°°à°¿à°à° à°¤à°à±à°à°¿à°à°ªà±, à°¸à±à°à°°à±à°¯à°¾à°² à°µà±à°¦à±à°§à°¿ (పిà°à°°à±à°à°¿à°à°«à±) à°à±à°°à°à± à°à° à°à°ªà±à°ªà°à°¦à° à°®à±à°¦ à°¸à°à°¤à°à° à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°¹à±à°à±.à°.పి.సి. à°à±à°°à°µà°¤à± à° à°à°¦à°¿à°à°à°¿à°¨ నిధà±à°²à°¤à± à°¨à±à°à°°à± à°à°£à°¨à±à°¯à°à°à°¾ à°°à±à°£ విమà±à°à±à°¤à°¿ సాధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° à°à°°à±à°à±à°¯ à°¸à°à°°à°à±à°·à°£, à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° విదà±à°¯, à°à°¯à°¿à°¡à±à°¸à± నివారణ, à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ à°®à±à°²à°¿à° à°¸à±à°à°°à±à°¯à°¾à°² à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿, à°ªà±à°¦à°°à°¿à°à° à°¤à°à±à°à°¿à°à°ªà±à°à± à°¸à°à°¬à°à°§à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¤à°° à°à°¾à°°à±à°¯à°à±à°°à°®à°¾à°²à°ªà± à°à°à°¿à°¤ నిధà±à°²à°¨à± విడà±à°¦à°² à°à±à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
2005 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à±à°²à± à°.à°à°.à°à°«à±. à°¨à±à°à°¡à°¿ 100% బహà±à°ªà°¾à°à±à°·à°¿à° à°°à±à°£ విమà±à°à±à°¤à°¿ à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°.à°à°.à°à°«à±.à°à± à°¸à±à°®à°¾à°°à± $ 86 మిలియనà±à°² à°à±à°·à°®à°¾à°ªà°£ à°à°¿à°à°¦ à° à°à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. మిà°à°¿à°²à°¿à°¨ à°®à±à°¤à±à°¤à° à°¹à±à°à±.à°.పి.à°à°¸à±. à° à°à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°à°°à±à°§à°¿à°à°ªà±à°°à°£à°¾à°³à°¿à°à°²à± దాదాపౠసà°à° విదà±à°¶à± దాతల వనరà±à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¤à±à°¸à±à°à±à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°à°®à±à°°à±, à°¬à°à°à°¾à°°à°, à°¬à±à°à±à°à±, à°à°¤à°° à°à°¨à°¿à° వనరà±à°²à°¨à± à° à°¤à±à°¯à±à°ªà°¯à±à°à° à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°à°µà°¿à°·à±à°¯à°¤à±à°¤à±à°²à± à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°¨à°¸à°¾à°à°µà°à±à°à±. à°¯à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à° ధరలౠà°à°¤ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°²à°²à± à°à±à°à°¤à°µà°°à°à± à°à±à°²à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. 2005 లౠà°à° à°à°°à±à°µà±, మిడà±à°¤à°² à°®à±à°à±à°à°¡à°¿ à°à°¾à°°à°£à°à°à°¾ 2.5 మిలియనౠనà±à°à°°à± à°ªà±à°°à°à°²à°à± à°à°¹à°¾à°° à°à±à°°à°¤ à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°à°£à°¾à°à°à°¾à°²à± మారà±à°à±
2016 నాà°à°¿à°à°¿ à°¨à±à°à°°à± à°à°¨à°¾à°à°¾ 20,672,987[15] à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. 1960 లౠ1.7 మిలియనà±à°² à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°à°¡à±à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± à°à°¨à°¾à°à°¾ à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° 3.3% (తలà±à°²à°¿à°à°¿ 7.1 పిలà±à°²à°²à± [30]).[31]) తౠఠతివà±à°à°à°à°¾ à°µà±à°¦à±à°§à°¿à°à±à°à°¦à±à°¤à± à°à°à°¦à°¿.
à° à°ªà±à°°à±à°à±à°¦à°² à°°à±à°à± à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à±à°¨à± à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à°à°à°à°¾ à°à°à°¡à°¿ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°, à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°à± à°à°à°¦à±à°³à°¨ à°à°²à°¿à°à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.[30] à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± à°¯à±à°µà°¤ à°à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°à°²à°²à± 49.2% 15 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°à°à°à± à°¤à°à±à°à±à°µ వయసà±à°à±à°²à±, 65 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°à°à°à± ఠధిఠవయసà±à°à±à°²à± 2.7% à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°ªà°à±à°à°£ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±à°²à± 21% à°®à°à°¦à°¿ మాతà±à°°à°®à± నివసిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[31]
à°¨à±à°à°°à±à°²à± 8,00,000 à°®à°à°¦à°¿ (à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 8% à°®à°à°¦à°¿) బానిసలà±à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à°¨à°¿ 2005 à° à°§à±à°¯à°¯à°¨à° à°ªà±à°°à±à°à±à°à°¦à°¿.[32][33][34]
à°¸à°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ సమà±à°¹à°¾à°²à± మారà±à°à±
పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¨à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± à°à°¨à±à°¨à°à±à°²à± à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°à±à°¡à°¾ విà°à°¿à°¨à±à°¨ à°à°¾à°¤à±à°² సమà±à°¹à°¾à°²à°¨à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à± à°à°¾à°¤à°¿à°ªà°°à°®à±à°¨ వివరణ: à°¹à±à°¸à°¾ à°ªà±à°°à°à°²à± (53.0%), à°à°°à±à°®-à°¸à°à°à± à°ªà±à°°à°à°²à± (21.2%), à°à±à°µà°°à±à°à± à°ªà±à°°à°à°²à± (10.4%), à°«à±à°²à°¾ à°ªà±à°°à°à°²à± (9.9%), à°à°¾à°¨à±à°°à°¿ మాà°à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°²à± (4.4%), à°¤à±à°¬à± à°ªà±à°°à°à°²à± (0.4%), ఠరబౠపà±à°°à°à°²à± (0.3%), à°à±à°°à±à°®à°à°à± à°ªà±à°°à°à°²à± (0.3%), à°à°¤à°° à°ªà±à°°à°à°²à± (0.2%).[31]
à°à°¾à°·à°²à± మారà±à°à±
వలసరాà°à±à°¯ పాలన ఫలితà°à°à°¾ à°«à±à°°à±à°à°à°¿ ఠధిà°à°¾à°°à°à°¾à°·à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. పాశà±à°à°¾à°¤à±à°¯ విదà±à°¯à°¾à°µà°¿à°§à°¾à°¨à°à°²à± విదà±à°¯à°¾à°à±à°¯à°¾à°¸à° à°à±à°¸à°¿à°¨ వారిà°à°¿ à°à°¦à°¿ à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°à°à°¾ à°°à±à°à°¡à°µ à°à°¾à°·à°à°¾ వాడà±à°à°²à± à°à°à°¦à°¿. à°«à±à°°à±à°à°à°¿ పాలనానిరà±à°µà°¹à°£ à°à°¾à°·à°à°¾ à°à±à°¡à°¾ à°à°à°¦à°¿. 1970 à°¨à±à°à°¡à°¿ " à°à°°à±à°à°¨à±à°à±à°·à°¨à± à°à°à°à°°à±à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°¡à°¿ లా à°«à±à°°à°¾à°à°à±à°«à±à°¨à± " లౠనà±à°à°°à± à°¸à°à±à°¯à°¦à±à°¶à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.
à°¨à±à°à°°à±à°²à± పది à°
ధిà°à°¾à°°à°¿à° à°à°¾à°¤à±à°¯ à°à°¾à°·à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿: à°
వి à°
రబిà°à±, à°¬à±à°¡à±à°®à°¾, à°«à±à°²à±à°«à±à°²à±à°¡à±, à°à±à°°à±à°®à°à°à±à°®à±, à°¹à±à°¸à°¾, à°à°¾à°¨à±à°°à°¿, à°à°°à±à°®à°¾ & à°¸à°à°à±, తామషà±à°à±, తసà±à°¸à°¾à°µà°à±, à°¤à±à°¬à±.[1] à°ªà±à°°à°¤à±à°à°¾à°·à°¾ సమà±à°¹à°à°à°¾ à°
à°¨à±à°¬à°à°§à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°¦à°à°¿ à°à°¾à°·à°à°¾ à°à°à°à±à°à°¦à°¿.[35][36] à°¹à±à°¸à°¾, à°à°°à±à°®-à°¸à±à°¨à±à°°à°¾à°¯à°¿ à°à°¾à°·à°²à± à°°à±à°à°¡à± à°¦à±à°¶à°µà±à°¯à°¾à°ªà±à°¤à°à°à°¾ విసà±à°¤à°¾à°°à°à°à°¾ వాడà±à°à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°ªà±à°¦à±à°¦ à°¨à°à°°à°¾à°²à± మారà±à°à±
à°¨à°à°°à° | à°à°£à°¾à°à° విà°à°¾à°à° | à°à°¨à°¸à°à°à±à°¯ 2001[37] |
à°à°ªà°¸à±à°¥à°¿à°¤à°¿[38] |
---|---|---|---|
à° à°à°¡à±à°à± | à° à°à°¡à±à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° | 78,289 | 16°58â²26â³N 7°59â²27â³E / 16.9738889°N 7.9908333°E |
à° à°°à±à°²à°¿à°¤à± | à° à°à°¡à±à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° | 69,435 | 18°43â²57â³N 7°22â²05â³E / 18.7325°N 7.3680556°E |
బిరిని à°à±à°¨à±à°¨à± | తహà±à°¯à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° | 44,663 | 13°48â²N 5°15â²E / 13.8°N 5.25°E |
à°¡à±à°à°¾à°à°¡à±à°¤à±à°à°¿ [Dogondoutchi]] | డాసౠ| 29,244 | 13°38â²46â³N 4°01â²44â³E / 13.6461111°N 4.0288889°E |
డాసౠ| డాసౠపà±à°°à°¾à°à°¤à° | 43,561 | 13°02â²40â³N 3°11â²41â³E / 13.0444444°N 3.1947222°E |
మరాడౠ| మరాడౠపà±à°°à°¾à°à°¤à° | 148,017 | 13°29â²30â³N 7°05â²47â³E / 13.4916667°N 7.0963889°E |
నియామౠ| నియామౠపà±à°°à°¾à°à°¤à° | 707,951 | 13°31â²00â³N 2°07â²00â³E / 13.5166667°N 2.1166667°E |
తహà±à°¯à°¾ | తహà±à°¯à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° | 73,002 | 14°53â²25â³N 5°16â²04â³E / 14.8902778°N 5.2677778°E |
à°¤à±à°¸à±à°¯à°¾ | మరాడౠపà±à°°à°¾à°à°¤à° | 31,667 | 13°45â²12â³N 7°59â²11â³E / 13.7533333°N 7.9863889°E |
à°à°¿à°à°¡à°°à± | à°à°¿à°à°¡à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° | 170,575 | 13°48â²00â³N 8°59â²00â³E / 13.8°N 8.9833333°E |
మతఠమారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± à°à° à°²à±à°à°¿à° à°¦à±à°¶à° 2010 à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°à°²à±à°¨à°¿ 3 à°à°°à±à°à°¿à°à°²à± 175 à°à°§à°¾à°°à°à°à°¾ మతసà±à°µà±à°à±à°à°à± హామౠà°à°µà±à°µà°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à°µà°¿à°·à±à°¯à°¤à±à°¤à± సవరణలౠనà±à°à°°à± రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°²à±à°à°¿à° à°¸à±à°µà°à°¾à°µà°¾à°¨à±à°¨à°¿ మారà±à°à°²à±à°µà±. మత à°¸à±à°µà±à°à±à° à° à°¨à±à°¦à°¿ ఠదౠరాà°à±à°¯à°¾à°à°à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°°à±à°à°¿à°à°²à± 30 à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°°à°à±à°·à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. 10 à°µ శతాబà±à°¦à° à°¨à±à°à°à°¿ à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± విసà±à°¤à±à°¤à°à°à°¾ à°µà±à°¯à°¾à°ªà°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¸à±à°²à°¾à° à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°à°² à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿, à°à°à±à°à±à°¬à°¾à°à±à°²à°¨à± బాà°à°¾ à°à°à°à±à°à±à°à±à°à°¦à°¿. 2012 à°à°¨à°¾à°à°¾ à°²à±à°à±à°à°² à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 99% à°®à°à°¦à°¿ à°à°¸à±à°²à°¾à° మతానà±à°¨à°¿ à° à°¨à±à°¸à°°à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. [39]
à°¨à±à°à°°à± à°à°¤à°° à°°à±à°à°¡à± à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ మతాలలౠà°à±à°°à±à°¸à±à°¤à°µ మతానà±à°¨à°¿ à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 0.3% à°à°à°°à°¿à°¸à±à°¤à±à°®à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. యానిమిà°à° (సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° మత విశà±à°µà°¾à°¸à°¾à°²à±) à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 0.2% à°®à°à°¦à°¿ à°à°à°°à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[39] à°«à±à°°à±à°à°à°¿ వలసరాà°à±à°¯à° à°à°¾à°²à°à°²à± మిషనరà±à°²à± à°¦à±à°¶à°à°²à± à°à±à°°à±à°¸à±à°¤à°µà°®à°¤à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°®à±à°¦à°à°¿à°¸à°¾à°°à°¿à°à°¾ à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°ªà±à°à±à°à°¾à°°à±. à°à°°à±à°ªà°¾, పశà±à°à°¿à°® à°à°«à±à°°à°¿à°à°¾ à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°¨ à°à±à°°à±à°¸à±à°¤à°µà±à°² బహిషà±à°à±à°¤ వరà±à°à°¾à°²à± à°à±à°¡à°¾ à°ªà°à±à°à°£à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± à°à°¨à°¿à°ªà°¿à°¸à±à°¤à±à°à°à°¾à°¯à°¿. మతపరమà±à°¨ హిà°à°¸à°¨à± వివరిà°à°à± " వరలà±à°¡à± వాà°à± " à°à°¾à°¬à°¿à°¤à°¾à°²à± à°¨à±à°à°°à± à°à°¿à°µà°°à°¿ (50) à°°à±à°¯à°¾à°à°à±à°²à± à°à°à°¡à°¡à° à°¨à±à°à°°à±à°²à± మతపరమà±à°¨ హిà°à°¸ à°
à°°à±à°¦à°¨à°¿ à°¸à±à°à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
యానిమిసà±à°à± à° à°à±à°¯à°¾à°¸à°à±à°² à°¸à°à°à±à°¯ వివాదాసà±à°ªà°¦à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. 19 à°µ శతాబà±à°¦à° à°à°¿à°µà°°à°¿ నాà°à°¿à°à°¿ à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°¸à±à°²à°¾à° మతఠఠధిà°à°à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°¿à°¤à° à°à±à°¯à°²à±à°¦à±. à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°² మారà±à°ªà°¿à°¡à°¿ పాà°à±à°·à°¿à°à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°à°ªà±à°ªà°à°¿à°à± à° à°¨à±à°à°®à°à°¦à°¿ à°à°¿à°¨à±à°¨ వరà±à°à°¾à°²à°à± ఠనిమిసà±à°à± à°à°§à°¾à°°à°¿à°¤ à°ªà°à°¡à±à°à°²à±, à°¸à°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯à°¾à°²à± (à°¬à±à°°à°¿ మతఠవà°à°à°¿à°µà°¿) వాడà±à°à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. సిà°à±à°°à°¿à°à°¿à°à± à°®à±à°¸à±à°²à°¿à° సమà±à°¹à°¾à°²à± (à°¹à±à°¸à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°à±à°¬à±, వాడాబౠపాసà±à°à±à°°à°²à°¿à°¸à±à°à±à°²à±) à°µà±à°à°¿à°¨à°¿ à°à°à°°à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°¦à±à°¨à°¿à°¨à°¿ à°®à±à°¸à±à°²à°¿à° మతానిà°à°¿ మతాలనౠà°à°à°°à°¿à°à°à± à°ªà±à°°à°à°²à± à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°à°¾à°°à±. à°µà±à°°à°¿à°²à± à°¦à°à±à°·à°¿à°£, à°¨à±à°°à±à°¤à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°¡à±à°à±à°à°¡à±à°à±à°à°¿ à°²à±à°¨à°¿ à°¹à±à°¸à°¾ à°à°¾à°·à°¾ వాడà±à°à°°à±à°²à±à°¨ à°®à±à°°à±à°ªà±à°°à°à°²à± (à° à°à±à°¨à°¾), à°à°¿à°à°¦à°°à± సమà±à°ªà°à°²à±à°¨à°¿ మాà°à°à°¾ à°à°¾à°·à°¾à°µà°¾à°¡à±à°à°°à±à°²à± à°à°¦à±à°¦à°°à± à°à°¸à±à°²à°¾à° à°ªà±à°°à±à°µ à°µà±à°µà°¿à°§à±à°¯à°à°¤à± à°à±à°¡à°¿à°¨ à°¹à±à°¸à°¾ à°®à°à°à°µà°¾ మతానà±à°¨à°¿ à°à°à°°à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°¨à±à°°à±à°¤à±à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°¬à±à°¡à±à°®à°¾, à°¸à±à°à°à± à°à°¨à°¿à°®à°¿à°¸à±à°à±à°à± à°à±à°à°¦à°¿à°¨ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¿à°¨à±à°¨ సమà±à°¹à°¾à°²à± à°à±à°¡à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.[40]
à°à°¸à±à°²à°¾à° మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°®à±à°¸à±à°²à°¿à°à°²à°²à± à°à°à±à°à±à°µà°®à°à°¦à°¿ à°¸à±à°¨à±à°¨à± మతావలà°à°¬à°²à°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. 7% à°®à°à°¦à°¿ షియా, 5% à° à°¹à±à°®à°¦à±à°¯, 20% ఠశాà°à°à± à°à±à°à°¦à°¨à°¿ వారౠà°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[41][42] 15 à°µ శతాబà±à°§à°à°²à± పశà±à°à°¿à°® à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°¸à°à°à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°¨à°¿à°¸à±à°¤à°°à°£à°²à± à°à°¾à°à°à°à°¾, ఠలాà°à± à°à°à°¿à°ªà±à°à±, మాà°à±à°°à±à°¬à± మదà±à°¯ సాà°à°¿à°¨ " à°à±à°°à°¾à°à°¸à± సహరనౠà°à±à°°à±à°¡à± " à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°à°¤à± à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°¸à±à°²à°¾à° మతఠపà±à°°à°µà±à°¶à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. 17 à°µ శతాబà±à°§à°à°²à± à°à°¤à±à°¤à°°à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à±à°°à±à°à± విసà±à°¤à°°à°£à°²à± à°à°¾à°¨à±à° à°¬à±à°°à±à°¨à± సాà°à°°à°¾à°à±à°¯à° à°à°à±à°°à°®à°¿à°à°à°¬à°¡à°¡à°à°¤à± బరà±à°¬à°°à± మతాà°à°°à°£ à°µà±à°¯à°¾à°ªà°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
18 - 19 à°µ శతాబà±à°¦à°ªà± à°«à±à°²à°¾ సారథà±à°¯à°à°²à±à°¨à°¿ à°¸à±à°«à± సహà±à°¦à°¤à±à°µà° à°¸à±à°à±à°à± à°à°¾à°²à°¿à°«à±à°à± (à°¨à±à°à°¿ à°¨à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾à°²à±) à°à°°à±à°®à°¾, à°¹à±à°¸à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±à°²à± బాà°à°¾ à°ªà±à°°à°à°¾à°µà° à°à±à°ªà°¿à°à°¦à°¿. à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°à°§à±à°¨à°¿à° à°®à±à°¸à±à°²à°¿à° à° à°à±à°¯à°¾à°¸à° తరà°à±à°à°¾ à°à°¿à°à°¨à°¿à°¯ à°¸à±à°«à± సహà±à°¦à°°à°¤à±à°µà°à°¤à± à°®à±à°¡à°¿à°ªà°¡à°¿à°µà±à°à°¦à°¿. ఠయితౠపశà±à°à°¿à°®à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± హమాలà±à°²à°¿à°à° à°¨à±à°¯à°¾à°¸à°¿à°¸à±à°à± à°¸à±à°«à± మతà°à°¤à± à°®à±à°¡à°¿à°ªà°¡à°¿à°¨ à°à°¿à°¨à±à°¨ à° à°²à±à°ªà°¸à°à°à±à°¯à°¾à° సమà±à°¹à°¾à°²à±, à°à°¶à°¾à°¨à±à°¯à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± సనà±à°¸à°¿à°¯à°¾ à°à°à°°à°£à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.[40]
à°à°¤ à°®à±à°ªà±à°ªà± à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°²à°²à± à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿, మరాడిలలౠసà±à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¸à±à°²à°¾à° మతà°à°²à± à°¸à±à°µà°²à±à°ªà°¸à°à°à±à°¯à°²à± సలాఫి à°à°¦à±à°¯à°® à° à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°à±à°à°¦à±à°°à±à°à°°à°¿à°à°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[43] à° à°à°¿à°¨à±à°¨ సమà±à°¹à°¾à°²à± à°à±à°¸à± (à°¨à±à°à±à°¯à°¾à°²à±)తౠఠనà±à°¸à°à°§à°¾à°¨à°¿à°¤à°®à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. 1990 లలౠమతపరమà±à°¨ à° à°²à±à°²à°°à±à°²à± à°à°°à°¿à°à°¿à°¨à°¤à°°à±à°µà°¾à°¤ à°ªà±à°°à°à°² à°¦à±à°·à±à°à°¿à°²à±à°à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿.[44][45][46]
ఠయినపà±à°ªà°à°¿à°à± à°¨à±à°à°°à± à°à°à±à°à° à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°°à°à±à°·à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à° à°²à±à°à°¿à° à°¦à±à°¶à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.[47] మతాలమదà±à°¯ à°à°¾à°²à°¾ à°à°à°¿à° à°à°¿ à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°¦à±à°¶à°à°²à± సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯à°à°à°à°¾ పాà°à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨ à°à°¸à±à°²à°¾à° à°°à±à°ªà°¾à°²à± à°à°¤à°° విశà±à°µà°¾à°¸à°¾à°² à°ªà°à±à°² సహనà°à°¤à±, పరిమితి à°²à±à°¨à°¿ à°µà±à°¯à°à±à°¤à°¿à°à°¤ à°¸à±à°µà±à°à±à°à°¤à± à°à°¨à±à°¨à°à±à°²à± à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿.[48] విడాà°à±à°²à±, బహà±à°à°¾à°°à±à°¯à°¾à°¤à±à°µà° à°à°®à°¨à°¿à°à°à°¬à°¡à°¡à° à°²à±à°¦à±. మహిళలౠతలమà±à°¦ à°®à±à°¸à±à°à±à°µà±à°¯à°¡à° తపà±à°ªà°¨à°¿à°¸à°°à°¿ à°à°¾à°¦à±. à°ªà°à±à°à°£ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± ఠవి à° à°°à±à°¦à±à°à°¾ à°à°à°à°¾à°¯à°¿.[49] à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à°à°à°à°¾ à°à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à°¿ ఠయిన బయà±à°°à± à°¨à±à°à°°à± à°µà°à°à°¿ à°à°²à±à°à°¾à°¹à°¾à°²à± à°¦à±à°¶à°à°²à± à°à°¾à°²à°¾ వరà°à± à°¦à±à°¶à°®à°à°¤à°à°¾ బహిరà°à°à°à°à°¾ విà°à±à°°à°¯à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
.
విదà±à°¯ మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± à° à°à±à°·à°°à°¾à°¸à±à°¯à°¤ శాతఠపà±à°°à°ªà°à°à°à°²à± ఠతి à°¤à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°à°à°¦à°¿. 2005 లౠ28.7% (42.9% à°®à°, 15.1% à°¸à±à°¤à±à°°à±) మాతà±à°°à°®à± à°à°à°¦à°¿.[50]à°¨à±à°à°°à±à°²à± à°à°°à± à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° నిరà±à°¬à°à°§ విదà±à°¯ ఠమలà±à°²à± à°à°à°¦à°¿.[51] à°ªà±à°°à°¾à°§à°®à°¿à° పాఠశాల నమà±à°¦à±, హాà°à°°à± శాతఠ(à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à±à°à°¿à°à°à°¿ బాలిà°à°²à°à±) à°à°à°¦à°¿.[51] 1997 లౠపà±à°°à°¾à°§à°®à°¿à° నమà±à°¦à± 29.3% à°à°à°¦à°¿. 1996 లౠనిà°à°° à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° నమà±à°¦à± 24.5% à°à°à°¦à°¿.[51]
à°ªà±à°°à°¾à°§à°®à°¿à° పాఠశాలలౠపà±à°°à±à°¤à°¿à°à±à°¸à°¿à°¨ పిలà±à°²à°²à°²à± బాలà±à°°à± 60% à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°à°à°¦à±à°à°à°à± à°à°¾à°²à°¾à°®à°à°¦à°¿ బాలిà°à°²à± పాఠశాలలౠà°à°¾à°²à°¾ à°
à°°à±à°¦à±à°à°¾ హాà°à°°à°µà±à°¤à°¾à°°à±.[51] పిలà±à°²à°²à± తరà°à± పాఠశాలà°à± హాà°à°°à± à°à°à°à± పని à°à±à°¯à°µà°²à°¸à°¿à°¨ వతà±à°¤à°¿à°¡à°¿à°à°¿ (à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°à°à°¾ నాà°à± నాà°à°¡à°, à°µà°à° à°à±à°¯à°¡à°) à°à±à°°à±à°¤à±à°à°à°¾à°°à±.[51] à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¤à±à°¤à°°à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°¸à°à°à°¾à°°à°à°¾à°¤à°¿ పిలà±à°²à°² తరà°à± పాఠశాలలౠà°
à°à°¦à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°à°à°¡à°¡à° à°²à±à°¦à±.[51]
à°à°°à±à°à±à°¯à° మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± 1 - 4 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² మదà±à°¯ వయసà±à°¸à± à°à°¨à±à°¨ పిలà±à°²à°² మరణాల à°¸à°à°à±à°¯ à°à°¾à°²à°¾ ఠధిà°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°¦à±à°¶à°à°²à± పిలà±à°²à°²à± à°ªà±à°·à°à°¾à°¹à°¾à°°à° à°²à±à°ªà° à°à°¾à°°à°£à°à°à°¾ ఠధిఠసà°à°à±à°¯ (1,000 à°à± 248) మరణిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. " à°¸à±à°µà± ది à°à°¿à°²à±à°¡à±à°°à°¨à± " à°¸à±à°µà°¾à°¸à°à°¸à±à°¥ నివà±à°¦à°¿à° à°à°§à°¾à°°à°à°à°¾ à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à± à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° శిశౠమరణాల à°°à±à°à±à°¨à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿.[52]
à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à±à°¨à°¿ à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° ఫలదà±à°à°°à°£ శాతఠà°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿ (2017 à° à°à°à°¨à°¾à°² à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° మహిళà°à± 6.49 à°à°¨à°¨à°¾à°²à±)[53]). à°¨à±à°à°°à± à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± దాదాపౠసà°à° (49%) 15 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°²à±à°ªà± వయసà±à°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°ªà±à°°à°¸à°µà°¸à°®à°¯à°à°²à± తలà±à°²à°¿ మరణాల శాతఠపà±à°°à°ªà°à°à°à°²à± 11 à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°à°²à± à°à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°¤à°¿ 1,00,000 à°®à°à°¦à°¿à°²à± 820 à°®à°à°¦à°¿ మరణిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. [54] 2006 à°à°£à°¾à°à°à°¾à°² à°à°§à°¾à°°à°à°à°¾ 1,00,000 à°®à°à°¦à°¿ à°µà±à°¯à°à±à°¤à±à°²à°à± 3 à°µà±à°¦à±à°¯à±à°²à±, 22 నరà±à°¸à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à°¨à°¿ à°à°¾à°µà°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[55]
à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ మారà±à°à±
à°¨à±à°à°°à± à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ à°µà±à°µà°¿à°§à±à°¯à°à°°à°¿à°¤à°®à±à°¨à°¦à°¿à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° à°à±à°à°¦à±à°°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨ à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° à°«à±à°°à±à°à°à°¿ వలసపాలనలౠ20 à°µ à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ సమà±à°à±à°¯à°°à±à°ªà° à°¸à°à°¤à°°à°¿à°à°à±à°à±à°à°¦à°¿. వలసరాà°à±à°¯à°¾à°² à°ªà±à°°à±à°µ à°à°¾à°²à°à°²à± నాలà±à°à± à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à±à°à°®à±à°¨ సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°à°²à°¤à± à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ à°¨à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°¨à±à°°à±à°¤à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°¨à±à°à°°à± à°²à±à°¯à°¾à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°°à±à°®à°¾à°ªà±à°°à°à°²à± à°¸à°à°à±à°¯à°¾à°ªà°°à°à°à°¾ à°à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯à°à°²à± à°à°à°¡à±à°µà°¾à°°à±. à°à°¤à±à°¤à°°à°¤à±à°°à°à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°¹à±à°¸à°¾à°²à±à°¯à°¾à°à°¡à±à°²à± à°ªà±à°°à°à°²à± à°¸à±à°à±à°à± à°à°¾à°²à°¿à°«à±à°à±à°¨à± à°ªà±à°°à°¤à°¿à°à°à°¿à°à°à°¾à°°à±. à°µà±à°°à± à°¨à±à°à°°à± à°¸à±à°¦à±à°°à±à° à°¦à°à±à°·à°¿à°£ సరిహదà±à°¦à± à°µà±à°à° విసà±à°¤à°°à°¿à°à°à°¾à°°à±. à°¤à±à°°à±à°ªà± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°¾à°¦à± సరà±à°µà°°à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°, à°à°µà±à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°à°¨à±à°°à± à°ªà±à°°à°à°²à± (à°°à±à°¤à±à°²à±, à°¤à±à°¬à± పాసà±à°à±à°°à°²à°¿à°¸à±à°à±à°²à±) à°à°à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°à°¾à°¨à±à°-à°¬à±à°°à±à°¨à± సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à°à°²à± à°à°¾à°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°à°¤à±à°¤à°°à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¯à°¿à°°à± పరà±à°µà°¤à°¾à°²à±, సహారా à°à°¡à°¾à°°à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± à°à±à°µà°°à±à°à± à°¸à°à°à°¾à°°à°ªà±à°°à°à°²à± నివసిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.
à° à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°à±à°²à°²à± à°ªà±à°°à°¤à°¿ à°à°à±à°à°à°¿, మతసà°à°¬à°à°§à°®à±à°¨ à°µà±à°¡à°¾à°¬à±, à°«à±à°²à°¾ à°µà°à°à°¿ à°à°¿à°¨à±à°¨ à°à°¾à°¤à°¿ సమà±à°¹à°¾à°²à°¤à± à°à±à°¤à±à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°®à±à°¨ à°¨à±à°à°°à±à°à± వారి సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° à°¸à°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯à°¾à°²à°¨à± à°¤à°à°¸à±à°à±à°µà°à±à°à°¾à°°à±. à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯à° తరà±à°µà°¾à°¤ à°µà°à±à°à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°²à± à°à° à°à°¾à°à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯ à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à°®à±à°¸ తయారౠà°à±à°¯à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¿à°à°à°¾à°¯à°¿. à°à°¦à°¿ à°¨à±à°®à±à°®à°¦à°¿à°à°¾ à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°¨à±à°à°°à± à°¸à°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ సమà±à°¹à°¾à°²à± తమ à°¸à±à°à°¤ సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°²à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°¹à±à°¸à°¾, à°à±à°µà°°à±à°à±, à°à°¾à°¨à±à°°à°¿ à°µà°à°à°¿ à°¨à±à°à°°à± à°à°¾à°¤à°¿ సమà±à°¹à°¾à°²à± à°ªà±à°¦à±à°¦ à°à°¾à°¤à°¿ సమà±à°¹à°¾à°²à°²à± à°à°¾à°à°à°à°¾ à°à°¦à°¿ వలసరాà°à±à°¯à°¾à°² పరిధిలà±à°à°¿ à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°¿à°à°à°¾à°¯à°¿.
1990 à°² వరà°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°²à±, à°°à°¾à°à°à±à°¯à°¾à°²à°¨à± నియà±à°®à±, à°à°°à±à°® à°ªà±à°°à°à°²à± à°à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯à° à°à±à°²à°¾à°¯à°¿à°à°à°¾à°°à±. ఠదౠసమయà°à°²à± బిరà±à°¨à±-à°à°¨à±à°à±à°¨à±, à°®à±à°¨à±-à°¸à±à°°à±à°² మధà±à°¯ à°à°¨à±à°¨ à°¹à±à°¸à°¾ సరిహదà±à°¦à±à°²à°²à± à°ªà±à°°à°à°²à± à°¨à±à°¯à°®à± à°à°à°à± సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¤ à°¸à±à°¥à°¿à°¤à°¿à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. 1996 - 2003 మధà±à°¯à°à°¾à°²à°à°²à± à°µà±à°°à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° పాఠశాల హాà°à°°à± à°¸à±à°®à°¾à°°à±à°à°¾ 30% à°à°à°¦à°¿.[56] à°à°à°¦à±à°²à± 36% à°ªà±à°°à±à°·à±à°²à±, 25% à°¸à±à°¤à±à°°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. ఠదనపౠవిదà±à°¯ మదరసాల à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°à°°à±à°à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
à°ªà°à°¡à±à°à°²à±, à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° à°¸à°à°à°à°¨à°²à± మారà±à°à±
à°à±à°¯à±à°°à±à°µà±à°²à± à°à°¤à±à°¸à°µà° మారà±à°à±
à°à±à°¯à±à°°à±à°µà±à°²à± à°à°¤à±à°¸à°µà° ఠనౠసాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ à°µà±à°¡à°¾à°¬à± సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° à°à°¾à°°à±à°¯à°à±à°°à°®à° తహà±à°¯à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ ఠబాలలà±, à° à°à°¡à±à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¨à±,à°à°¾à°²à±à°²à± à°à°°à±à°à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°¨à±à°¡à°¾à°°à±à°²à±à°¨à°¿ వాడాబౠ(à°«à±à°²à°¾) à°ªà±à°°à°à°² à°à±à°¤ నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ వారà±à°·à°¿à° à°¸à°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ à°à°°à±à°®à°à°¾ నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à° à°à°¤à±à°¸à°µ సమయà°à°²à± à°¯à±à°µà°¤ à°ªà±à°°à±à°·à±à°²à± విసà±à°¤à±à°¤à°®à±à°¨ à° à°²à°à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡ à°¦à±à°¸à±à°¤à±à°²à± ధరిà°à°à°¿, సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ à°®à±à°à°à°¿à°¤à±à°°à°¾à°²à± à°µà±à°¸à±à°à±à°¨à°¿ పాà°à°²à± పాడà±à°¤à±, à°¨à±à°¤à±à°¯à° à°à±à°¸à±à°¤à± వివాహవయసà±à°à±à°²à±à°¨ à°¯à±à°µà°¤à±à°² à°¦à±à°·à±à°à°¿à°¨à°¿ à°à°à°°à±à°·à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°à± పడతారà±. à°à±à°¯à±à°°à±à°°à±à°²à± à°à°¤à±à°¸à°µà° à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯à°à°à°¾ à°à°à°°à±à°·à°£à±à°¯à°à°à°¾ à°à°à°à± à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°à°¿à°¯à±à°à±à°°à°¾à°«à°¿à°à± à°µà°à°à°¿ à°ªà±à°°à°®à±à°à°®à±à°¨ à°à°²à°¨à°à°¿à°¤à±à°°à°¾à°²à±, à°®à±à°à°à±à°¨à±à°²à°²à± à°ªà±à°°à°¦à°°à±à°¶à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°à±à°¯à±à°°à± సాలౠà°à°¤à±à°¸à°µà° మారà±à°à±
"లా à°à±à°¯à±à°°à± సలà±" (à°à°à°à±à°²à±à°·à±: సాలà±à°à± à°à±à°¯à±à°°à±) వరà±à°·à°¾à°à°¾à°²à° à°®à±à°à°¿à°à°ªà±à°¨à± à°à°°à±à°ªà±à°à±à°µà°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯à°à°à°à°¾ à° à°à°¾à°¡à±à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¨à±'à°à°²à±à°²à± à°à±à°µà°°à±à°à±, వాడాబౠసà°à°à°¾à°°à°ªà±à°°à°à°² వారà±à°·à°¿à° à°à°¤à±à°¸à°µà°. à°®à±à°¡à± à°°à±à°à±à°²à± à° à°à°¤à±à°¸à°µà°à°²à± à°à±à°µà°°à±à°à± à°à°à°à± à°¸à±à°µà°¾à°°à± à°à°°à±à°à°¿à°à°ªà±, à°à°à°à±, à°à±à°°à±à°°à°ªà± à°ªà°à°¦à°¾à°²à±, పాà°à°²à±, à°¨à±à°¤à±à°¯à°¾à°²à±, à°à°§à°¾ à°à°¥à°¨à°¾à°² à°ªà±à°°à°¦à°°à±à°¶à°¨à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
మాధà±à°¯à°®à° మారà±à°à±
1990 à°² à°à°¿à°µà°°à°²à± à°¨à±à°à°°à± à°µà±à°µà°¿à°§à±à°¯à°®à±à°¨ మాధà±à°¯à°®à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°¯à°à° à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°¡à°µ రిపబà±à°²à°¿à°à±à°à± à°®à±à°à°¦à± à°¨à±à°à°°à±à°ªà±à°°à°à°²à°à± à°à° à°¿à°¨ నియà°à°¤à±à°°à°£à°²à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ మాధà±à°¯à°®à° మాతà±à°°à°®à± à° à°à°¦à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°à°à°¡à±à°¦à°¿.[57] à°à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°¨à±à°¯à°®à±à°²à± వారà±à°¤à°¾à°ªà°¤à±à°°à°¿à°à°²à±, à°®à±à°¯à°¾à°à°à±à°¨à±à°²à± à° à°à°¦à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿; లౠసహà±à°²à± à°µà°à°à°¿ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ నిరà±à°µà°¹à°£à°²à± పనిà°à±à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.[58][59] à°à±à°²à°¿à°µà°¿à°à°¨à± à°¸à±à°à±à°²à± à°à°¾à°²à°¾à°®à°à°¦à°¿ à°à±à°°à°¾à°®à±à°£ à°ªà±à°¦à°²à°à± à°à±à°¨à±à°à±à°²à± à°à±à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ ఠవసరమà±à°¨ à°à°°à±à°§à°¿à°à°¸à±à°¥à°¿à°¤à°¿à°à°¿ à°¦à±à°°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. నిరà°à±à°·à°°à°¾à°¸à±à°¯à°¤ à°®à±à°¦à±à°°à°£ మాధà±à°¯à°®à°¾à°²à± సామà±à°¹à°¿à° మాధà±à°¯à°®à°à°à°¾ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°à°¦à°¡à°¾à°¨à±à°¨à°¿ నిరà±à°§à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.[28]
à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°¬à±à°°à°¾à°¡à±à°à°¾à°¸à±à°à°°à± à°.à°à°°à±.à°à°¿.à°à°¨à±. à°¸à°à°¸à±à°¥ à°à°¾à°¤à±à°¯, à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à±à°¯ à°°à±à°¡à°¿à°¯à± à°¸à±à°µà°²à°à± ఠదనà°à°à°¾ నాలà±à°à± à°ªà±à°°à±à°µà±à°à± యాà°à°®à°¾à°¨à±à°¯ à°°à±à°¡à°¿à°¯à± à°¨à±à°à±à°µà°°à±à°à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°à°µà°¿ à°®à±à°¤à±à°¤à° 100 à°¸à±à°à±à°·à°¨à±à°²à°à°à°à± ఠధిà°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. వాà°à°¿à°²à± à°®à±à°¡à±-à° à°à°«à°¨à± à°à±à°°à±à°ªà±, సారà±à°µà±à°¨à°¿à°¯à°¾, à°à±à°¨à±à°°à±-à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°ªà°à±à°à°£à°¾à°²à°²à± à°ªà°à±à°à°£ à°à°§à°¾à°°à°¿à°¤ వాణిà°à±à°¯-ఫారà±à°®à°¾à°à± à°à°«à±.à°à°. à°¨à±à°à±à°µà°°à±à°à±à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°§à°¾à°¨à±à°¯à°¤ వహిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.[60] à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¡à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± 80 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°à°¾à°²à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°®à±à°à°¦à±à°à°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°à± à°°à±à°¡à°¿à°¯à± à°¸à±à°à±à°·à°¨à±à°²à± à°µà±à°¯à°¾à°ªà°¿à°à°à°¾à°¯à°¿. à°à°¾à°®à°¿à°à± à°¡à°¿ à°ªà±à°²à±à°à±à°à± à°¡à°¿ à°°à±à°¡à°¿à°¯à±à°¸à± à°¡à°¿ à°ªà±à°°à±à°à±à°¸à°¿à°à± (సిపిà°à°°à±à°ªà°¿) ఠనబడౠవà±à°à°¿à°¨à°¿ à°ªà±à°° సమాఠసà°à°¸à±à°¥à°²à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°ªà±à°°à±à°µà±à°à± à°°à°à° à°°à±à°¡à°¿à°¯à± à°¨à±à°à±à°µà°°à±à°à±à°²à± సి.పి.à°à°°à±.పి. à°¸à±à°®à°¾à°°à± 7.6 మిలియనà±à°² à°ªà±à°°à°à°²à°à± (73% à°à°¨à°¾à°à°¾ (2005)) à°ªà±à°°à°¸à°¾à°°à°¸à±à°µà°²à°¨à± à° à°à°¦à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°¨à±à°à°°à± à°°à±à°¡à°¿à°¯à± à°¸à±à°à±à°·à°¨à±à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ బి.బి.సి. à°¹à±à°¸à°¾ à°¸à±à°µ à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ విసà±à°¤à±à°¤ à°à°¾à°à°¾à°²à°²à± à°à°«à±.à°à°. à°°à°¿à°ªà±à°à°°à±à°²à°ªà± à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°à°²à± à°¨à±à°à°°à± సరిహదà±à°¦à±à°à± à°¦à°à±à°à°°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°°à±à°¡à°¿à°¯à± à°«à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à± à°à°à°à°°à±à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°à±à°¨à±à°¨à°¿ వాణిà°à±à°¯ à°à±à°à°¦à±à°°à°¾à°² à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°à°ªà°à±à°°à°¹à° à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°«à±à°°à±à°à°à°¿à°à°¾à°·à°²à± à°ªà±à°¨à°à°ªà±à°°à°¸à°¾à°°à° à°à±à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°à±à°¨à±à°°à± à°à°«à±.à°à°. ఠదౠపà±à°°à± à°à°² à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°à±à°²à°¿à°µà°¿à°à°¨à± à°¸à±à°à±à°·à°¨à± à°à±à°¡à°¾ నడà±à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.[60]
à°à°¾à°¤à±à°¯à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°²à± à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à° à°à°¨à±à°¨à°ªà±à°ªà°à°¿à°à± à°¨à±à°à°°à± పాతà±à°°à°¿à°à±à°¯à±à°²à± à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° à°
ధిà°à°¾à°°à±à°²à°à± తరà°à± à°à°¤à±à°¤à°¿à°¡à°¿à°à°¿ à°à±à°°à±à°¤à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[61] à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°.à°à°°à±.à°à°¿.à°à°¨à±. à°¨à±à°à±à°µà°°à±à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°®à±à°¦ à°à°°à±à°§à°¿à°à°à°à°¾ à°à°§à°¾à°°à°ªà°¡à°¿ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°à°µà°¿ విదà±à°¯à±à°¤à±à°¤à± బిలà±à°²à±à°²à°ªà± సరà±à°à°¾à°°à±à°à± à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾, పాà°à±à°·à°¿à°à°à°à°¾ à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à°à±à°· రాయితౠదà±à°µà°¾à°°à°¾ నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à° à°°à°à°à° à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à°¸à±à°ªà±à°°à°¿à°¯à°°à± à°¡à°¿ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°à±à°·à°¨à±à°¸à± à°à±à°¤ నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿, à°à°¦à°¿ 1990 à°² à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°à°²à± à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°¸à°à°¸à±à°¥à°à°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. 2007 à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¦à±à°¡à°¾ డియాలౠనాయà°à°¤à±à°µà°à°²à± à°à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°®à±à°¦ విమరà±à°¶à°²à°¨à± శిà°à±à°·à°¿à°à°à±à°à°¦à±à°à± à°°à±à°à±à°¯à±à°²à±à°·à°¨à±, à°ªà±à°²à±à°¸à±à°²à°¨à± à°à°ªà°¯à±à°à°¿à°à°à°¿à°¨à°à±à°²à± 1996 à°¨à±à°à°¡à°¿ మానవ à°¹à°à±à°à±à°² à°¸à°à°à°¾à°²à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°¨à±à°¨à°¿ విమరà±à°¶à°¿à°à°à°¾à°¯à°¿.[62][63]
à°®à±à°²à°¾à°²à± మారà±à°à±
- â 1.0 1.1 République du Niger, "Loi n° 2001-037 du 31 décembre 2001 fixant les modalités de promotion et de développement des langues nationales." L'aménagement linguistique dans le monde (accessed 21 September 2016)
- â "Nigerien â definition of Nigerien in English from the Oxford Dictionaries". Archived from the original on 1 మారà±à°à°¿ 2018. Retrieved 1 March 2018.
- â "Niger." The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth Edition. 2003. Houghton Mifflin Company 22 February 2013 http://www.thefreedictionary.com/Niger
- â "Report for Selected Country Groups and Subjects (PPP valuation of country GDP)". IMF. Retrieved 14 November 2018.
- â World Economic Outlook Database, January 2018, International Monetary Fund. Database updated on 12 April 2017. Accessed on 21 April 2017.
- â "World Economic Outlook Database. Report for Selected Countries and Subjects". International Monetary Fund. 17 April 2018.
- â World Economic Outlook Database, April 2018, International Monetary Fund. Accessed on 17 April 2018.
- â World Bank GINI index, accessed on January 21, 2016.
- â /http://hdr.undp.org/en/2018-update Archived 2018-11-18 at the Wayback Machine
- â Which side of the road do they drive on? Brian Lucas. August 2005. Retrieved 28 January 2009.
- â 11.0 11.1 "ISO 3166". ISO Online Browsing Platform. Retrieved 12 May 2017.
- â 12.0 12.1 "UNGEGN World Geographical Names". United Nations Statisticsc Division. 1 March 2017. Retrieved 12 May 2017.
- â How Do You Pronounce "Niger"? from Slate.com, retrieved 4 March 2012
- â "Niger." The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth Edition. 2003. Houghton Mifflin Company 22 February 2013 thefreedictionary.com/Niger
- â 15.0 15.1 "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 10 September 2017.
- â "Latest Human Development Index (HDI) Ranking (2018)". hdr.undp.org. UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME. Archived from the original on 18 నవà°à°¬à°°à± 2018. Retrieved 21 September 2018.
- â "Population Explosion". The Economist. 16 Aug 2014. Retrieved 3 August 2015.
- â Gwin, Peter. "Lost Tribes of the Green Sahara", National Geographic, September 2008.
- â 19.0 19.1 Ancient cemetery found in 'green' Sahara Desert. By Randolph E. Schmid. Associated Press /ABC News.
- â 20.0 20.1 à°®à±à°¸:Fr Niger. Encyclopédie Larousse
- â 21.0 21.1 21.2 21.3 Boubou Hama and M Guilhem, "Lâhistoire du Niger, de lâAfrique et du Monde"; Edicef, Les royaumes Haoussa, pp. 104â112
- â African Kingdoms Archived 2019-05-19 at the Wayback Machine African kingdoms â The Songhai Empire
- â Decalo, Samuel (1997). Historical Dictionary of the Niger (3rd ed.). Boston & Folkestone: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-3136-0.
- â à°®à±à°¸:Fr Renversement du président Hamani Diori au Niger. Perspective monde, 15 avril 1974
- â Kountché: 30 ans après son coup d'état. Nigerdiaspora, 10 novembre 2007 (republished on 6 November 2017).
- â "Abdourahmane Idrissa, Samuel Decalo" (2012). Historical Dictionary of Niger. "Scarecrow Press". p. 421.
- â Niger Foreign Policy and Government Guide (in à°à°à°à±à°²à±à°·à±). Int'l Business Publications. 2007. ISBN 9781433036873.[permanent dead link]
- â 28.0 28.1 Geels, Jolijn. Niger. Bradt UK/Globe Pequot Press USA, 2006. ISBNÂ 978-1-84162-152-4
- â "OHADA.com: The business law portal in Africa". Retrieved 22 March 2009.
- â 30.0 30.1 Niger: Population explosion threatens development gains. Irin, 11 December 2007.
- â 31.0 31.1 31.2 à°®à±à°¸:FrAnnuaires Statistiques du Niger 2007-2011. Structure de la population (Niger's National Statistics Institute Report)
- â "The Shackles of Slavery in Niger". ABC News. 3 June 2005.
- â "Born to be a slave in Niger". BBC News. 11 February 2005.
- â "BBC World Service | Slavery Today". BBC. Retrieved 3 May 2010.
- â Ethologue. Niger languages
- â Présidence de la République du Niger. Le Niger Archived 2018-07-27 at the Wayback Machine
- â Population figures from citypopulation.de, citing (2001) Institut National de la Statistique du Niger.
- â fallingrain.com.
- â 39.0 39.1 39.2 Institut national de la statistique (November 2015). "Recensement général de la population et de l'habitat 2012" (PDF). Retrieved July 12, 2018.
- â 40.0 40.1 Decalo, James. Historical Dictionary of Niger. Scarecrow Press, Metuchen, New Jersey â London, 1979. ISBN 0-8108-1229-0. pp. 156â7, 193â4.
- â "The World's Muslims: Unity and Diversity" (PDF). Pew Forum on Religious & Public life. 9 August 2012. Archived from the original (PDF) on 24 à° à°à±à°à±à°¬à°°à± 2012. Retrieved 2 June 2014.
- â International Religious Freedom Report 2007: Niger. United States Bureau of Democracy, Human Rights and Labor (14 September 2007). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- â Decalo (1997) p. 261â2, 158, 230.
- â Ben Amara, Ramzi. "The Development of the Izala Movement in Nigeria: Its Split, Relationship to Sufis and Perception of Sharia Implementation". Research Summary (n.d.)
- â Nigeria Christian / Muslim Conflict, GlobalSecurity.org (n.d.)
- â Summary for Shedrack Best's Nigeria, The Islamist Challenge, the Nigerian 'Shiite' Movement, 1999 Archived 13 à°à°¨à°µà°°à°¿ 2009 at the Wayback Machine; conflict-prevention.net.
- â International Religious Freedom Report 2001: Niger. United States Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, 26 October 2001.
- â t'Sas, Vincent. "Islam is thriving in impoverished Niger" Archived 2016-12-28 at the Wayback Machine, Reuters, 6 December 1997.
- â Imam, Ayesha M. Dossier 17: The Muslim Religious Right ('Fundamentalists') and Sexuality Archived 16 మారà±à°à°¿ 2009 at the Wayback Machine. WLUML, November 1997.
- â "The World Factbook". Cia.gov. Archived from the original on 24 à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 2020. Retrieved 25 April 2014.
- â 51.0 51.1 51.2 51.3 51.4 51.5 "Niger" Archived 5 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 2008 at the Wayback Machine. 2001 Findings on the Worst Forms of Child Labor. Bureau of International Labor Affairs, U.S. Department of Labor (2002). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- â Green, Jeff (10 May 2006). "U.S. has second worst newborn death rate in modern world, report says". CNN. Retrieved 3 May 2010.
- â "The World Factbook". Cia.gov. Archived from the original on 28 à° à°à±à°à±à°¬à°°à± 2009. Retrieved 28 October 2018.
- â "The World Factbook". Cia.gov. Archived from the original on 26 à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 2014. Retrieved 25 April 2014.
- â "Niger". Archived from the original on 23 నవà°à°¬à°°à± 2011. Retrieved 3 మారà±à°à°¿ 2019.
- â "At a glance: Niger". Archived from the original on 30 November 2009. Retrieved 2007-06-22.
{{cite web}}
: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - â SEMINAIRE-ATELIER DE FORMATION ET DE SENSIBILISATION "Mission de service public dans les entreprises de presse dâEtat et privée" Archived 2017-01-19 at Archive-It. Historical introduction to Press Laws, in conference proceedings, Organised by FIJ/SAINFO/LO-TCO CCOG. NIAMEY, June 2002.
- â Media in Niger: the African Development Information Database Archived 13 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 2009 at the Wayback Machine.
- â Medias Status Report: Niger Archived 4 మారà±à°à°¿ 2009 at the Wayback Machine. Summary document written for the African Media Partners Network. Guy-Michel Boluvi, Les Echos du Sahel Niamey, January 2001.
- â 60.0 60.1 U.S. Department of State. Report on Human Rights Practices â Niger. 1993â1995 Archived 2009-06-16 at the Wayback Machine to 2006.
- â Niger : Conseil de presse. Les journalistes refusent la mise sous tutelle Archived 10 మౠ2011 at the Wayback Machine. Ousseini Issa. Médi@ctions n°37, Institut PANOS Afrique de l'Ouest. March 2004.
- â Attacks on the press: Niger 2006. Committee to Protect Journalists (2007). Retrieved 23 February 2009.
- â Niger: Emergency legislation infringes non-derogable human rights Archived 11 à°«à°¿à°¬à±à°°à°µà°°à°¿ 2009 at the Wayback Machine. AMNESTY INTERNATIONAL Public Statement. AI Index: AFR 43/001/2007 (Public Document) Press Service Number: 181/07. 21 September 2007.