à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ /mÉlËdoÊvÉ/ (help·info), ఠధిà°à°¾à°°à°à°à°à°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠని పిలవబడౠఠదà±à°¶à°, à°¤à±à°°à±à°ªà± à°à°°à±à°ªà°¾ à°²à±à°¨à°¿ à°à±à°ªà°°à°¿à°µà±à°·à±à°à°¿à°¤ à°¦à±à°¶à°. à° à°¦à±à°¶à°®à± పశà±à°à°¿à°®à°²à± à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°à± , à°à°¤à±à°¤à°°à°®à±, à°¤à±à°°à±à°ªà±, à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°®à±à°²à± à°à°à±à°°à±à°¯à°¿à°¨à± à°à± మధà±à°¯à°²à± à°à°à°¦à°¿. à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°°à°¦à±à°§à°¯à°¿à°¨à°ªà±à°ªà±à°¡à±, 1991లౠఠపà±à°ªà±à°¡à± à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± SSR à°à± à°à°¨à±à°¨ ఠదౠసరిహదà±à°¦à±à°²à°¤à± మాలà±à°¡à±à°µ à°à° à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°¦à±à°¶à°®à±à°à°¾ తనà°à± తానà±à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à±à°à±à°¨à±à°¨à°¦à°¿. à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯à°à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°²à±à°¨à°¿ à°¡à±à°¨à°¿à°¸à±à°à°°à± నదిà°à°¿ à°¤à±à°°à±à°ªà± à°¤à±à°°à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à° à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°, 1990 à°¨à±à°à°¡à°¿ విడిపà±à°¯à°¿à°¨ à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à° à°§à±à°¨à°à°²à± à°à°à°¦à°¿.
à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± Republic of Moldova |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Anthem |
||||||
à°à°°à±à°ªà°¾ à°à°à°¡à°à°²à± (green + dark grey)
à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°(green) |
||||||
à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ | à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà± 47°0â²N 28°55â²E / 47.000°N 28.917°E | |||||
Largest city | à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ | |||||
Official languages | à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± | |||||
à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à±à°¯ à°à°¾à°·à°²à± | Gagauz, à°°à°·à±à°¯à°¨à±, à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± and బలà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à± | |||||
Demonym | à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à±, à°®à±à°²à±à°¦à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± | |||||
à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° | Parliamentary republic | |||||
 - | à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± | Mihai Ghimpu | ||||
 - | à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°®à°à°¤à±à°°à°¿ | |||||
 - | Speaker of the Parliament | |||||
à°à°à±à°à°°à°£ | ||||||
 - | సారà±à°µà°à±à°®à°¾à°§à°¿à°à°¾à°° à°ªà±à°°à°à°à°¨ | 1990 à°à±à°¨à± 23 | ||||
 - | à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯ à°ªà±à°°à°à°à°¨ | 1991 à°à°à°¸à±à°à± 272 |
||||
Area | ||||||
 - | Total | 33,846 km² (139th) 13,067 sq mi |
||||
 - | Water (%) | 1.4 | ||||
à°à°¨à°¾à°à°¾ | ||||||
 - | January 1, 2009[1] estimate | 3,567,500 (does not include Transnistria and Bender) (129st3) | ||||
 - | 2004 census | 3,383,3324 | ||||
 - | à°à°¨à°¸à°¾à°à°¦à±à°°à°¤ | 121,9/km² (87th) 316/sq mi |
||||
à°à°¿.à°¡à°¿.పి. (పి.పి.పి.) | 2009 estimate | |||||
 - | Total | $10.141 billion[2] | ||||
 - | Per capita | $2,842[2] | ||||
à°à°¿.à°¡à°¿.పి. (nominal) | 2009 estimate | |||||
 - | Total | $5.403 billion[2] | ||||
 - | Per capita | $1,514[2] | ||||
Gini? (2007) | 37.1 (medium) | |||||
మానవ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°¸à±à°à°¿à°Â (2007) | 0.708 (medium) (111th) | |||||
à°à°°à±à°¨à±à°¸à± | Moldovan leu (MDL ) |
|||||
à°à±à°®à± à°à±à°¨à± | EET (à°¯à±.à°à°¿.సి.+2) | |||||
 - | Summer (à°¡à°¿.à°à°¸à±.à°à°¿.) | EEST (à°¯à±.à°à°¿.సి.+3) | ||||
Internet TLD | .md | |||||
Calling code | [[+373]] | |||||
1 | "Moldovan" used as formal official name; in fact Romanian. | |||||
2 | Proclaimed. Finalized along with the dissolution of the USSR in December 1991. | |||||
3 | Ranking based on 2009 UN figure | |||||
4 | 2004 census data from the National Bureau of Statistics.[3] Figure does not include Transnistria and Bender. |
à° à°¦à±à°¶à°®à± శాసనసà°à°¾ à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à°¾à°¨à±à°¨à°¿ పాà°à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¶ ఠధిపతిà°à°¾ రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à°à°à°à±, à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ ఠధిపతిà°à°¾ à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°®à°à°¤à±à°°à°¿ à°à°à°à°¾à°°à±. à°¯à±à°¨à±à°à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à±à°¸à±, à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à° à°«à± à°¯à±à°°à±à°ªà±, WTà°, OSCE, GUAM, CIS, BSE , à°à°¤à°° à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°² మాలà±à°¡à±à°µ à°¸à°à±à°¯ à°¦à±à°¶à°®à±à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°°à±à°ªà°¿à°¯à°¨à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±[4]లౠసà°à±à°¯à°¤à±à°µà° à°à±à°°à°à± à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¿à°¸à±à°¤à± à°à°à°¦à°¿. à°¯à±à°°à±à°ªà°¿à°¯à°¨à± పరిసరాలà°à± à°¸à°à°¬à°à°§à°¿à°à°à°¿à°¨ పాలసౠ(ENP) à°à± à° à°¨à±à°à±à°£à°à°à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°®à±à°¦à°à°¿ à°®à±à°¡à±-à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°² à°à°¾à°°à±à°¯à°¾à°à°°à°£à°¨à°¿ ఠమలౠà°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿.[5]
à°¦à±à°¶ à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± నాలà±à°à°µ à°à°¾à°à° à°®à°à°¦à°¿ à°à°¨à° à°°à±à°à±à°à± US$2 à°à°à°à± à°¤à°à±à°à±à°µ à°¤à±à°¨à± à°à±à°µà°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[6]
పద à°à°°à°¿à°¤à±à°° మారà±à°à±
మాలà±à°¡à±à°µà°¾ ఠనబడౠపà±à°°à± మాలà±à°¡à±à°µà°¾ నది à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à±à°°à°¹à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.ఠనది à°¯à±à°à±à° à°²à±à°¯ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à± మాలà±à°¡à±à°µà°¿à°¯à°¾ à°ªà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à± 1359 లౠసà±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨à°ªà±à°ªà±à°¡à± దాని à°¯à±à°à±à° à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°à±à°à°¦à±à°°à°®à±à°à°¾ à°à°¾à°¸à°¿à°²à±à°²à°¿à°à°¦à°¿. ఠనది à°ªà±à°°à± à°¯à±à°à±à° à°®à±à°²à°®à± à°à°à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°¤à°¿à°à°¾ వివరà°à°à°¾ à°¤à±à°²à°¿à°¯à°¦à±. à°à°°à±à°à±à°¸à± నౠవà±à°à°¾à°¡à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ à°°à°¾à°à°à±à°®à°¾à°°à±à°¡à± à°¡à±à°°à°¾à°à±à°¸à± ఠనదిà°à°¿ à° à°ªà±à°°à±à°¨à± à°ªà±à°à±à°à°¿à°¨à°à±à°²à± à°à° à°ªà±à°°à°¾à°£à°¿à° à°à°¥à°²à± à°à±à°ªà±à°¤à°¾à°°à±. à°µà±à°à°¾à°¡à°¿ ఠలసిపà±à°¯à°¿à°¨ ఠతని à°µà±à° à°à±à°à±à° à°®à±à°²à±à°¡à°¾ ఠనదిలౠమà±à°¨à°¿à°à°¿à°ªà±à°¯à°¿à°à°¦à°¨à°¿ à°à±à°ªà±à°¤à°¾à°°à±. à° à°à±à°à±à° à°ªà±à°°à± ఠనదిà°à°¿ à°ªà±à°à±à°à°¬à°¡à°¿ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. దానినౠపà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à±à°à°¿ à°à±à°¡à°¾ à° à°¨à±à°µà°¯à°¿à°à°à°¿ à°à°à°à°¾à°°à°¨à°¿ డిమిà°à±à°°à± à°à°¾à°¨à±à°à°®à°¿à°°à± , à°à±à°°à°¿à°à±à°°à± à°à°°à±à°à±âà°² à°à°¦à±à°¦à±à°¯à±à°¶à°.[7]
à°à°°à°¿à°¤à±à°° మారà±à°à±
నియà±à°²à°¿à°¤à°¿à°à± రాతి à°¯à±à°à°à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¸à°à°¸à±à°¥à°¾à°¨à° విసà±à°¤à°¾à°°à°®à±à°¨ à°à±à°à±à°à±à°¨à°¿-à°à±à°°à°¿à°ªà°¿à°²à±à°²à°¿à°¯à°¨à± à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à°à°¿ à°à±à°à°¦à±à°°à°à°à°¾ à°à°à°¡à±à°¦à°¿. à° à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¨ à°¯à±à°à±à°°à±à°¨à± à°²à±à°¨à°¿ à°¡à±à°¨à±à°¸à±à°à°°à± నదిà°à°¿ à°à°µà°²à°¿ à°µà±à°ªà± à°¨à±à°à°¡à°¿ పశà±à°à°¿à°®à°¾à°¨ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°²à±à°¨à°¿ à°à°¾à°°à±à°ªà°¾à°¤à°¿à°¯à°¨à± పరà±à°µà°¤à°¾à°²à°¦à°¾à° à°à°à°à°¾ ఠవతలà°à± à°à±à°¡à°¾ à°µà±à°¯à°¾à°ªà°¿à°à°à°¿ à°à°à°¦à°¿. à°¸à±à°®à°¾à°°à±à°à°¾ 5500 à°¨à±à°à°¡à°¿ 2750 BC వరà°à± à°¨à±à°²à°à±à°¨à±à°¨ ఠనాà°à°°à°¿à° à°à°¨à°®à± à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯à°, పశà±à°¸à°à°ªà°¦à°¨à± సాà°à°à°, à°µà±à°à°¾à°¡à°¡à° , నిశితà°à°à°¾ à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à±à°à°¡à°² తయారి à°µà°à°à°¿ పనà±à°²à± à°à±à°¸à±à°µà°¾à°°à±.[8] ఠతి à°ªà±à°¦à±à°¦ à°¸à±à°¥à°¾à°µà°°à°¾à°²à± నిరà±à°®à°¿à°à°à°¬à°¡à°à° ఠనాà°à°°à°¿à°à°¤à°²à± మరà±à° à° à°§à±à°¬à±à°¤ విషయà°. à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°µà°°à°¾à°²à°²à±, 15,000 à°à°à°à± à°à°à±à°à±à°µ à°®à°à°¦à°¿ నివసిà°à°à±à°µà°¾à°°à±.
à°ªà±à°°à°¾à°¤à°¨à°¤à±à°µà°®à± à°²à±, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°¡à±à°¸à°¿à°¯à°¨à± à°¤à±à°à°²à°à± à°à±à°à°¦à°¿à°¨à°µà°¾à°°à± నివసిà°à°à±à°µà°¾à°°à±. AD 1à°µ , 7à°µ శతాబà±à°¦à°¾à°² మధà±à°¯à°à°¾à°²à°®à±à°²à± à°¦à°à±à°·à°¿à°£ à°à°¾à°à°®à± à° à°ªà±à°ªà±à°¡à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°°à±à°®à°¨à±â à°² à°à±à°°à°¿à°à°¦ తరà±à°µà°¾à°¤ à°¬à±à°à°¾à°à°à±à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾ à°² à°à±à°°à°¿à°à°¦ à°à°à°¡à±à°¦à°¿. à°à°¸à°¿à°¯à°¾, à°à°°à±à°ªà°¾ మధà±à°¯ దారిలౠమà±à°à±à°¯à°®à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à± ఠయినà°à°¦à±à°µà°²à°¨, యాà°à°à°¿à°à±à°µà°¿à°à°¿ à°à°¾à°²à°®à± à°à°à°°à°¿à°²à± , మధà±à°¯ à°¯à±à°à°®à± à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°®à±à°²à± à°à°§à±à°¨à°¿à° à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°®à±à°¦ à° à°¨à±à° సారà±à°²à± దాడి à°à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. à°à±à°¤à±,హనà±, ఠవరà±, à°®à°à±à°¯à°°à±, à°ªà±à°à±à°¨à±à°à±, à°à±à°¯à±à°®à°¨à±, à°®à±à°à°à±à°²à±à°¸à± వారౠదాడి à°à±à°¸à°¿à°¨à°µà°¾à°°à°¿à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.
1359లౠపà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à°¿ à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯ à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ à°à±à°¡à°¾, à°à°¾à°à°¾à°°à± à°à°à±à°°à°®à°£à°²à± à°à±à°¨à°¸à°¾à°à±à°¤à±à°¨à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°ªà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à°¿ à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°à± పశà±à°à°¿à°®à°®à±à°²à± à°à°¾à°°à±à°ªà°¾à°¤à°¿à°¯à°¨à± పరà±à°µà°¤à°¾à°²à±, à°¤à±à°°à±à°ªà±à°²à± à°¡à±à°¨à°¿à°¯à°¸à±à°à°°à± నది, à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°®à±à°²à± డానà±à°¬à±, నలà±à°² సమà±à°¦à±à°°à° సరిహదà±à°¦à±à°²à±. à°¦à±à°¨à°¿ à°à±à°à°¾à°à°à°²à± à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° à°à°¨à±à°¨ రిపబà±à°²à°¿à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾, 41 à°°à±à°®à°¾à°¨à°¿à°¯à°¾ à°²à±à°¨à°¿ à°à±à°à°à±à°²à°²à± à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¨ à°à°¨à±à°¨ 8 , à°à°à±à°°à±à°¯à°¿à°¨à± à°²à±à°¨à°¿ à°à±à°°à±à°¨à°¿à°µà±à°à±à°¸à°¿ à°à°¬à±à°²à°¾à°¸à±à°à± , à°¬à±à°¡à±à°à°à± à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°¾à°²à± à°à°à°¡à±à°µà°¿. à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° à°à°¨à±à°¨ à°à°£à°¤à°à°¤à±à°°à°®à±à°²à°¾à°à±, à°¦à±à°¨à°¿à°¨à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à°à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠని పిలిà°à±à°µà°¾à°°à±. 1538à°²à±, à° à°ªà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à°¿, à°à°à±à°à±à°®à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°à°²à± à°à°ªà°à±à°à°¾à°à°®à±à°à°¾ ఠయిà°à°¦à°¿. ఠయితౠఠà°à°¤à°°à±à°à°¤ , పాà°à±à°·à°¿à°à°®à°à± బాహà±à°¯ సరà±à°µà°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°°à°¤à°¨à± మిà°à±à°²à±à°à±à°à±à°à°¦à°¿.
1812లౠà°à°à±à°à±à°®à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°¨à°¿à°à°¿ (à°¦à±à°à°à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¿à°¯ à°à° సామà°à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°) à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°¨à°¿à°à°¿ మధà±à°¯ à°à±à°¦à°¿à°°à°¿à°¨ à°¬à±à°à°¾à°°à±à°¸à±à°à± à°à°ªà±à°ªà°à°¦à° à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°, à°à°à±à°à±à°®à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°®à±, à°ªà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à°¿ à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯ à°à± à°¤à±à°°à±à°ªà±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°¸à°à°à°¾à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ , à°à±à°à±à°¨à±, పాతనాà°à°¿ à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯ (à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° à°¬à±à°¡à±à°à°¾à°à±) à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°¾à°²à°¨à°¿, à°®à±à°²à±à°¦à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± లౠనిరసన à°µà±à°¯à°à±à°¤à°ªà°°à°¿à°à°¿à°¨à°ªà±à°ªà°à°¿à°à±, à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°¨à°¿à°à°¿, à° à°ªà±à°ªà°à°¿à°à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿.
à°®à±à°¦à°à±à°²à±, à°°à°·à±à°¯à°¨à± లౠ"à°à°¬à±à°²à°¾à°¸à±à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯à°¾ , à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾" ఠనౠపà±à°°à±à°¨à°¿ వాడి, à°à°à±à°à±à°µ à°¸à±à°µà°¯à°à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°¤à±à°¤à°¿ à°à°²à±à°à°à±à°¶à°¾à°°à±. à°à°¾à°¨à°¿ తరà±à°µà°¾à°¤ (1828à°²à±), à°¸à±à°µà°¯à°à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°¤à±à°¤à°¿à°¨à°¿ నిలిపివà±à°¸à°¿, à°¦à±à°¨à°¿à°¨à°¿ à°à±à°¬à°°à±à°¨à°¿à°¯ à° à°«à± à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯à°¾ à°²à±à°¦à°¾ à°à±à°µà°²à° à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾ ఠని పిలిà°à°¾à°°à±. ఠవిధమà±à°à°¾, à°°à°·à±à°¯à±à°à°°à°£ à°®à±à°¦à°²à°¯à°¿à°à°¦à°¿.
à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾à°²à± పాà°à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¾à°°à± విధానాలà°à± à°à±à°à°¤ వరà°à± à°à°¾à°°à°£à°®à±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°¤à±à°¯ à°µà±à°¯à°µà°¹à°¾à°°à°¾à°²à°¨à°¿ సమానపరà°à°¡à°®à±. 1860à°² à° à°¨à°à°¤à°°à° à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°²à± విదà±à°¯ , మత à°ªà±à°°à°¾à°°à±à°¥à°¨à°²à°¨à± నిషà±à°§à°¿à°à°à°¾à°°à±; à°¦à±à°¨à°¿ à°®à±à°²à°¾à°¨, à° à°à±à°·à°°à°¾à°¸à±à°¯à°¤ శాతఠబాà°à°¾ à°¤à°à±à°à°¿à°ªà±à°¯à°¿à°à°¦à°¿ (1897లౠపà±à°°à±à°·à±à°²à°²à± à°¸à±à°®à°¾à°°à± 18% , మహిళలలౠ4%).[9]
à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯ à°¯à±à°à±à° పశà±à°à°¿à°® à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° (à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ à°®à±à°²à±à°¡à°µà°²à± à°à°¾à°à° à°à°¾à°¦à±) à°¸à±à°µà°¯à°à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°¤à±à°¤à°¿ à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¡à°¿, 1859లౠవాలà±à°²à°¾à°à°¿à°¯à°¤à± à°à°à±à°¯à°®à±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à° à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
పారిసౠà°à°ªà±à°ªà°à°¦à° (1856) à° à°¨à°à°¤à°°à°, à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°à± à°à±à°à°¦à°¿à°¨ à°®à±à°¡à± à°à±à°à°à±à°²à± -à°à°¹à±à°²à±, à°¬à±à°²à±à°à±à°°à°¾à°¡à±, à°à°¸à±à°®à°¾à°¯à°¿à°²à± - తిరిà°à°¿ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¿à°¯à°¾ à°à°²à°¿à°¶à°¾à°¯à°¿. à°à°¾à°¨à°¿ à°¬à±à°°à±à°²à°¿à°¨à± à°à°ªà±à°ªà±à°à°§à° (1878) à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à° à°µà±à°à°¿à°¨à°¿ à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°¨à°¿à°à°¿ తిరిà°à°¿ à°à°à±à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. 19à°µ శతాబà±à°¦ సమయమà±à°²à±, à°°à°·à±à°¯à°¨à± ఠధిà°à°¾à°°à±à°²à±[10] à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± à°à°¤à°° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤ వాసà±à°²à± à°à°à±à°°à°®à°¿à°à°à°¿ à°¸à±à°¥à°¿à°°à°ªà°¡à± విధమà±à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°¤à±à°¸à°¾à°¹à°¿à°à°à°¾à°°à±. à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°²à±, లిపà±à°µà°¨à± à°², à°à±à°¸à±à°¸à°¾à°à± à°²à±, బలà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à± à°²à±,[11] à°à°°à±à°®à°¨à± à°²à±,[12] à°à°à±à°à± లౠఠవిధమà±à°à°¾ à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à±à°²à± à°¸à±à°¥à°¿à°°à°ªà°¡à±à°¡à°¾à°°à±. à°¯à±à°¦à±à°²à± à°à°à±à°à°¡ à°¸à±à°¥à°¿à°°à°ªà°¡à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à±à°¡à°¾ à° à°¨à±à°®à°¤à°¿à°à°à°¾à°°à±; à°¦à±à°¨à°¿ వలà±à°² à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°² à°à°¨à°¾à°à°¾ 1816లౠ86%[13] à°¨à±à°à°¡à°¿ 1905లౠ52%[14] à°à± à°¤à°à±à°à°¿à°à°¦à°¿.
20à°µ శతాబà±à°¦à° మారà±à°à±
à°®à±à°¦à°à°¿ à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¯à±à°¦à±à°§à° à°°à°¾à°à°à±à°¯à°à°à°¾ , సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à°à°®à±à°à°¾à°¨à± à°à°¾à°¤à±à°¯à°¤ à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à°à±à°²à°²à± à° à°µà°à°¾à°¹à°¨ à°à°²à°¿à°à°¿à°à°à°à°à°¤à±, 300,000 à°¬à±à°¸à±à°¸à°¾à°°à°¬à°¿à°¯à°¨à±à°²à± 1917 లౠà°à°°à±à°ªà°°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°°à°·à±à°¯à°¾ à°¸à±à°¨à±à°¯à°à°²à± నియà±à°à±à°¤à±à°²à°¯à°¾à°°à±.à°ªà±à°¦à±à°¦ విà°à°¾à°à°¾à°²à°²à± పలౠ"à°®à±à°²à±à°¡à°¿à°µà°¿à°¯à°¨à± à°¸à±à°¨à°¿à°à±à°² à°à°®à°¿à°à±à°²à±" à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¯à°¬à°¡à°¿à°¨à°¾à°¯à°¿. 1917 లౠà°à°°à°¿à°à°¿à°¨ à°°à°·à±à°¯à°¾ విపà±à°²à°µà°®à± తరà±à°µà°¾à°¤ à° à°à±à°à±à°¬à°°à±-నవà°à°¬à°°à± 1917 లౠà°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à°¿, à°à°µà°¿à°·à±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ December 3 [O.S. November 21] 1917, à°à° à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾à°¨à± శాసనసఠసà±à°«à°à±à°²à± à°à°¾à°°à±à°²à°¿, à°«à±à°¡à°°à°²à± à°°à°·à±à°¯à°¾ రాషà±à°à±à°°à°à°²à± à°®à±à°²à±à°¦à°¾à°µà°¿à°¯à°¾à°¨à± à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à°ªà± à°à°£à°¤à°à°¤à±à°°à°à°à°¾ (December 15 [O.S. December 2] 1917) à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à±à°à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°¨à±à°¨à°¿ (December 21 [O.S. December 8] 1917) à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿.
1917 లౠరషà±à°¯à°¾ సామà±à°°à°¾à°à±à°¯à° విà°à±à°à°¿à°¨à±à°¨à° ఠయిపà±à°¯à°¾à°, à°à° à°¸à±à°µà°¯à° à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°¤à±à°¤à°¿ , à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°°à°¤ à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à°¿à°µà°¿à°¯à°¨à± à°¡à±à°®à±à°à±à°°à°à°¿à°à± రిపబà±à°²à°¿à°à± à°à°°à±à°ªà°°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.ఠరిపబà±à°²à°¿à°à± à°à±à°°à±à°à°°à± à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°²à± 1918 లౠవిలà±à°¨à° ఠయిà°à°¦à°¿. 1940లౠసà±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾à°¨à°¿ à°à°à±à°°à°®à°¿à°à°à°¿ à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± SSR à°à±à°°à±à°¤à±à°¤à°à°¾ à°à°°à±à°ªà°°à°¿à°à°¿à°¨ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¿à°¯à°¾à°¨à± SSR మధà±à°¯ విà°à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°°à±à°à°¡à°µ à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¯à±à°¦à±à°§ సమయమà±à°²à± 1941 , 1944 లలౠà°à±à°¤à±à°²à± మారిన తరà±à°µà°¾à°¤, à°à°§à±à°¨à°¿à° à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à± à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à±à°°à°¿à°à°¦à°à± à°µà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. తరà±à°µà°¾à°¤ 1991 à°à°à°¸à±à°à± 27 నాడౠఠదà±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à° à°µà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°¨à±à°à±à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à±à°¸à±à°²à± మారà±à°à°¿ 1992లౠà°à±à°°à°¿à°à°¦à°¿.
à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾ à°°à°·à±à°¯à°¾ à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à° à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. నాడౠబà±à°²à±à°·à±à°µà°¿à°à± à°à°à±à°°à°®à°£ à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°¤à±à°°à°¿à°ªà±à°ªà°¿à°à±à°à±à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°¨à°µà°°à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°®à±à°²à± à° à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°¿à°à°à°¿à°¨ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¸à±à°¨à±à°¯à° సమà°à±à°·à°®à±à°²à± à°¸à±à°«à°à±à°²à± à°à°¾à°°à°¿ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°à°¤à± విలà±à°¨à° à°à°¾à°µà°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ నిరà±à°£à°¯à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿à°à°¿ à° à°¨à±à°à±à°²à°à°à°¾ 86 à°à°à±à°²à± à°°à°¾à°à°¾, à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°à°à°¾ 3 à°à°à±à°²à± à°°à°¾à°à°¾, 36 à°®à°à°¦à°¿ బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¾à°°à±. ఠయితౠరà±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°¤à± విలà±à°¨à° à°à°¾à°µà°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°·à°°à°¤à±à°²à± విధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿. ఠవి, à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯ à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à±, à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° à°¸à±à°µà°¯à°à°ªà°¤à°¿à°ªà°¤à±à°¤à°¿, సారà±à°µà°à°¨à°¿à° మానవ à°¹à°à±à°à±à°²à°¨à± పాà°à°¿à°à°à°¡à°. à°¬à±à°à±à°µà°¿à°¨, à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à°¿à°²à±à°µà°¾à°¨à°¿à°¯ à°à±à°¡à°¾ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°à°²à± విలà±à°¨à° à°à°¾à°µà°à°à°¤à±, à° à°·à°°à°¤à±à°²à± à°à°ªà°¸à°à°¹à°°à°¿à°à°à±à°à±à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿.[15][16][17][18][19]
à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à° à°²à±à°¡à± à°¶à°à±à°¤à±à°²à± పారిసౠà°à°ªà±à°ªà°à°§à° (1920)లౠఠవిలà±à°¨à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà± à°à°à±à°à°¾à°¯à°¿.[20] à°à°¾à°¨à°¿ à°à±à°°à±à°¤à±à°¤à°à°¾ à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°¨ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± à°°à°·à±à°¯à°¾ à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾[21] à°®à±à°¦ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ పాలనà°à± à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà± à°à°µà±à°µà°²à±à°¦à±. మౠ1919లౠబà±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¨à± à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¸à±à°·à°²à°¿à°¸à±à°à± రిపబà±à°²à°¿à°à± ని à°¦à±à°¶à°®à± బయఠà°à°¨à±à°¨ బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°®à±à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. 1924లౠà°à°°à°¿à°à°¿à°¨ à°à°¾à°à°¾à°°à±à°¬à±à°¯à±à°¨à°°à°¿ à° à°ªà±à°°à±à°¸à°¿à°à°à± విఫలమయిన తరà±à°µà°¾à°¤ à°®à±à°²à±à°¡à°µà°¿à°¯à°¨à± ASSR à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°à°à°¸à±à°à± 1939లౠమà±à°²à±à°à±à°µà±-à°°à°¿à°¬à±à°¬à±à°à°à±à°°à±à°ªà± పాà°à±à°à± , దానియà±à°à±à° రహసà±à°¯ ఠదనపౠపà±à°°à±à°à±à°à±à°²à± à°¸à°à°¤à°à° à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°, à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°¿à°¤ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à°¨à°¿ నాà°à°¿ à°à°°à±à°®à°¨à± à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¡à°à°¤à±, à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° à°®à±à°¦ తన à°¹à°à±à°à±à°¨à°¿ మరల సాధిà°à°à±à°à±à°µà°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.[22] 1928 నాà°à°¿ à°à±à°²à±à°²à±à°à±-à°¬à±à°°à°¿à°¯à°à°¡à± à°à°ªà±à°ªà°à°¦à°, à°à±à°²à± 1933 నాà°à°¿ à°²à°à°¡à°¨à± à°à°ªà±à°ªà°à°¦à° à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° USSR, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°à°°à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à± తమ మధà±à°¯ à°à±à°à°¾à°à°¾à°² à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ à°à°°à±à°ªà°¡à± వివాదాలని శాà°à°¤à°¿à°¯à±à°¤à°à°à°¾ పరిషà±à°à°°à°¿à°à°à±à°à±à°à°à°¾à°®à°¨à°¿ à°à°ªà±à°ªà±à°à±à°¨à±à°¨à°ªà±à°ªà°à°¿à°à±, 1940 à°à±à°¨à± 28 నాడà±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°à± à°à° à°¤à±à°¦à°¿ à°¹à±à°à±à°à°°à°¿à° à°à°¾à°°à°¿ à°à±à°¸à°¿à°¨ à° à°¨à°à°¤à°°à°, నాà°à°¿ à°à°°à±à°®à°¨à± à°¨à±à°¤à°¿à° సహాయà°à°¤à±, à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾ , à°¬à±à°à±à°µà°¿à°¨ à°¯à±à°à±à° à°à°¤à±à°¤à°° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°¨à°¿ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°à±à°°à°®à°¿à°à°à°¿, à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± SSR,[22] నౠసà±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°à°à±à°²à± à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾à°²à± à°¸à±à°®à°¾à°°à± 70% à°à°¾à°à°®à±, à°à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°²à±à°¨à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± ASSR లౠ50% à°à°¾à°à°®à± à°à°à°¦à°¿.
à° à°¸à°à°à°à°¨ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°²à± à°°à°¾à°à°à±à°¯à°à°à°¾ à°à° à°ªà±à°¨à±à°®à°¾à°°à±à°ªà± à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ వలన à°«à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à± , à°¬à±à°°à°¿à°à°¨à± లతౠసతà±à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à°à± à°à°à°à° వాà°à°¿à°²à±à°²à°¿, à° à°¦à±à°¶à° నాà°à±à°² à°à°°à±à°®à°¨à±à°à°¿ à°à±à°°à±à°µà°¯à±à°¯à°¿à°à°¦à°¿. తదà±à°µà°¾à°°à°¾ à°ªà±à°°à±-ఫాసిసà±à°à± విధానాలౠసà±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°¸à±à°à°¾à°°à° à°à±à°¦à°¿à°°à°¿à°à°¦à°¿. 1941 లౠసà±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± పౠà°à°à±à°¸à°¿à°¸à± à°¦à°à°¡à°¯à°¾à°¤à±à°°à°²à± పాలà±à°ªà°à°à±à°à±à°¨à±à°¨ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾ , à°à°¤à±à°¤à°° à°¬à±à°¯à±à°à±à°µà°¿à°¨à°¾à°²à± తానౠà°à±à°²à±à°ªà±à°¯à°¿à°¨ à°à±à°à°¾à°à°¾à°²à°¨à± తిరిà°à°¿ వశపరà°à±à°à±à°à°¦à°¿. à°à°¾à°¨à± à° à°¦à±à°¶à°ªà± à°¸à±à°¨à±à°¯ విధానాలౠయà±à°¦à±à°§à°¾à°¨à±à°¨à°¿ మరిà°à°¤ à°®à±à°à°¦à±à°à± à° à°¨à°à°¾ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à±à°à°¾à°à°à°²à±à°¨à°¿à°à°¿ విసà±à°¤à°°à°¿à°à°à°¾à°¯à°¿. à°à°§à±à°¨à°®à±à°²à±à°¨à±à°¨à±à°¨ à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾à°²à± à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°¸à±à°¨à°²à± à°à±à°°à±à°®à°¨à±à°²à°¤à± à°à°²à°¸à°¿ 300,000 à°®à°à°¦à°¿ à°¯à±à°¦à±à°²à°¨à± బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°à° à°à°¾à°¨à± à° à°à°¤à°®à±à°à°¦à°¿à°à°à°à° à°à°¾à°¨à± à°à±à°¯à°à° à°à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. వారిలౠ147,000 à°®à°à°¦à°¿ à°¯à±à°¦à±à°²à± à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯à°¾ , à°¬à±à°¯à±à°à±à°µà°¿à°¨à°¾ à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°¨à°µà°¾à°°à± (à°µà±à°°à°¿à°²à± 90,000 à°®à°à°¦à°¿ మరణిà°à°à°¾à°°à±).[23] à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¸à±à°¨à±à°¯à°®à± à°«à°¿à°¬à±à°°à°µà°°à°¿-à°à°à°¸à±à°à± 1944 లౠఠపà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°¨à±à°¨à°¿ తిరిà°à°¿ à°¸à±à°µà°¾à°§à±à°¨à°ªà°°à°à±à°à±à°¨à°¿ à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯à°¾à°¨à± SSRలౠమరల వారి à°à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°¨à°°à±à°¦à±à°à°¾à°à°¿à°à°à°¾à°°à±. WWII సమయమà±à°²à± దాదాపà±à°à°¾ 150,000 à°®à°à°¦à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¸à±à°¨à°¿à°à±à°²à± మరణిà°à°à°¾à°°à±. à°µà±à°°à°¿à°²à± 50,000 à°®à°à°¦à°¿ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°¸à±à°¨à°¿à°à±à°²à± à°à°¾à°à°¾ (POWలతౠà°à°²à°¿à°ªà°¿), 100,000 à°®à°à°¦à°¿ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¸à±à°¨à±à°¯à°®à±.
à°¸à±à°à°¾à°²à°¿à°¨à°¿à°¸à±à°à± à°à°¾à°²à°à°²à± (1940â1941, 1944â1953), à°à°¤à±à°¤à°° à°¯à±à°°à°²à±à°¸à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à°à±à°²à°¨à± à°¸à±à°¬à±à°°à°¿à°¯à°¾à°à±, à°à°¤à±à°¤à°° à°à°à°à°¸à±à°¥à°¾à°¨à± à°à± బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°à°¾à°²à± సరà±à°µà°¸à°¾à°§à°¾à°°à°£à°à°à°¾ à°à°°à±à°à±à°¤à±à°à°¡à±à°¦à°¿.à°à±à°¨à± 1941 లౠ12-13 తారà±à°à±à°²à°²à± MSSR à°¨à±à°à°¡à°¿ 18,392 à°®à°à°¦à°¿[24], à°à±à°²à± 5-6 తారà±à°à±à°²à°²à±à°¨à± à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à°à°à°à°¾ 35,796 à°®à°à°¦à°¿ బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°°à±.[25] à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± లౠపà±à°°à°à°²à°à± విధిà°à°à°¿à°¨ à°à°¤à°° à°°à°à°¾à°² శిà°à±à°·à°²à°²à± 32,433 à°°à°¾à°à°à±à°¯ నిరà±à°¬à°à°§à°¾à°²à±, ఠపౠà°à±à°²à°¾à°à± à°²à±à° మరణశిà°à±à°· (8,360 à°à±à°¸à±à°²à°²à±), à°à°²à±à°²à°à±à°à°¿à°µà±à°à±à°·à°£à±, à°µà±à°¯à°à±à°¤à°¿à°à°¤ à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¨à±, దాని à°®à±à°²à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¨à± à°§à±à°µà°à°¸à° à°à±à°¯à°à° (à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ 1941లౠవà±à°¨à±à°à°à± మళà±à°³à°¿à°¨à°ªà±à°¡à±) à°µà°à°à°¿à°µà°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
1946 లౠతà±à°µà±à°°à°®à±à°¨ ఠనావà±à°·à±à°à°¿à°¤à±à°ªà°¾à°à± à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°®à± సరఫరా వాà°à°¾à°²à°²à± ఠతిశయà±à°à±à°¤à°¿à°à°à°¿à°¨ నిరà±à°¬à°à°§à°¾à°²à±, à°à°à±à°à°²à± విధిà°à°à°à°à°¤à±, USSR à°²à±à°¨à°¿ à°¨à±à°°à±à°¤à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à± à°®à±à°¤à±à°¤à°®à± à°à°°à±à°µà± విసà±à°¤à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.[26] 1946-1947 మధà±à°¯ à°à°¾à°²à°à°²à± à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯à°¾ SSR à°²à±à°¨à± à°à°¨à±à°¸à° 216,000 మరణాలౠ, 350,000 à°°à±à°à±à°®à°¤à°²à± à°¸à°à°à°µà°¿à°à°à°¿à°¨à°à±à°²à± à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°à°¾à°°à±à°²à± à°ªà±à°°à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[25] à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯à°¾ ASSR లౠ1930 లలౠà°à°à±à°µà°à°à°¿ à°¸à°à°à°à°¨à°²à± à°à°°à°¿à°à°¾à°¯à°¿.[25] 1944-53లౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à° à°¨à±à° à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à° వరà±à°à°¾à°²à± à°à°à°¡à±à°µà°¿; ఠయితౠNKVD, తరà±à°µà°¾à°¤ MGB ఠవరà±à°à°¾à°² à°¸à°à±à°¯à±à°²à°¨à°¿ à° à°¦à±à°ªà±à°²à± à°¤à±à°¸à±à°à±à°µà°¡à°, à°¦à±à°¶à°®à±à°¨à±à°à°¡à°¿ à°ªà°à°ªà°¿à°à°à±à°¯à°¡à° à°²à±à° à°à°°à°¿ à°¤à±à°¯à°¡à°®à± à°à±à°¶à°¾à°°à±.[25]
à°¯à±à°¦à±à°§ à° à°¨à°à°¤à°° à°à°¾à°²à°®à±à°²à±, à°°à°·à±à°¯à°¾, à°à°à±à°°à±à°¯à°¿à°¨à± à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°²à± , à°à°¤à°° à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°²à± à° à°¨à±à° à°®à°à°¦à°¿ à°à°¾à°°à°¿ à°¸à°à°à±à°¯à°²à± à°à±à°°à±à°¤à±à°¤à°à°¾ à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°¨ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à°£à°¤à°à°¤à±à°° à°¦à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ à°¨à°à°° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± వలస à°µà±à°³à±à°²à°¾à°°à±. 1940 , 1944 లౠసà±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¨à±à°à°¡à°¿ వలస à°µà±à°³à±à°²à°¿à°¨à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°à°°à°¿à°à°¿à°¨ నషà±à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à°°à±à°¤à± à°à±à°¯à°¡à°®à± à°¦à±à°¨à°¿à°à°¿ à°à±à°à°¤ à°®à±à°°à°à± à°à°¾à°°à°£à°.[27] à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° à°à°¾à°¤à±à°¯ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°à°¾à°¤à±à°¯à°²à°à°à°à± à°à°¿à°¨à±à°¨à°®à±à°¨à°¦à°¨à°¿ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°à° à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿à°à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± ASSR à°à°¾à°²à°®à±à°²à± à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à° సిదà±à°§à°¾à°à°¤à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°®à±à°²à°à°à°¾ à°¤à±à°¸à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à±à°²à± మాà°à±à°²à°¾à°¡à± à°à°¾à°·, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°à°à°à± à°µà±à°°à±à°¨à°¦à°¨à°¿ ఠధిà°à°¾à°° à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± విధానమౠà°à°¦à±à°à°¾à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿ (à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà±à°¨à°¿à°¸à° à°à±à°¡à°à°¡à°¿). à° à°°à±à°à°¡à± à°à°¾à°·à°²à°¨à± విడిà°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à°¾à°²à°®à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à± à°à°¾à°·à°¨à± సిరిలిà°à± à° à°à±à°·à°°à°¾à°²à°²à±à°¨à±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°¨à± 1860 à°¨à±à°à°¡à°¿ లాà°à°¿à°¨à± à° à°à±à°·à°°à°¾à°²à°²à±à°¨à± à°µà±à°°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°°à±.
ఠయితౠసà±à°µà°¿à°¯à°à±à°² హయాà°à°²à± à° à°¨à±à°¨à°¿ విషయాలౠà°à±à°¡à±à°à°¾ à°²à±à°µà±. à°¸à±à°à°¾à°²à°¿à°¨à± మరణాà°à°¤à°°à°, à°°à°¾à°à°à±à°¯ హిà°à°¸à°²à± à°°à±à°ªà± మారి, సామాహిà°à°®à±à°à°¾ à°à°¾à°à±à°à°¡à°¾ à°µà±à°¯à°à±à°¤à°¿à°à°¤à°à°à°¾ మారిà°à°¦à°¿. à°ªà±à°à°¾, 1970à°², 1980à°² à°à°¾à°²à°®à±à°²à± పారిశà±à°°à°¾à°®à°¿à° , శాసà±à°¤à±à°°à±à°¯ సదà±à°ªà°¾à°¯à°¾à°² à°à±à°°à°à± , à°à±à°¹ నిరà±à°®à°¾à°£à°¾à°² à°à±à°°à°à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¿à°¯à°¨à± SSR à°à± USSR నిధà±à°²à± à° à°à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. 1971లౠ"à°à°¿à°·à°¿à°¨à±à°µà± (à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà±) à°¨à°à°°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à°à°à°¾ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ ఠవసరమà±à°¨ à°à°°à±à°¯à°²à±" à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ USSR à°®à°à°¤à±à°°à°¿à°®à°à°¡à°²à°¿ à°à° నిరà±à°£à°¯à° à°¤à±à°¸à±à°à±à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°, à°à° బిలియనౠసà±à°µà°¿à°¯à°à± à°°à±à°¬à°¿à°²à±à°² à°à°à°à± à°à°à±à°à±à°µ నిధిని పధà°à°¾à°² నిరà±à°®à°¾à°£à°¾à°² à°à±à°°à°à± USSR తన బడà±à°à±à°à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à±à°à°¾à°¯à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿;[28] తరà±à°µà°¾à°¤ à°à±à°¡à°¾ à°à°£à°¨à±à°¯à°à°à°¾ నిధà±à°²à± à°à°µà±à°µà°¡à° à°à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° పారిశà±à°°à°¾à°®à°¿à° à°°à°à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°¯à±à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ USSR à°²à±à°¨à°¿ à°à°¤à°° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°¨à±à°à°¡à°¿ à° à°°à±à°¹à°¤à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ నిపà±à°£à±à°²à°¨à°¿ à°°à°ªà±à°ªà°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. ఠయితà±, à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à± à° à°¨à±à°¨à°¿ à°à°à±à°à°¿à°à°¾ à°®à°à°¦à°²à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿, 1972లౠనà±à°·à°¨à°²à± à°ªà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾à°à°¿à°à± à°«à±à°°à°à°à± à°¨à±à°¤à°²à°à± à°à°¾à°°à°¿ à°à±à°²à± శిà°à±à°· విధిà°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± నిరà°à°à±à°¶à°¤à±à°µà° à°à±à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ à° à°§à±à°¯à°¯à°¨à° à°à±à°°à°à± à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°¨ à°à° à°à°®à°¿à°·à°¨à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°à° à°à°à°¾à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯ పాలన à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ à° à°¦à±à°¯à°¯à°¨à° à°à±à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
à°à±à°²à°¾à°¸à±à°¨à±à°¸à±à°à±, à°ªà±à°°à±à°¸à±à°à±à°°à±à°¯à°¿à° à°®à±à°²à°à°à°¾ మారిన à°°à°¾à°à°à±à°¯ పరిసà±à°¥à°¿à°¤à±à°²à°²à± à°¡à±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± à°®à±à°µà±à°®à±à°à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. 1989లౠà°à°¦à°¿ à°ªà±à°ªà±à°²à°°à± à°«à±à°°à°à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ (FPM),[29][30] ఠని à°°à±à°ªà°¾à°à°¤à°°à° à°à±à°à°¦à°¿, à°°à±à°®à°¾à°à°à°¿à°à± à°¦à±à°¶à±à°¯à°µà°¾à°¦à° ఠనౠసిదà±à°§à°¾à°à°¤à°¾à°¨à±à°¨à°¿ పాà°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à° à°¨à±à° à°à°¤à°° à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à°£à°¤à°à°¤à±à°°à°¾à°² మాదిరిà°à°¾à°¨à±, 1989 à°¨à±à°à°¡à°¿à°® à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à±à°¡à°¾ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à° à°µà±à°ªà± à° à°¡à±à°à±à°²à± à°µà±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. 1989 à°à°à°¸à±à°à± 27 నాడౠFPM à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà±à°²à± à°à° ఠతిపà±à°¦à±à°¦ à°ªà±à°°à°¦à°°à±à°¶à°¨à°¾ à°à°¾à°°à±à°¯à°à±à°°à°®à° à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°à±à°°à°¾à°à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à°²à± à° à°¸à±à°à°¬à±à°²à± ఠని తరà±à°µà°¾à°¤ పిలవబడిà°à°¦à°¿. లాà°à°¿à°¨à± à° à°à±à°·à°°à°¾à°²à°²à± à°µà±à°°à°¾à°¯à°¬à°¡à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¾à°·à°¨à°¿ MSSR à°¯à±à°à±à° ఠధిà°à°¾à°° à°¦à±à°¶à±à°¯ à°à°¾à°·à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à± à°à° à°à°¾à°·à°¾ à°à°à±à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ 1989 à°à°à°¸à±à°à± 31 నాడౠఠమలà±à°à±à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ ఠసఠమà±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¸à±à°·à°²à°¿à°¸à±à°à± రిపబà±à°²à°¿à°à± ఠధిà°à°¾à°°à±à°² à°®à±à°¦ ఠసఠà°à°¤à±à°¤à°¿à°¡à°¿ à°¤à±à°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ à°®à±à°²à°à°à°¾ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°¨à± à°ªà±à°²à°¿ à°à°à°¡à°¡à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à±à°¡à°¾ à°¨à±à°²à°à±à°²à±à°ªà°¿à°à°¦à°¿.[29][31]
à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à°®à± మారà±à°à±
à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° శాసన à°¸à°à°à± à°®à±à°¦à°à°¿ à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯ పదà±à°§à°¤à°¿à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± à°«à°¿à°¬à±à°°à°µà°°à°¿ , మారà±à°à°¿ 1990లౠà°à°°à°¿à°à°¾à°¯à°¿. మిరà±à°¸à± à°¸à±à°¨à±à°à±à°°à± శాసన à°¸à°à°¾à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¾à°¨à±, మిరà±à°¸à± à°¡à±à°°à±à°à± à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°®à°à°¤à±à°°à°¿à°à°¾à°¨à± à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°¯à±à°¯à°¾à°°à±. 1990 à°à±à°¨à± 23లౠ"à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¸à±à°·à°²à°¿à°¸à±à°à± రిపబà±à°²à°¿à°à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾" à°¦à±à°¶à°®à± à°¤à±à°°à±à°®à°¾à°¨à°¾à°¨à±à°¨à°¿ శాసన సఠà°à°®à±à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°à±à°à°¾à°²à°à°à°à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°à±à°à°¾à°²à°à± à°ªà±à°°à°¾à°®à±à°à±à°¯à°¤ à°à°à±à°à±à°µ ఠని à°¤à±à°°à±à°®à°¾à°¨à°¿à°à°à°¡à° à°à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿.[29] 1991లౠసà±à°µà°¿à°¯à°à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°¨à°¿ à°à°à±à°°à°®à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à±à°¸à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à° విఫలమయిన తరà±à°µà°¾à°¤, 1991 à°à°à°¸à±à°à± 27 నాడౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
ఠదౠసà°à°µà°¤à±à°¸à°°à° à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 21 నాడà±, à°à°¤à°° à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± రిపబà±à°²à°¿à°à± లతౠà°à°²à°¿à°¸à°¿, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à±à°¡à°¾ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à±-à° à°¨à°à°¤à°°à° à°à°¾à°®à°¨à±à°µà±à°²à±à°¤à± à° à°«à± à°à°à°¡à°¿à°ªà±à°à°¡à±à°à°à± à°¸à±à°à±à°à±à°¸à± (CIS) ని à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 25 నాడౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà± à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿. 1991 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 26 నాడౠసà±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°°à°¦à±à°¦à°¯à°¿à°à°¦à°¿. తననౠà°à° à°¤à°à°¸à±à°¥ à°¦à±à°¶à°®à±à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°à±à°à°à±, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ CIS à°¯à±à°à±à° à°¸à±à°¨à±à°¯ విà°à°¾à°à°®à±à°²à± à°à±à°°à°²à±à°¦à±. à°®à±à°¡à± à°¨à±à°²à°²à± తరà±à°µà°¾à°¤ 1992 మారà±à°à°¿ 2 నాడౠà°à° à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°¦à±à°¶à°®à±à°à°¾ à°¯à±à°¨à±à°à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à±à°¸à± à°¯à±à°à±à° à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà± à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿. 1994లౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ నాà°à± వారి పారà±à°à±à°¨à±à°°à±à°·à°¿à°ªà± à°«à°°à± à°ªà±à°¸à± à°à°¾à°°à±à°¯à°à±à°°à°®à°à°²à±à°¨à± 1995 à°à±à°¨à± 29 నాడౠà°à°°à±à°ªà°¾ à°®à°à°¡à°²à°¿à°²à±à°¨à± à°¸à°à±à°¯à°¤à±à°µà° à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿.[29]
à°¡à±à°¨à°¿à°¯à±à°¸à±à°à°°à± నదిà°à°¿ à°¤à±à°°à±à°ªà± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°²à± à°à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°à°à±à°°à±à°¯à°¿à°¨à±âà°à± (28%) , à°°à°·à±à°¯à°¾ (26%) à°à±à°à°¦à°¿à°¨ రాసà±à°¸à±à°«à±à°¨à± à°à°¸à±à°à± à°¸à±à°²à°¾à°µà± లౠ(à°®à±à°¤à±à°¤à° 1989 నాà°à°¿à°à°¿ 54%) à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. ఠయితౠమాలà±à°¦à±à°µà°¨à± లౠ(40%) ఠతి à°ªà±à°¦à±à°¦ à°à°¾à°¤à°¿à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± 14à°µ à°à°¾à°°à±à°¡à±à°¸à± à° à°°à±à°®à°¿ à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°¸à±à°¥à°¾à°µà°°à°®à± , విà°à°¾à°à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°¸à±à°¥à°²à°¾à°²à°²à± à°à° à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° "à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à± à°¡à±à°¨à±à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾à°¨à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à± రిపబà±à°²à°¿à°à±" (TMR) ని à°à°¿à°°à°¸à±à°ªà±à°²à± à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿à°à°¾ à°à°²à°¿à°à°¿, 1990 à°à°à°¸à±à°à± 16 నాడౠపà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¾à°°à±.[29] à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°à°¾à°¤à±à°¯à°µà°¾à°¦à° à°ªà±à°°à°à°µà°à±à°à°¨à± à°à°¯à°, USSR à°¨à±à°à°¡à°¿ విడిపà±à°¯à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ తిరిà°à°¿ à°¦à±à°¶à°®à± à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°¤à± విలà±à°¨à° à°à°¾à°µà°à±à°à°¨à± à°à°¯à° à°µà°à°à°¿ à° à°à°¶à°¾à°²à± à° à°à°°à±à°¯à°à± à°à°¾à°°à°£à°. 1991-1992 à°¶à±à°¤à°¾à°à°¾à°²à°®à±à°²à± 14à°µ à°¸à±à°¨à±à°¯à° à°¯à±à°à±à° సహà°à°¾à°°à°®à± à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à± బలà°à°¾à°²à°à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°ªà±à°²à±à°¸à± à°²à°à± మధà±à°¯ à°à°°à±à°·à°£à°²à± à°à°°à°¿à°à°¾à°¯à°¿. మారà±à°à°¿ 2-1992 à°à±à°²à± 26 మధà±à°¯ à°à°¾à°²à°®à±à°²à±, à° à°à°°à±à°·à°£à°²à± à°¸à±à°¨à±à°¯ à°ªà±à°°à°¾à° à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à°¿à°à°¾à°¯à°¿.
1992 à°à°¨à°µà°°à°¿ 2 నాడౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ధరలౠసరళà±à°à°°à°£ à°à±à°¸à°¿ à°à° మారà±à°à±à°à± పౠà°à°§à°¾à°°à°ªà°¡à°¿à°¨ à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°ªà±à°à±à°à°¡à°à°¤à± à°¦à±à°°à°µà±à°¯à±à°²à±à°¬à°£à° à°à°¾à°°à±à°à°¾ à°ªà±à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. 1992 à°¨à±à°à°¡à°¿ 2001 వరà°à±, à° à°¯à±à°µ à°¦à±à°¶à° à°à° à°à°¾à°°à± à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à°à°à±à°·à±à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¦à±à°°à±à°à±à°à°¦à°¿. à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° à°®à°à°¦à°¿ దారిదà±à°°à±à°¯ à°°à±à°à°à± దిà°à±à°µà±à°¨ మిà°à°¿à°²à°¿à°ªà±à°¯à°¾à°°à±. 1993లౠతాతà±à°à°¾à°²à°¿à°à°à°à°¾ à°à±à°ªà°¨à±âà°à± బదà±à°²à±à°à°¾ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°²à±à°¯à± ఠనౠà°à° à°¦à±à°¶à±à°¯ నాణà±à°®à±à°¨à± à°ªà±à°°à°µà±à°¶ à°ªà±à°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ 2001లౠమారడఠమà±à°¦à°²à°¯à°¿à°à°¦à°¿; 2008 వరà°à± 5% - 10% మధà±à°¯ à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°à±à°°à°®à°®à±à°¨ వారà±à°·à°¿à° à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ సాధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿. 2000 à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°®à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± లౠపనిà°à±à°¸à° à°°à°·à±à°¯à°¾ (à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ మాసà±à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°¨à°¿à°à°¿), à°à°à°²à±, à°ªà±à°°à±à°à±à°à°²à±, à°¸à±à°ªà±à°¯à°¿à°¨à±, à°à±à°°à±à°¸à±, à°¸à±à°ªà±à°°à°¸à±, à°à°°à±à°à± , à°à°¤à°° à°¦à±à°¶à°¾à°²à°à± వలస à°ªà±à°¯à°¾à°°à± (à°à°¾à°²à°¾ వరà°à± à°à°à±à°à°µà°¿à°°à±à°¦à±à°§à°à°à°¾); విదà±à°¶à°¾à°²à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± లౠà°à±à°¸à± à°à±à°²à±à°²à°¿à°à°ªà±à°²à± à°¦à±à°¶à°®à± à°à°¿.à°¡à°¿.పి.లౠసà±à°®à°¾à°°à± 38%à°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°ªà±à°°à°ªà°à°à°®à±à°²à±à°¨à± à°°à±à°à°¡à°µ à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° శాతà°.[32]
1994 శాసన à°¸à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± à°¡à±à°®à°¾à°à±à°°à°à°¿à°à± à° à°à±à°°à°°à°¿à°¯à°¨à± పారà±à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± à°à±à°²à°µà°¡à°à°¤à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°°à°¾à°à°à±à°¯à° à°à° మలà±à°ªà± తిరిà°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¶à±à°¯ à°ªà°à±à°·à°®à±à°¨ పాపà±à°²à°°à± à°«à±à°°à°à°à± à°à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°®à±à°¨à°¾à°°à°¿à°à±à°à°¾ à°à°¾à°µà°à°à°¤à±, à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°à°¾à°¤à±à°² మధà±à°¯ à°¨à±à°²à°à±à°¨à±à°¨ à°à°¦à±à°°à°¿à°à±à°¤à°¤à°¨à± à°¤à°à±à°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°°à±à°¯à°²à± à°¤à±à°¸à±à°à±à°µà°¡à° సాధà±à°¯à°®à°¯à°¿à°à°¦à°¿. à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°¤à± విలà±à°¨à° à° à°¯à±à°¯à± à°à°²à±à°à°¨à°²à± విరమిà°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à°à±à°°à±à°¤à±à°¤ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° విడిపà±à°¯à°¿à°¨ à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯ , à°à°à°µà±à°à°¿à°¯à°à± à°¸à±à°µà°¯à°à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°¤à±à°¤à°¿ à°à°µà±à°µà°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.[29] 1994 à°¡à°¿à°¸à±à°à°¬à°°à± 23 నాడౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ శాసన à°¸à°à°¾ "à°à°à°µà±à°à°¿à°¯ à°à± à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à±à° à°à°à±à°à°ªà°°à°®à±à°¨ à°¹à±à°¦à°¾ à°à°à±à°à± à°à°à±à°à°" నౠఠà°à°à±à°à°°à°¿à°à°à°¿, 1995లౠఠది ఠమలౠà°à±à°¯à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
1996 à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± à°à±à°²à°¿à°à°¿à°¨ à° à°¨à°à°¤à°°à°, 1997 à°à°¨à°µà°°à°¿ 15 నాడౠ1989-91 లౠమà±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± పారà±à°à± à°à°¤à°à°²à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°¥à°® à°à°¾à°°à±à°¯à°¦à°°à±à°¶à°¿ ఠయిన à°ªà±à°à±à°°à± à°²à±à°·à°¿à°¨à±à°·à°¿ à°¦à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°°à±à°à°¡à°µ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± (1997-2001) à° à°¯à±à°¯à°¾à°¡à±. మిరà±à°¸à± à°¸à±à°¨à±à°à±à°°à± (1991â1996) à°®à±à°¦à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±.
2000లౠరాà°à±à°¯à°¾à°à°à° సవరిà°à°à°¬à°¡à°¿, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à° శాసన à°¸à°à°¾ à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°à°£à°¤à°à°¤à±à°° à°¦à±à°¶à°®à±à°à°¾ మారà±à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°, రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à°à±à°·à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à°à±à°à°¡à°¾ పరà±à°à±à°· à°à°¨à±à°¨à°¿à° à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à±à°¤à°¾à°¡à±.
పారà±à°à± à° à°«à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°¸à± ఠఫౠది రిపబà±à°²à°¿à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ (1991 లౠనిషà±à°§à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤ 1993లౠపà±à°¨à°à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿) 49.9% à°à°à±à°²à± à°à±à°²à°¿à°à°¿, à°®à±à°¤à±à°¤à° 101 MP లనౠ71 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿. 2001 à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 4 నాడౠవà±à°²à°¾à°¡à°¿à°®à°¿à°°à± à°µà±à°°à±à°¨à°¿à°¨à± à°¦à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°®à±à°¡à°µ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°°à± (2005లౠమళà±à°³à± à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°¯à±à°¯à°¾à°°à±).
à°¸à°à°¸à±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¨à°¿ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± పారà±à°à± తిరిà°à°¿ ఠధిà°à°¾à°°à°à°²à±à°à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°¨ à°®à±à°¦à°à°¿ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à±-à° à°¨à°à°¤à°°à° à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°¨ à°¦à±à°¶à°®à±à°à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°°à°¿à°¤à±à°°à°à± à°à°à±à°à°¿à°à°¦à°¿.[29] వాసిలి à°à°¾à°°à±à°²à±à°µà± (2001 à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 19 - 2008 మారà±à°à°¿ 31), à°à°¿à°¨à±à°¡ à°à±à°°à±à°·à°¿à°¯à°¨à°¿ (2008 మారà±à°à°¿ 31 - 2009 à°¸à±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à± 14) à°à±à°°à±à°¤à±à°¤ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°²à± à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¶à°¾à°°à±. 2001-2003 లౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾, à°°à°·à±à°¯à°¾ మధà±à°¯ à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à± à°®à±à°°à±à°à±à°ªà°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. ఠయితౠ2003-2006లౠà°à±à°à°¾à°à± à°®à±à°®à±à°°à°à°¡à° విఫలమవà±à°µà°¡à°à°¤à± తాతà±à°à°¾à°²à°¿à°à°à°à°¾ à°°à±à°à°¡à± à°¦à±à°¶à°¾à°² మధà±à°¯ à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à± à°à±à°·à±à°£à°¿à°à°à°¿, 2006 à°µà±à°¨à± à°à°à±à°®à°¤à°¿ à°¸à°à°à±à°·à±à°à° à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 2009 శాసన సఠà°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± పారà±à°à± 49.48% à°à°à±à°²à± à°à±à°²à±à°à±à°à±à°à°¦à°¿. 13.14% à°à°à±à°²à± à°à±à°²à±à°à±à°à±à°¨à°¿ లిబరలౠపారà±à°à± à°°à±à°à°¡à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°®à±à°²à±à°¨à±, 12.43% à°à°à±à°²à± à°à±à°²à±à°à±à°à±à°¨à°¿ లిబరలౠడà±à°®à±à°à±à°°à°à°¿à°à± పారà±à°à± à°®à±à°¡à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°®à±à°²à±à°¨à±, 9.77% à°à°à±à°²à± à°à±à°²à±à°à±à°à±à°¨à°¿ ఠలయనà±à°¸à± "à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¨à±à°µà°¾à°¸à±à°à±à°°à°¾" తరà±à°µà°¾à°¤ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°®à±à°²à±à°¨à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°· à°¨à±à°¤à°²à± à° à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°² ఫలితానà±à°¨à°¿ à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°¿à°à°à°¿ à°à°¦à°¿ à°¬à±à°à°à°®à°¨à°¿ à°à±à°ªà±à°ªà°¿ మరà±à°à°¸à°¾à°°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± à°à°°à°ªà°¾à°²à°¨à°¿ à°à±à°°à°¾à°°à±. 2009 à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 6 నాడౠఠనà±à° NGO à°²à±, à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°·à°¾à°²à± శాà°à°¤à°¿à°¯à±à°¤à°à°à°¾ à°à° నిరసన à°à°¾à°°à±à°¯à°à±à°°à°®à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà± లౠà°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿à°à°¿ à°à±à°µà°¿à°à±à°à°°à± , à°«à±à°¸à±à°¬à±à°à± à°µà°à°à°¿ à°¸à±à°·à°²à± à°¨à±à°à±à°µà°°à±à°à± à°¸à±à°à± à°² à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°¸à±à°®à°¾à°°à± 15,000 à°®à°à°¦à°¿ à°ªà±à°°à°à°²à°¨à± à°à±à°°à±à°à°¾à°°à±. à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± à°²à°à± à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°à°à°¾, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°à± సానà±à°à±à°²à°à°à°¾ నివాదాలౠà°à±à°¶à°¾à°°à±. à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 7 నాడà±, à° à°ªà±à°°à°¦à°°à±à°¶à°¨ నియà°à°¤à±à°°à°£ à°à±à°²à±à°ªà±à°¯à°¿, à°à° à°ªà±à°¦à±à°¦ à° à°²à°à°¡à°¿ à°à°°à±à°ªà°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°à±à°à°¤ à°®à°à°¦à°¿ à°à°¨à° రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à°à°¾à°°à±à°¯à°¾à°²à°¯à°¾à°² à°®à±à°¦ దాడి à°à±à°¶à°¾à°°à±. శాసన సఠà°à°µà°¨à°®à± à°²à±à°ªà°²à°à°¿ à°µà±à°³à±à°²à°¿, à°¦à±à°ªà°¿à°¡à±à°²à± , పలౠఠà°à°¤à°¸à±à°¤à±à°²à±à°à± నిపà±à°ªà± à° à°à°à°¿à°à°à°à°¾à°²à± à°à±à°¶à°¾à°°à±.[33][34] à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 7-8 రాతà±à°°à°¿ à°ªà±à°²à±à°¸à±à°²à± పరిసà±à°¥à°¿à°¤à°¿à°¨à°¿ à° à°¦à±à°ªà± à°à±à°¯à°à°²à°¿à°à°¾à°°à±. à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°µà°à°¦à°² à°®à°à°¦à°¿ నిరసనà°à°¾à°°à±à°²à°¨à± à° à°¦à±à°ªà±à°²à±à°à°¿ à°¤à±à°¸à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. తమని à°ªà±à°²à±à°¸à±à°²à± à°à±à°à±à°à°¾à°°à°¨à°¿ వారిలౠఠనà±à° à°®à°à°¦à°¿ విడà±à°¦à°² ఠయిన తరà±à°µà°¾à°¤ à°à±à°ªà±à°ªà°¾à°°à±.[34][35]
ఠతిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°à°°à°¿à°à°¿à°¨ à°°à±à°à±à°¨ à°®à±à°à±à°à±à°°à± à°¯à±à°à±à°¤à°µà°¯à°¸à±à°à±à°²à± మరణిà°à°à°¾à°°à±. à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°·à° ఠమరణాలà°à± à°ªà±à°²à±à°¸à±à°² à°¦à±à°¶à±à°à°°à±à°¯à± à°à°¾à°°à°£à°®à°¨à°¿ వారిని నిà°à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.à°à°¾à°¨à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°®à± ఠమరణాలà°à± à°ªà±à°°à°®à°¾à°¦à°¾à°²à±à°à°¾à°¨à± à°à°°à±à°·à°£à°²à±à°à°¾à°¨à± à°à°¾à°°à°£à° à°à°¾à°¦à°¨à°¿ నివà±à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à°µà±à°²à°¾à°¡à°¿à°®à°¿à°°à± à°µà±à°°à±à°¨à°¿à°¨à± తౠసహా à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ ఠధిà°à°¾à°°à±à°²à± ఠనిరసనలని తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à± à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°®à°¨à°¿, à°¦à±à°¨à°¿à°¨à°¿ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°¨à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¨à°¿ à°à°°à±à°ªà°¿à°à°à°¾à°°à±.[36] నిరసనà°à°¾à°°à±à°²à°²à± à°à°¾à°µà°¾à°²à°¨à± à°°à±à°à±à°à°à±à°à±à°à±à°µà°¾à°°à°¿à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°®à± à°à±à°°à±à°à°¿ à° à°à°²à°¹à°¾à°²à°¨à°¿ à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°·à° à°à°°à±à°ªà°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
శాసనసఠà°à±à°°à±à°¤à±à°¤ రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿à°¨à°¿ à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°µà°¡à°à°²à± విఫలమయిన తరà±à°µà°¾à°¤, శాసన సఠరదà±à°¦à± à°à±à°¯à°¬à°¡à°¿, 2009 à°à±à°²à± 29 నాడౠహà°à°¾à°¤à±à°¤à±à°à°¾ సాధారణ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± à°à°°à°¿à°à°¾à°¯à°¿. à° à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± లౠపà±à°°à°à°¾à°à°¿à°®à°¾à°¨ à°à°à±à°²à°²à±à°¨à±, శాసనసà°à°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à°²à±à°¨à± మళà±à°³à± à°à°§à°¿à°à±à°¯à°¤ సాధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿; ఠయితౠఠà°à°§à°¿à°à±à°¯à°¤ à°ªà±à°°à±à°µà°®à±à°à°à°à± à°¤à°à±à°à±à°µ. à°®à±à°¤à±à°¤à° 101 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à°à± à°à°¾à°¨à±, పారà±à°à± à° à°«à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°¸à± à°à± 48 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±, లిబరలౠడà±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± పారà±à°à± à°à± 18 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±, లిబరలౠపారà±à°à± à°à± 18 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±, à°¡à±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± పారà±à°à± à°à± 13 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± , ఠవరౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠలయనà±à°¸à± à°à± 7 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± à°²à°à°¿à°à°à°¾à°¯à°¿. à°à°à°¸à±à°à±à°²à± à°à°¿à°µà°°à°¿ నాలà±à°à± పారà±à°à±à°²à± à°à° à°ªà±à°¤à±à°¤à± à°à°°à±à°ªà°°à±à°à±à°à±à°¨à°¿, à°µà±à°²à°¾à°¡à± ఫిలాà°à± à°à°¾à°¬à°¿à°¨à±à°à± à°à± శాసన à°¸à°à°²à± à° à°à°à±à°à°¾à°°à° à°¤à±à°²à°¿à°ªà°¾à°¯à°¿. à°¸à±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à± 2009లౠవà±à°°à±à°¨à°¿à°¨à± à°°à°¾à°à±à°¨à°¾à°®à°¾ à° à°¨à°à°¤à°°à°, à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± శాసన à°¸à°à°¾à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±à°¨ మిహౠà°à°¿à°à°ªà± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à± తాతà±à°à°¾à°²à°¿à° రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à° à°¯à±à°¯à°¾à°°à±.
à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° , à°°à°¾à°à°à±à°¯à°¾à°²à± మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ శాసనసà°à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°¤à°¿à°¨à°¿à°§à±à°¯à° à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à°ªà± à°à°£à°¤à°à°¤à±à°° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°à°à°¤à±à°µà° à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°¦à±à°¶à°. 1994 à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°¦à±à°¶à°¾à°¨à±à°¨à°¿ పరిపాలిà°à°à± విధానానà±à°¨à°¿ à°ªà±à°à°¦à±à°ªà°°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ సవరిà°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ శాసనసà°à°²à± à°®à±à°¡à±à°²à±-à°°à±à°à°¡à± à°µà°à°¤à±à°²à± à°à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯à° à°à°à°¡à°¾à°²à°¿. à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°¯à±à°¦à±à°§ సమయమà±à°²à± à°à°¾à°¨à°¿, à° à°¤à±à°¯à°¾à°µà°¸à°° పరిసà±à°¥à°¿à°¤à±à°²à°²à± à°à°¾à°¨à± సవరిà°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°µà±à°²à± à°²à±à°¦à±. à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° సరà±à°µà°¾à°§à°¿à°à°¾à°°à°®à±, à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à°, à°à°à±à°¯à°¤ à°µà°à°à°¿ à° à°à°¶à°¾à°² à°®à±à°¦ à°ªà±à°°à°à°¾à°µà° à°à±à°ªà± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à° సవరణలౠà°à±à°¸à± à°®à±à°à°¦à±, à°ªà±à°°à°à°¾ à° à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯ à°¸à±à°à°°à°£ à°à°°à°¿à°ªà°¿à°à°à°¿ à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° à°à°à°°à±à°²à± దానిని సమరà±à°§à°¿à°à°à°¾à°²à°¿. à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°à°²à± à°à±à°ªà±à°ªà°¬à°¡à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°à°² à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° à°¹à°à±à°à±à°²à°¨à°¿ నియà°à°¤à±à°°à°£à°²à°à± ఠసవరణలనౠరాà°à±à°¯à°¾à°à°à°®à±à°²à± à°à±à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°µà±à°²à± à°à°¾à°¦à±.[37]
à°à°à± సఠà°à°²à°¿à°à°¿ à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± శాసనసà°Parlament నౠదà±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° à°à±à°à°¦à±à°° à°à°à±à° à°¸à°. à°¦à±à°à°à±à°²à± 101 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± à°à°à°à°¾à°¯à°¿. నాలà±à°à± à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°²à°à± à°à° సారి à°ªà°à±à°·à°¾à°² à°à°§à°¾à°°à°à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°¾à°à°¿à°®à°¾à°¨ à°à°à±à°² à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à° à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à°à± à°¸à°à±à°¯à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à±à°¤à°¾à°°à±.
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ యౠదà±à°¶ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±. రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿à°¨à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ శాసనసఠà°à°à°¦à±à°²à± à°®à±à°¡à± à°µà°à°¤à± à°¸à°à±à°¯à±à°² మదà±à°¦à°¤à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¡à°¾à°²à°¿ (à°à°¨à±à°¸à° 61 à°à°à±à°²à±). 2001 à°¨à±à°à°¡à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ శాసనసఠదà±à°µà°¾à°°à°¾à°¨à± à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°à°à±à° à°¸à°à°à± ఠధిà°à°¾à°°à° à°ªà±à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à± ఠమారà±à°ªà± à°à±à°¯à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°®à°à°¤à±à°°à°¿ ని నియమిసà±à°¤à°¾à°°à±. à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°®à°à°¤à±à°°à°¿ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°¨à°¿à°à°¿ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à±à°à°¾ à°µà±à°¯à°µà°¹à°°à°¿à°¸à±à°¤à°¾à°°à±. ఠతనౠతరà±à°µà°¾à°¤ à°à° à°®à°à°¤à±à°°à°¿à°®à°à°¡à°²à°¿ ని à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¸à±à°¤à°¾à°°à±. à° à°°à±à°à°¡à± à°à±à°¡à°¾ శాసనసఠà°à°®à±à°¦à° à°ªà±à°à°¦à°¿ à°à°à°¡à°¾à°²à°¿.
à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°°à°à°à°¾ à°µà±à°¯à°µà°¹à°°à°¿à°à°à± à°à° à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à° à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à±à°¡à°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à° à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°°à±à°à±à°°à± à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°®à±à°°à±à°¤à±à°²à± (à°à°¦à±à°¦à°°à°¿à°¨à°¿ రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ నియమిసà±à°¤à°¾à°°à±, à°à°¦à±à°¦à°°à°¿à°¨à°¿ శాసనసఠనియమిసà±à°¤à±à°à°¦à°¿, à°à°¦à±à°¦à°°à°¿à°¨à°¿ à°¸à±à°ªà±à°°à±à° à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à°¯à±à°à±à° మాà°à°¿à°¸à±à°à±à°°à±à°à°°à± నియమిసà±à°¤à°¾à°°à±.) నియమిà°à°à°¬à°¡à±à°¤à°¾à°°à±. à° à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°®à±à°°à±à°¤à±à°²à± à°à°°à± à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°²à± పాà°à± పదవౠà°à°¾à°²à°à°²à± à°à°à°à°¾à°°à±. వారి పదవౠà°à°¾à°²à°®à±à°²à± వారిని పదవినà±à°à°¡à°¿ à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°µà±à°²à± à°²à±à°¦à±. వారౠమరà±à°µà°°à°¿à°à± à°²à±à°¬à°¡à°¿ à°à°à°¡à°°à±. శాసన à°¸à°à°¾ à°à°®à±à°¦à°¿à°à°à± à° à°¨à±à°¨à°¿ à°à°à±à°à°¾à°²à±, రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à°à°¦à±à°¶à°¾à°²à± , à°¦à±à°¶à° à° à°à°à±à°à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ à°à°ªà±à°ªà°à°¦à°¾à°²à°¨à°¿ à°¨à±à°¯à°¾à°¯ సమà±à°à±à°· à°à±à°¸à± ఠధిà°à°¾à°°à°®à± à° à°¨à±à°¯à°¾à°¯à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿.[37]
1998 శాసనసà°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à±, 2001 శాసనసà°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à±, 2005 శాసనసà°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à±, April 2009 శాసనసà°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à± , July 2009 శాసనసà°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± పారà±à°à± à° à°«à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°¸à± ఠఫౠది రిపబà±à°²à°¿à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± à°à±à°²à°¿à°à°¿ విà°à°¯à° సాధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿.
2005 శాసనసà°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°² à° à°¨à°à°¤à°°à° శాసనసà°à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°¤à°¿à°¨à°¿à°§à±à°¯à° à°¸à°à°ªà°¾à°¦à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¤à°° పారà±à°à±à°²à± à°à°µà±: ఠవరౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠలయనà±à°¸à± (13 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±), the à°¡à±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± పారà±à°à± (à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾) (11 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±), à°à±à°°à°¿à°¸à±à°à°¿à°¯à°¨à±-à°¡à±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± à°ªà±à°ªà±à°²à±à°¸à± పారà±à°à± (7 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±), à° à°ªà°à±à°·à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à±à°à°¦à°¨à°¿ à°¸à°à±à°¯à±à°²à± 15 à°®à°à°¦à°¿.[38] April 2009 శాసనసà°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°²à°²à± పారà±à°à± à° à°«à± à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°¸à± à°µà±à°à°¿à°¨à°¿ à°à±à°¡à°¾ à°à±à°²à°¿à°à°¿ à°®à±à°¤à±à°¤à° 60 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± à°à±à°²à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿.
PCRM à°à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯à° à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¡à°à° వలà±à°², à°ªà±à°°à°ªà°à°à°à°²à±à°¨à± à°ªà±à°°à°à°¾à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯ పదà±à°§à°¤à°¿à°²à± à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°¬à°¡à°¿à°¨ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± à°¨à±à°¤à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°¡à± à°®à±à°¡à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°à°à°¿. à°à°¤à°° à°°à±à°à°¡à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à± à°¸à±à°ªà±à°°à°¸à± , à°¨à±à°ªà°¾à°²à±. లిబరలౠపారà±à°à± (PL, 15 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±), లిబరలౠడà±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± పారà±à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ (PLDM, 15 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±) , పారà±à°à± ఠలయనà±à°¸à± ఠవరౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ (AMN, 11 à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±) à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°·à°à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
2009 à°à°à°¸à±à°à± 8 నాడౠనాలà±à°à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà°à±à°·à°¾à°²à± - లిబరలౠడà±à°®à±à°à±à°°à±à°à°¿à°à± పారà±à°à±, లిబరలౠపారà±à°à±, à°¡à±à°®à±à°à±à°°à±à°à°¿à°à± పారà±à°à±, ఠవరౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠలయనà±à°¸à± - à°à° à°¸à°à°à±à°°à±à°£ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¯à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à° à°à°à±à°à°¾à°°à° à°à±à°¦à±à°°à±à°à±à°à±à°¨à°¿ à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± పారà±à°à± ని à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°à±à°·à°à°²à±à°à°¿ à°¨à±à°à±à°à°¿ à°µà±à°¶à°¾à°¯à°¿. 2009 à°à°à°¸à±à°à± 28 నాడౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à°¾à°¶à±à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¦à±à°¶à°¾à°²à°à± సానà±à°à±à°²à°à°à°¾ à°à°à°¡à± à°¸à°à°à±à°°à±à°£à° à°à° à°à±à°°à±à°¤à±à°¤ శాసనసà°à°¾à°ªà°¤à°¿à°¨à°¿ (à° à°¨à°à°¾ మిహౠà°à°¿à°à°ªà±)) à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°à°¦à°¿. à° à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°² సమయమà±à°²à±, à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± à°¸à°à±à°¯à±à°²à± à°¸à°à°¨à°¿ బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¾à°°à±. 2001 à°¨à±à°à°¡à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ పదవిని à°à±à°ªà°à±à°à°¿à°¨ à°µà±à°²à°¾à°¡à°¿à°®à°¿à°°à± à°µà±à°°à±à°¨à°¿à°¨à± 2009 à°¸à±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à± 11 నాడౠపదవిà°à°¿ à°°à°¾à°à±à°¨à°¾à°®à°¾ à°à±à°¶à°¾à°°à±. ఠయితౠశాసనసఠà°à±à°°à±à°¤à±à°¤ రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿à°¨à°¿ à°à°¨à±à°¨à±à°à±à°µà°¡à°à°²à± విఫలమయిà°à°¦à°¿.
తాతà±à°à°¾à°²à°¿à° రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ మిహౠà°à°¿à°à°ªà±, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ (1994) à°à° à°à±à°°à±à°¤à±à°¤ à°°à±à°ªà° à°°à±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à° à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°à± à°à°®à°¿à°·à°¨à± నౠà°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¶à°¾à°°à±.
విదà±à°¶à± à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à± మారà±à°à±
à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°°à±à°¯à° సాధిà°à°à°¿à°¨à°¾à° à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°°à±à°ªà°¾à°²à±à°¨à°¿ à°à°¤à°° à°¦à±à°¶à°¾à°²à°¤à± à°¸à°à°¬à°à°§à°¾à°²à°¨à± à°à°°à±à°ªà°°à°à±à°à±à°à°¦à°¿. à° à°¦à±à°¶à° à°¯à±à°à±à° విదà±à°¶à± విధానఠయà±à°°à±à°ªà°¿à°¯à°¨à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°à±à°à°°à°£ , à°¤à°à°¸à±à°¥ à°µà±à°à°°à°¿à°¨à°¿ సమరà±à°§à°¿à°à°à°à° à°«à± à°à°§à°¾à°°à°ªà°¡à°¿ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. 1995 లౠఠదà±à°¶à° à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à°à°«à± à°¯à±à°°à±à°ªà±à°²à± à°¸à°à±à°¯à°¤à±à°µà° à°ªà±à°à°¦à°¿à°¨ à°®à±à°à±à°à°®à±à°¦à°à°¿ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à° à°¨à°à°¤à°°à°ªà± రాషà±à°à±à°°à° ఠయిà°à°¦à°¿. NATO à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à°à±à°°à°¿à°¯ ఠయిన శాà°à°¤à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¨à°²à± à°à°¾à°à°¸à±à°µà°¾à°®à±à°¯à°à°²à± పాలà±à°ªà°à°à±à°à±à°µà°à°®à±à°à°¾à°, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°¨à±à°à±à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à±à°¸à± à°²à±à°¨à±, OSCE à°²à±à°¨à±, à°à°¤à±à°¤à°° à° à°à±à°²à°¾à°à°à°¿à°à± à°à±à°à°ªà°°à±à°·à°¨à± à°à±à°¨à±à°¸à°¿à°²à± à°²à±à°¨à±, à°ªà±à°°à°ªà°à° వరà±à°¤à° à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à±à°¨à±, à°à°à°à°°à±à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°®à±à°¨à°¿à°à°°à± à°«à°à°¡à± à°²à±à°¨à±, à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¬à±à°¯à°¾à°à°à±à°²à±à°¨à±, à°«à±à°°à°¾à°¨à±à°à±à°«à±à°¨à± , à°¯à±à°°à±à°ªà°¿à°¯à°¨à± బాà°à°à± à°«à°°à± à°°à±à°à°¨à±à°¸à±à°¤à±à°°à°à±à°·à°¨à± à° à°à°¡à± à°¡à±à°µà±à°²à°ªà±à°®à±à°à°à± à°²à±à°¨à± à°¸à°à±à°¯à°¤à±à°µà° à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ రాషà±à°à±à°°à°.
2005 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°®à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ , EU లౠఠరà±à°à°¡à± సమà±à°ª à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°²à°à± మధà±à°¯ à°à±à°°à°¿à°¯à°¾à°¶à±à°² à°¸à°à°¬à°à°§à° à°à°°à±à°ªà°¡à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°µà±à°²à±à°à°¾ à°à° à°à°à°°à°£à°¾ విధానానà±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°µà±à°¶ à°ªà±à°à±à°à°¾à°°à±. à°à±à°¨à± 2007 లౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ శాసనసఠయà±à°à±à° రాషà±à°à±à°°à°ªà°¤à°¿ à°à°¿ à°à°ªà°¸à°¹à°¾à°§à±à°¯à°¾à°¯à±à°¡à±à°¨ à° à°¯à±à°°à± à°°à±à°¸à±à°à°¾, à°à°à°²à±à°²à± à°¨à±à°²à°à±à°¨à±à°¨ పరసà±à°ªà°° à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ సహà°à°¾à°°à°¾à°²à°¤à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à± à°à° à°ªà±à°°à°ªà°à° శాà°à°¤à°¿ పరిరà°à±à°·à°£ à°¸à°à°¸à±à°¥ ఠయిన à°à°à°à°°à±à°¨à±à°·à°¨à°²à± పారà±à°²à°®à±à°à°à± à°«à°°à± à°¸à±à°«à±à°à± à°à°à°¡à± à°ªà±à°¸à±à°¤à± à°à° à°¦à±à°µà±à°ªà°¾à°à±à°·à°¿à° à° à°à°à±à°à°¾à°° పతà±à°°à° à°®à±à°¦ à°¸à°à°¤à°à° à°à±à°¶à°¾à°°à±.
à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯ à°¯à±à°¦à±à°§à° à° à°¨à°à°¤à°°à°, à°°à±à°®à°¾à°¨à°¿à°¯à°¾, à°à°à±à°°à±à°¯à°¿à°¨à±, à°°à°·à±à°¯à°¾ లతౠà°à°²à°¿à°¸à°¿, à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à±à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ పరిషà±à°à°¾à°°à° à°à±à°°à°à± మాలà±à°¡à±à°µ à°ªà±à°°à°¯à°¤à°¿à°¨à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿à°à°¿ à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ మధà±à°¯à°¸à±à°¥à° à°à±à°°à°à± పిలà±à°ªà± à°à°à±à°à°¿, OSCE, UN నిà°-నిరà±à°§à°¾à°°à°£ , పరిశà±à°²à°à±à°²à± à°¬à±à°à°¦à°¾à°²à°à± సహà°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° విదà±à°¶à±à°¶à°¾à° à°®à°à°¤à±à°°à°¿ ఠయిన యాà°à°¡à±à°°à± à°¸à±à°à±à°°à°¾à°à°¾à°¨à± à°ªà±à°°à°®à°¾à°¦à°à°°à°®à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°à°²à± à°¸à±à°¥à°¾à°µà°°à° à°à°°à±à°ªà°°à°à±à°à±à°¨à±à°¨ à°°à°·à±à°¯à°¾ à°¸à±à°¨à°²à± à° à°à±à°à°¡ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à° à°¨à±à°®à°¤à°¿à°à°¿ à°µà±à°¯à°¤à°¿à°°à±à°à°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¨à°¿ పదౠపదౠà°à±à°ªà±à°¤à±, వారౠసà°à°ªà±à°°à±à°£à°à°à°¾ , à° à°·à°°à°¤à±à°²à± à°²à±à°à±à°à°¡à°¾ వదిలి à°µà±à°³à±à°³à°¾à°²à°¨à°¿ à°à±à°ªà±à°¤à± à°µà°à±à°à°¾à°°à±.[39]
à°à±à°°à±à°¤à±à°¤à°à°¾ à°µà°à±à°à°¿à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à±à°®à°¿à°¯à°°à± à°µà±à°²à°¾à°¦à± à°«à±à°²à°à± à°ªà±à°°à±à°®à°¿à°¯à°°à± à°à°¾ తన à°¯à±à°à±à° à°®à±à°à±à°à°®à±à°¦à°à°¿ ఠధిà°à°¾à°°à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿ పరà±à°¯à°à°¨ à°¬à±à°°à°¸à±à°¸à±à°²à±à°¸à± à°à± à°à°à°à±à°à°¦à°¨à°¿, à° à°à°¤à± à°à°¾à° à°¤à±à°²à°¿ ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° సమావà±à°¶à°¾à°²à± పారిసౠలà±, à°¬à±à°°à±à°²à°¿à°¨à± à°²à±, à°¬à±à°à°¾à°°à±à°¸à±à°à±à°²à± , à°à±à°µà±à°²à± పరà±à°¯à°à°¨à°² à°¸à°à°¦à°°à±à°à°à°à°¾ à°à°°à±à°à±à°¤à°¾à°¯à°¨à°¿ à°¤à±à°²à°¿à°ªà°¾à°°à±.[40] à° à°à±à°à±à°¬à°°à± 21 à°¨ 2009 లౠà°à°°à°¿à°à°¿à°¨ à°à° పాతà±à°°à°¿à°à±à°¯ సమావà±à°¶à°à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° విదà±à°¶à±à°¶à°¾à° à°®à°à°¤à±à°°à°¿ à°¯à±à°°à± లియాà°à°à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾-EU మధà±à°¯ సాహà°à°¾à°°à±à°¯à°ªà± à°à°ªà±à°ªà°à°¦à° à°à±à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° à°¸à°à°ªà±à°°à°¦à°¿à°à°ªà±à°²à± 2010 à°à°¨à°µà°°à°¿ 12 à°¨ à°®à±à°¦à°²à°µà±à°¤à°¾à°¯à°¨à°¿ à°¤à±à°²à°¿à°ªà°¾à°°à±.
à°¸à±à°¨à±à°¯à° మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° సాయà±à°§ బలà°à°¾à°²à°²à± పదాతి దళాలౠ, వాయౠ, వాయౠరà°à±à°·à°£ à°¸à±à°¨à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à±à°µ à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¯à±à°à±à° à° à°¨à±à°¨à°¿ సమà±à°à°¿à°¤à°®à±à°¨ à°à°¯à±à°§ నియà°à°¤à±à°°à°£ à°·à°°à°¤à±à°²à°¨à± à°à°ªà±à°ªà±à°à±à°à°¦à°¿. 1992 à° à°à±à°à±à°¬à°°à± 30 à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°°à±à°ªà°¾à°²à±à°¨à°¿ సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯à° సాయà±à°§ దళాలà°à± à°¸à°à°¬à°à°§à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°ªà±à°ªà°à°¦à°®à±à°ªà± à°¸à°à°¤à°à°®à± à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à° à°à°ªà±à°ªà°à°¦à°®à± à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° నిరà±à°£à±à°¤ విà°à°¾à°à°¾à°²à°²à±à°¨à°¿ సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ à°¸à±à°¨à°¿à° à°à°¯à±à°§à°¸à°¾à°®à°à±à°°à°¿ à°¯à±à°à±à° పరిమితà±à°²à± నిరà±à°¦à±à°¶à°¿à°à°à°¿, ఠవి దాà°à°¿à°¤à± à° à°à°¯à±à°§ సామà°à±à°°à°¿à°¨à°¿ నాశనఠà°à±à°¯à°¾à°²à°¨à°¿ à°²à°à±à°·à±à°¯à°à°à°¾ à°ªà±à°à±à°à±à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. వాషిà°à°à±à°à°¨à±, DCలౠఠà°à±à°à±à°¬à°°à± 1994 లౠరà±à°ªà±à°à°¦à°¿à°à°à°¿à°¨ à° à°£à±à°ªà°°à°¿à°à°°à°¾à°²à°à± à°¸à°à°¬à°à°§à°¿à°à°à°¿à°¨ నానà±-à°ªà±à°°à±à°²à°¿à°«à°°à±à°·à°¨à± à°à°¡à°à°¬à°¡à°¿à° à°²à±à°¨à°¿ à°à°à°°à°£à°¯à±à°à±à°¯à°®à±à°¨ విధివిధానాలà°à± ఠది à°à°à±à°à±à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à° à°à°¡à°à°¬à°¡à°¿à°à°²à± à° à°£à±, à°à±à°µà°¸à°à°¬à°à°§à°®à±à°¨ à°²à±à° రసాయనిఠà°à°¯à±à°§à°¾à°² à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à°¾à°µà°¨ à°²à±à°¦à±. మాలà±à°¡à±à°µà°¾ 1994 మారà±à°à°¿ 16 నాడౠనారà±à°¤à± à° à°à±à°²à°¾à°à°à°¿à°à± à°à±à°°à±à°à°¿ à°à°°à±à°à°¨à±à°à±à°·à°¨à± à°¯à±à°à±à° శాà°à°¤à°¿ à°à±à°¸à° సహà°à°°à±à°¯à°à°²à± à°à°¤ à°à°²à°¿à°ªà°¿à°à°¦à°¿.
à°à°¯à±à°§ విధానాల నియà°à°¤à±à°°à°£à°¾ పదà±à°§à°¤à±à°²à±à°¨ UN à°«à±à°°à°¾à°°à±à°®à±à°¸à± à°ªà±à°°à±à°à±à°à±à°²à±, à°¸à±à°à±à°¬à°¿à°²à°¿à°à± పాà°à±à°à± à°°à±à°à°¨à°²à± à°à°à°ªà±à°²à°¿à°®à±à°à°à±à°·à°¨à± à°ªà±à°²à°¾à°¨à±, UN à°ªà±à°°à±à°à±à°°à°¾à° à°à°«à± యాà°à±à°·à°¨à± (PoA) , సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ à°à°¯à±à°§à°¾à°²à°ªà± à°¸à±à°à°¾à°à± à°ªà±à°²à±à°¸à± OSCE పతà±à°°à°¾à°²à± à°µà°à°à°¿ à° à°¨à±à° à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ , à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° నియà°à°¤à±à°°à°£à°² à°µà±à°ªà± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°à±à°à±à°¬à°¡à°¿ à°à°à°¦à°¿.
పరిపాలన విà°à°¾à°à°¾à°²à± మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°®à±à°ªà±à°ªà±à°°à±à°à°¡à± à°à°¿à°²à±à°²à°¾à°²à±à°à°¾ (à°°à±à°µà±à°¨à±, à°à°à°µà°à°¨à°®à± à°°à±à°¯à±à°¨à±Â ; à°®à±à°¡à± à°®à±à°¨à°¿à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à±à°²à± బాలà±à°à±,à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà±,à°¬à±à°à°¡à°°à±; , à°°à±à°à°¡à± à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à± (à°à°à±à°à°¿à°¯à°¾ , à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾) à°à°¾ విà°à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°°à±à°à°¡à± à°¸à±à°µà°¯à°à°ªà±à°°à°¤à°¿à°ªà°¤à±à°¤à°¿ à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ పరిపాలనావిà°à°¾à°à°ªà± à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à±à°¨ à°à±à°®à±à°°à°¾à°à± , à°à°¿à°°à°¸à±à°ªà±à°²à± à°¨à°à°°à°¾à°²à°à± à°®à±à°¨à°¿à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à± à°¹à±à°¦à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°®à±à°¤à±à°¤à° 32 à°à°¿à°²à±à°²à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°à±à°à°¦à±à°° à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°¨à°¿à°à°¿ à° à°à±à°à°¾à°à°à°ªà± నియà°à°¤à±à°°à°£ à°²à±à°¨à°¿ à°à°¾à°°à°£à°¾à°¨ à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾ à°¯à±à°à±à° à° à°à°¤à°¿à°® పరిసà±à°¥à°¿à°¤à°¿ à°à°à°à°¾ వివాదాసà±à°ªà°¦à° à°à°¾à°¨à± à°à°à°¦à°¿.
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± 65 à°¨à°à°°à°¾à°²à± (à°ªà°à±à°à°£à°¾à°²à±) à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. వాà°à°¿à°²à± 5 à°®à±à°¨à°¿à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à± à°¹à±à°¦à°¾ à°à°²à°¿à°à°¿à°¨à°µà°¿ ఠయితౠ917 à°à°®à±à°¯à±à°¨à± à°²à±. à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¤à°° 699 à°à±à°°à°¾à°®à°¾à°²à± à°à°¾à°²à°¾ à°à°¿à°¨à±à°¨à°µà°¿ à°à°¾à°µà°¡à°à°¤à± వాà°à°¿à°à°¿ విడిà°à°¾ పరిపాలన à°¯à°à°¤à±à°°à°¾à°à°à° à°²à±à°¦à±. à°µà±à°à°¿à°¨à°¿ à°¨à°à°°à°¾à°²à°¤à± (40 à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿) à°²à±à° à°à°à°®à±à°¯à±à°¨à± లతౠపాà°à± (659 à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿) à°à°¾à°¨à± పాలనాపరà°à°à°¾ à°à°²à±à°ªà±à°¤à°¾à°°à±. తదà±à°µà°¾à°°à°¾ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°¤à±à°¤à° 1,681 à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°µà±à°à°¿à°²à± à°°à±à°à°¡à°¿à°à°¿à°²à± తపà±à°ª మిà°à°¿à°²à°¿à°¨ à° à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à±à°¨à± à°à°¨à° నివసిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.
à°à±à°à±à°³à°¿à° à°¸à±à°¥à°¿à°¤à°¿ మారà±à°à±
à°¦à±à°¶à°®à±à°²à±à°¨à°¿ à° à°¤à±à°¯à°§à°¿à° à°à°¾à°à°®à± à°°à±à°à°¡à± నదà±à°² మధà±à°¯à°¨à±à°¨à±à°¨ à°¡à±à°¨à±à°¸à±à°à°°à± , à°ªà±à°°à°¾à°à± లలౠà°à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° పశà±à°à°¿à°® సరిహదà±à°¦à±à°¨ à°à°¨à±à°¨ à°ªà±à°°à°à± నది డానà±à°¬à±à°²à± à°à°²à°¿à°¸à°¿ నలà±à°² సమà±à°¦à±à°°à°à°²à± à°à°²à±à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾à°à± à°à±à°µà°²à° 480 m (1,575 ft) మాతà±à°°à°®à± డానà±à°¬à± à° à°à°¦à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°µà±à°à°à±à°à°¦à°¿. à° à°à°¦à±à°µà°²à°¨ డానà±à°¬à± à°¯à±à°à±à° à°à°à±à° à°°à±à°µà± ఠయిన à°à°¿à°¯à±à°°à±à°à°¿à°¯à±à°²à±à°¸à±à°à°¿ మాతà±à°°à°®à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾à°à± à° à°à°¦à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¨ à°¡à±à°¨à±à°¸à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ నదిà°à°¾ à°¦à±à°¶à°à°²à±à°¨à°¿ à°à°¤à±à°¤à°° à°à°¾à°à° à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¦à°à±à°·à°¿à°£ à°à°¾à°à° దాఠపà±à°°à°µà°¹à°¿à°¸à±à°¤à± à°°à±à°à±,బాà°à±,à°à°à°²à± , à°¬à±à°à±à°¨à°¾à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¨à±à°°à± à° à°à°¦à±à°à±à°à°à±à°à°¦à°¿. డానà±à°¬à± లిమానà±à°¸à± లౠà°à°à°¦à°¾à°¨à°¿à°²à±à°¨à°¿à°à°¿ à°à°¯à°¾à°²à±à°ªà°à± à°ªà±à°°à°µà°¹à°¿à°à°à°à°¾,à°à±à°à°¾à°²à±à°¨à°¿à°à± నలà±à°² సమà±à°¦à±à°°à° à°¯à±à° లిమానà±à°¸à± à°¶à±à°°à±à°£à°¿à°²à±à°à°¿ à°ªà±à°°à°µà°¹à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
à° à°¦à±à°¶à° నలà±à°² సమà±à°¦à±à°°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ ఠతి à°à±à°°à±à°µà°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à±à°¡à°¾ à°à±à°ªà°°à°¿à°µà±à°·à±à° ితమౠఠయి à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¶à°à°²à± à°à°¾à°²à°¾ à°à±à°à°¡ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à° à°à°¨à±à°¨à°¾ à°à±à°¡à°¾, à°à°à±à°µ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°² à°à°¤à±à°¤à± à°à°ªà±à°ªà±à°¡à± 430 m (1,411 ft) నౠమిà°à°à°²à±à°¦à±. ఠతి à°à°¤à±à°¤à±à°¨ à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°®à± బాలనà±à°¸à±à°à°¿ à°à±à°à°¡à°à°¾ నమà±à°¦à± ఠయిà°à°¦à°¿. à°à°¾à°°à±à°ªà°¾à°¤à°¿à°¯à°¨à± పరà±à°µà°¤à°¾à°² à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à±à°à±à°³à°¿à°à°à°à°¾ à°à°µà°¿à°°à±à°à°µà°¿à°à°à°¿à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à±à°à°¡à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à° à°à±à°®à°¿à°à°¿ à°à±à°à°¦à±à°¤à°¾à°¯à°¿. à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾à°²à±à°¨à°¿ à° à°à±à°à°¡à°à°°à°¿à°¯à°²à°²à±à°¨à°¿ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°à°ªà°¶à±à°°à±à°£à±à°²à± à°¡à±à°¨à±à°¸à±à°à°°à± à°à±à°à°¡à°²à± (à°à°¤à±à°¤à°° à°®à±à°²à±à°¡à°¿à°µà°¿à°¯à°¾à°¨à± à°à±à°à°¡à°²à± , à°¡à±à°¨à±à°¸à±à°à°°à± à°à±à°à°¡à°à°°à°¿à°¯, à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯à°¾à°¨à± à°®à±à°¦à°¾à°¨à°®à± (మధà±à°¯ à°ªà±à°°à°¾à°à± à°²à±à°¯ , బాలà±à°à°¿ à°¸à±à°¤à±à°ªà±à°ªà±), , మధà±à°¯ à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯à°¾à°¨à± à°ªà±à° à°à±à°®à°¿ (సియà±à°²à±à°à±-à°¸à±à°²à±à°¨à±à°à± à°à±à°à°¡à°²à±, à°à±à°°à±à°¨à±à°¸à±à°à°¿ à°à±à°à°¡à°²à± (à°à±à°¡à±à°°à°¿ మాసà±à°¸à°¿à°µà±)-à°à±à°¡à±à°°à°¿, à° à°à°à± "à° à°°à°£à±à°¯à°¾à°²à±" -, దిà°à±à°µ à°¡à±à°¨à±à°¸à±à°à°°à± à°à±à°à°¡à°²à±, దిà°à±à°µ à°ªà±à°°à°¾à°à± à°²à±à°¯ , à°à°¿à°à±à°¸à°¿ à°à±à°à°¡à°²à±). à°¦à°à±à°·à°¿à°£à°à°²à± à° à°¦à±à°¶à°à°²à± à°à°¿à°¨à±à°¨ à°à°¦à±à°¨à±à°¨ à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°®à±, à°¬à±à°¯à±à°à°¿à°¯à°¾à°à± à°®à±à°¦à°¾à°¨à°®à± à°à°à°¦à°¿.à°¦à±à°¨à±à°¸à±à°à°¾à°°à± నదిà°à°¿ à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¨ à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° à°à±à°à°¾à°à°®à± à°ªà±à°¡à±à°²à°¿à°¯à°¨à± à°ªà±à° à°à±à°®à°¿ , à°¯à±à°°à±à°·à°¿à°¯à°¨à± à°¸à±à°¤à±à°ªà±à°ªà°¿ à°²à±à°¨à°¿ à°à°¾à°à°¾à°²à±à°à°¾ విà°à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°°à°¾à°à°§à°¾à°¨à°¿ à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà±, à°¦à±à°¶ మధà±à°¯à°à°¾à°à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à°¿à°°à°¾à°¸à±à°ªà±à°²à± (à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°à± à°¤à±à°°à±à°ªà±à°¨ à°à°¨à±à°¨à°¦à°¿), బాలà±à°à°¿ (à°à°¤à±à°¤à°°à°®à±à°²à±) , à°à°¿à°à°¿à°¨à°¾ (à°à°à±à°¨à±à°¯à°¦à°¿à°¶à°²à±) à° à°¦à±à°¶à°®à±à°²à±à°¨à°¿ à°®à±à°à±à°¯ à°¨à°à°¾à°°à°¾à°²à±.
à°à°°à±à°¥à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à° à°¨à±à°à±à°²à°®à±à°¨ వాతావరణఠà°à°à°¡à°¿, à°¦à±à°¶à°®à± à°®à°à°à°¿ à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯ à°ªà±à°²à°¾à°²à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¦à°¿. ఠయితౠపà±à°¦à±à°¦à°à°¾ à°à°¨à°¿à° వనరà±à°²à± à°²à±à°µà±. à° à°à°¦à±à°µà°²à±à°² à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ à°à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯à° à°®à±à°¦, à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ à°ªà°à°¡à±à°²à±, à°à±à°°à°à°¾à°¯à°²à±, à°µà±à°¨à±, , à°ªà±à°à°¾à°à± సాà°à± à°®à±à°¦ à°à°§à°¾à°°à°ªà°¡à°¿ à°à°à°¦à°¿. à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°°à°¦à±à°¦à°¯à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤, à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ à°à°£à°¨à±à°¯à°à°à°¾ à°à±à°¸à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. As of 2009[update]GDP à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°¨à± à°à°°à±à°ªà°¾à°²à± ఠతి à°ªà±à°¦ à°¦à±à°¶à°®à±à°à°¾ à°¯à±à°°à±à°ªà°¿à°¯à°¨à± పారà±à°²à°®à±à°à°à± వివరిà°à°à°¿à°à°¦à°¿.[41]
à°¶à°à±à°¤à°¿ మారà±à°à±
à°®à±à°¡à°¿ à°à°®à°°à±, à°¬à±à°à±à°à±, సహఠవాయà±à°µà± à°µà°à°à°¿ వసà±à°¤à±à°µà±à°²à°¨à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à±à°¤à°¿à°à°¾ దిà°à°¿à°®à°¤à°¿ à°à±à°¸à±à°à±à°µà°²à°¸à°¿à°¨à°¦à±. à°à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°°à°·à±à°¯à°¾ à°¨à±à°à°¡à°¿ దిà°à±à°®à°¤à°¿ à°à±à°¸à±à°à±à°à°à±à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ EU INOGATE వారి à°¶à°à±à°¤à°¿ à°à°¾à°°à±à°¯à°à±à°°à°®à°¾à°²à°²à± నాలà±à°à± à°®à±à°à±à°¯ à° à°à°¶à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿: à°à°à°§à°¨à°¶à°à±à°¤à°¿ à°à°¦à±à°°à°¤à°¨à± à°ªà±à°à°à°¡à°
EU à° à°à°¤à°°à±à°à°¤ à°à°à°§à°¨à°¶à°à±à°¤à°¿ మారà±à°à±à°à± à°¸à±à°¤à±à°°à°¾à°² à°à°§à°¾à°°à°à°à°¾ à°¸à°à±à°¯ à°¦à±à°¶à°¾à°² à°à°à°§à°¨à°¶à°à±à°¤à°¿ మారà±à°à±à°à± à°² à°¸à°à°à°®à°,
à°à°°à°¿à°à°à°à°² à°à°à°§à°¨à°¶à°à±à°¤à°¿à°¨à°¿ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à±à°¯à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ సహà°à°°à°¿à°à°à°¡à°, à°à°®à±à°®à°¡à°¿ , à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à±à°¯ à°ªà±à°°à°¯à±à°à°¨à°¾à°²à°¨à°¿ à°¦à±à°·à±à°à°¿à°²à± à°ªà±à°à±à°à±à°à±à°¨à°¿ à°à°à°§à°¨à°¶à°à±à°¤à°¿ పథà°à°¾à°²à°à± à°ªà±à°à±à°à±à°¬à°¡à°¿ ని à°à°à°°à±à°·à°¿à°à°à°¡à°.[42]
à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à± మారà±à°à±
à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± 1991లౠరదà±à°¦à°¯à°¿à°¨ తరà±à°µà°¾à°¤, à°à°à°§à°¨ à°¶à°à±à°¤à°¿ à°à±à°°à°¤ à°à°°à±à°ªà°¡à°¿ à°à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à°¿ à°à°¾à°°à±à°à°¾ à°¤à°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. à°à°°à±à°§à°¿à° సరళà±à°à°°à°£ à°à±à°·à°¿à°²à± à°à°¾à°à°à°à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à° మారà±à°ªà°¿à°¡à°¿ à°à±à°¯à±à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°à°°à°¨à±à°¸à°¿ ని à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°ªà±à°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. ధరలౠసరళà±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿. à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°à± à°à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨ à° à°¨à±à°à±à°²à°®à±à°¨ à°°à±à°£à°¾à°²à°¨à°¿ à°à°ªà±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. à°à±à°°à°®à°à°à°¾ à°à±à°®à±à°² à°ªà±à°°à±à°µà±à°à±à°à°°à°£ à°à±à°ªà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿. à°à°à±à°®à°¤à°¿ నియà°à°¤à±à°°à°£à°²à°¨à± à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. వడà±à°¡à± à°°à±à°à±à°²à°¨à°¿ సరళà±à°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿à°¨à°¿ à°ªà±à°°à±à°¤à±à°¸à°¾à°¹à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¬à±à°¯à°¾à°à°à±, IMF లతౠపà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°à°ªà±à°ªà°à°¦à°¾à°²à± à°à±à°¦à±à°°à±à°à±à°à±à°à°¦à°¿.
à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° ఠవిధానాలలౠà°à±à°¨à±à°¨à°¿à°à°¿à°¨à°¿ తిరà°à°µà±à°°à°¾à°¯à°¾à°²à°¨à°¿, à°à±à°®à°¿à°¨à°¿ మళà±à°²à°¿ సామాà°à°¿à° పరిధిలà±à°à°¿ à°¤à±à°¸à±à°à±à°°à°¾à°µà°¾à°²à°¨à°¿, à°ªà±à°°à±à°µà±à°à± à°µà±à°¯à°¾à°ªà°¾à°°à°¾à°²à°¨à± నియà°à°¤à±à°°à°¿à°à°à°¾à°²à°¨à°¿ à° à°¨à±à°à±à°¨à±à°¨à°à±à°²à± à°à°à±à°µà°² à°¸à±à°à°¨à°²à± à°¤à±à°²à°¿à°¯à°à±à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ మళà±à°³à± à°à°°à±à°§à°¿à° à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ సాధిà°à°à°¿, 2000లౠ2.1%, 2001లౠ6.1% నమà±à°¦à± à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. 2007లౠమà°à°à°¿ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ (6%) సాధిà°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿à°à°¿ à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à± à°à±à°à°¤ à°®à±à°°à°à± à°à°¾à°°à°£à°®à±à°¤à±, à°à°¿à°¨à±à°¨ పరిధి à°¨à±à°à°¡à°¿ à°®à±à°¦à°²à°µà°à°®à± మరà±à° à°à°¾à°°à°£à°®à±. ఠధిఠà°à°à°¦à°¨ ధరలà±, à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à° à°¨à±à°à±à°²à°à°à°¾à°²à±à°¨à°¿ వాతావరణ పరిసà±à°¥à°¿à°¤à°¿ , విదà±à°¶à± మధà±à°ªà°°à±à°² à°¯à±à°à±à° ఠపనమà±à°®à°à° à°µà°à°à°¿ à° à°à°¶à°¾à°²à± à°®à±à°²à°¾à°¨ à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ à°à±à°·à±à°£à°¿à°à°à± à° à°µà°à°¾à°¶à° à°à°à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.
1998 లౠపà±à°°à°¾à°à°¤à±à°¯ à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à°à°à±à°·à±à°à° తరà±à°µà°¾à°¤ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°°à±à°§à°¿à° , రాబడివà±à°¯à°¯à°¾à°² à°¸à±à°¥à°¿à°°à°¤à±à°µà° à°¸à°à°ªà°¾à°¦à°¿à°à°à±à°à±à°¨à°¿, నిలబà±à°à±à°à±à°à±à°µà°à°à°²à± à°¤à°à°¿à°à°¤ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à°¨à°ªà°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿. మారà±à°à±à°à± à°¯à±à°à±à° à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à±à°¥à°¿à°¤à°¿ à°¸à°à°¾à°µà±à°à°¾ సాà°à°à°¾à°¨à°¿à°à°¿ ఠవసరమà±à°¨ à° à°¨à±à° à°°à±à°ªà°¾à°¤à±à°®à° , à°¸à°à°¸à±à°¥à°¾à°à°¤ à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°²à± à°à°à°°à°£à°²à±à°à°¿ à°¤à±à°à±à°à°¾à°°à±. à° à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¾à°²à± à°à°·à±à°à°¤à°°à°®à±à°¨ బాహà±à°¯ పరిసà±à°¥à°¿à°¤à±à°²à°²à± à°¸à±à°¥à±à°²à°®à±à°¨ à°à°°à±à°§à°¿à° , à°à°¦à°¾à°¯à°ªà± నిలà°à°¡à°¨à± à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°à°à°¤à°à°¾à°¨à± à°à°ªà°¯à±à°à°ªà°¡à°¿à°¨à°µà°¿. à° à°à°¤à± à°à°¾à° ఠవి à°à°°à±à°§à°¿à° à°à°¦à±à°à±à°¦à°²à°¨à± నిలà±à°ªà±à°à±à°µà°à°¾à°¨à°¿à°à°¿, à° à°à±à°µà°à°à°¿ వాతావరణానà±à°¨à°¿ à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à°¿ à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à±à°¥à°¿à°¤à°¿ మధà±à°¯ à°à°¾à°²à°à°²à± మరిà°à°¤ à°ªà±à°°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿, à°à°¦à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°¦à±à°¹à°¦à°ªà°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à° à°ªà±à°°à°¯à°¤à±à°¨à°¾à°²à± à°à±à°¸à°¿à°¨à°¾ , à°à°°à±à°§à°¿à° à°ªà±à°°à±à°à°¤à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾ à°à±à°¡à°¾, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°¤à°° మారà±à°¤à±à°à°¡à± à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à±à°¥à°¿à°¤à±à°²à°¤à± à°ªà±à°²à°¿à°¸à±à°¤à±, సాధారణ à°à±à°µà°¨ à°ªà±à°°à°®à°¾à°£à°¾à°²à°²à± , మానవ విà°à°¾à°¸à°®à±à°²à± ఠతి à°¤à°à±à°à±à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°¨à°¿ నమà±à°¦à± à°à±à°¸à°¿à°à°¦à°¿. 2000 à° à°¨à°à°¤à°°à° à°à°°à±à°§à°¿à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ నిలà°à°¡à°à°¾ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ సాధిà°à°à°¿à°¨à°ªà±à°ªà°à°¿à°à±: 2000 - 2003 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°²à°²à± 2.1%, 6.1%, 7.8% , 6.3% (2004లౠ8% ఠని à° à°à°à°¨à°¾à°¤à±), à°à°à±à°µà°²à°¿ పరిణామాలౠ1994 నాà°à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°¨à°¿ à° à°à°¦à±à°à±à°µà°¡à° à°²à±à°¦à±. GDPలౠసà±à°®à°¾à°°à± 40% 1990లౠనమà±à°¦à°¯à°¿à°à°¦à°¿. ఠవిధమà±à°à°¾ à°à°¤ దశాబà±à°¦à°®à±à°²à± à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° బలహà±à°¨à°¤à°¨à°¿ à°¤à°à±à°à°¿à°à°à°¡à°¾à°¨à°¿à°à°¿ సరà±à°¨ à°à°°à±à°¯à°²à±à°®à± à°¤à±à°¸à±à°à±à°¬à°¡à°²à±à°¦à±. à°¤à±à°µà±à°°à°®à±à°¨ à°à°°à±à°§à°¿à° తిరà±à°à°®à°¨à°®à±, సామాà°à°¿à° , à°à°°à±à°§à°¿à° సవాళà±à°²à±, à°à°à°§à°¨ à°¶à°à±à°¤à°¿ à°®à±à°¦ à°à°§à°¾à°°à°ªà°¡à°à° à°µà°à°à°¿ à° à°à°¶à°¾à°² à°®à±à°²à°¾à°¨, తలసరి à°à°¦à°¾à°¯à°°à±à°¤à±à°¯à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°°à±à°ªà°¾ à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± à°à°à°°à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°®à±à°²à± నిలిà°à°¿à°à°¦à°¿.
2005లౠ(à°¹à±à°¯à±à°®à°¨à± à°¡à±à°µà°²à°ªà±à°®à±à°à°à± à°°à°¿à°ªà±à°°à±à°à± 2008), à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° తలసరి GDP US $ 2,100 PPPà°à°¾ à°à°à°¦à°¿. à°à°¦à°¿ à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¸à°à°à± à°à°à°à± (US $ 9,543) 4.5 à°°à±à°à±à°²à± à°¤à°à±à°à±à°µ. à°ªà±à°à°¾, à° à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à±à°¯ à°à°£à°¾à°à°à°¾à°² తలసరి GDP à°à°à°à± (US $ 9,527 PPP) à°à±à°¡à°¾ à°¤à°à±à°à±à°µà±. 2005లౠà°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± à°¸à±à°®à°¾à°°à± 20.8% à°®à°à°¦à°¿, à°°à±à°à±à°à± US $ 2.15 (PPP) à°à°à°à± à°¤à°à±à°à±à°µ à°¸à°à°ªà°¾à°¦à°¨ à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¡à°¿, à°¸à°à°ªà±à°°à±à°£ దారిదà±à°°à±à°¯ à°°à±à°à°à± దిà°à±à°µà°¨ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. మానవ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ మధà±à°¯à°¸à±à°¥à°®à±à°à°¾ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿, 177 à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± 111à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°®à±à°²à± à°à°à°¦à°¿. మానవ à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°¸à±à°à°¿à° (0.708), à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¸à°à°à± à°à°à°à± à°¤à°à±à°à±à°µ à°à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠధిà°à°¾à°°à°¿à°à°à°à°¾ (à°¬à±à°²à°¾à°à± , à°à±à°°à± à°à°¦à°¾à°¯à° à°à°²à°ªà°à±à°à°¡à°¾) à°à°°à±à°ªà°¾à°²à±à°¨à°¿ à° à°¤à±à°¯à°à°¤ à°ªà±à°¦ à°¦à±à°¶à°à°à°¾ నిలిà°à°¿à°à°¦à°¿. దాని à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤ తలసరి à°à°¦à°¾à°¯à°®à± $1,808.729.[43]
2007 à°²à±à°¨à°¿ GDP $4.104 బిలియనà±à°²à°à°¾ నమà±à°¦à± ఠయిà°à°¦à°¿.[44] 2006 à°¨à±à°à°¡à°¿ 3% à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ à°à°¨à±à°¨à°à±à°²à± à°¸à±à°ªà°·à±à°à°®à°¯à°¿à°à°¦à°¿.
à°µà±à°¨à± పరిశà±à°°à°® మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°µà±à°¨à± à°²à°à± à°ªà±à°°à°¸à°¿à°¦à±à°§à°®à±. à° à°¨à±à° à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°¾à°²à°à°¾, à°¦à±à°°à°¾à°à±à°· సాà°à±, à°µà±à°¨à± తయారి నౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à°à°² సాధారణ à°µà±à°¤à±à°¤à°¿à°à°¾ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. à°à°¾à°°à°¿à°¤à±à°°à°¾à°¤à±à°®à°¿à° à°¸à±à°®à°¾à°°à° à°à°¿à°¹à±à°¨à°¾à°²à±, దసà±à°¤à°¾à°µà±à°à±à°²à±, à°à°¨à°ªà°¦à°¾à°²à± , à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± వాడà±à° à°à°¾à°·à°²à± à°¦à±à°¨à°¿à°à°¿ à°¤à°à°¿à°¨ à°à°§à°¾à°°à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°µà±à°¨à± పరిశà±à°°à°® à°¸à±à°¥à°¿à°°à°à°à°¾ à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿ à°à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°¦à±à°°à°¾à°à±à°·à°¤à±à° విసà±à°¤à±à°°à±à°£à° 147,000 hectares (360,000 acres)à°à°¾ à°à°à°¡à°à°¾, దాà°à°à±à°²à± 102,500 ha (253,000 acres) à°®à±à°°à°à± వాణిà°à±à°¯ à°à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à°¿à°à°¿ వాడబడà±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à°¿ à° à°¯à±à°¯à± à°µà±à°¨à± లౠపà±à°°à°§à°¾à°¨ à°à°¾à°à° à°à°à±à°®à°¤à°¿ à°à±à°°à°à± తయారౠà°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. పలౠà°à±à°à±à°à°¬à°¾à°²à± వారి à°¯à±à°à±à° à°¸à±à°µà°à°¤ తయారి విధానాలౠ, వారి à°¸à±à°µà°à°¤ à°¦à±à°°à°¾à°à±à°· à°°à°à°¾à°²à± à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. ఠపరిà°à±à°à°¾à°¨à° à°à°¨à±à°¨à± తరాలనà±à°à°¡à°¿ వారసతà±à°µà°à°à°¾ à°¨à±à°°à±à°ªà°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯à° మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° సారవà°à°¤à°®à±à°¨ à°®à°à±à°à°¿, à°à°à±à°à°¡ à°¨à±à°²à°à±à°¨à±à°¨ సమశà±à°¤à±à°·à±à°£ à°à°à°¡à°¾à°à°¤à°° వాతావరణఠ(à°µà±à°à±à°à°¨à°¿ à°µà±à°¸à°µà°¿à°à°¾à°²à°, à°¤à±à°²à°¿à°à°ªà°¾à°à°¿ à°¶à±à°¤à°¾à°à°¾à°²à°) వలà±à°² à°ªà±à°°à°¾à°¤à°¨ à°à°¾à°²à°®à±à°¨à±à°à°¡à± à° à°¦à±à°¶à°®à± à°®à°à°à°¿ à°à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à°¿ à°à°à±à°à± à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à±à°à°¾à°¨à±, à°à°à±à°¨à±à°¯ à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯ à°à°¤à±à°ªà°¤à±à°¤à±à°²à± సమà°à±à°°à±à°à± à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°à±à°à°¦à±à°°à°à°à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à±à°à°¦à°¿à°à°¦à°¿. à°à±à°®à°¿ à°à°¡à°¾à°¸à±à°à°°à± à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£à°¤à± à°µà±à°¯à°µà°¸à°¾à°¯à°à°²à± à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à°à°¸à±à°à°°à°£ à°®à±à°¦à°²à°¯à°¿à°à°¦à°¿.
పరà±à°¯à°¾à°à°à° మారà±à°à±
à°¦à±à°¶à°®à±à°²à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à±à°¤à°¿ à°¦à±à°¶à±à°¯à°¾à°²à±, à°¦à±à°¶ à°à°°à°¿à°¤à±à°° à°®à±à°¦ పరà±à°¯à°¾à°à° à°°à°à°à° à°à±à°à°¦à±à°°à±à°à°°à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. పరà±à°¯à°¾à°à°à±à°²à°à± à°à±à°°à°à± à°¦à±à°¶à°µà±à°¯à°¾à°ªà±à°¤à°à°à°¾ à°µà±à°¨à± పరà±à°¯à°à°¨à°²à± à°à°°à±à°ªà°¾à°à± à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¤à°¾à°¯à°¿. à°¦à±à°°à°¾à°à±à°·à°¤à±à°à°²à±/à°¸à±à°²à±à°²à°¾à°°à± లలౠà°à±à°°à°¿à°à±à°µ, à°ªà±à°°à±à°à°¾à°°à°¿, సియà±à°®à±, à°°à±à°®à°¨à±à°¸à±à°à°¿, à°à±à°à±à°¸à±à°¨, మిలà±à°¸à±à°à°¿ మిసి à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
రవాణా మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°®à±à°à±à°¯ రవాణా à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°²à±, à°°à±à°³à±à°²à±1,138 km (707 mi) , రహదారà±à°²à±12,730 km (7,910 mi)*, 10,937 km (6,796 mi)*à°à°¦à±à°¨à± à°à±à°¯à°¬à°¡à°¿à°¨ à°¸à±à°¥à°²à°¾à°²à°¤à± à°à°²à°¿à°ªà°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à°à±à° విమానాశà±à°°à°¯à°, à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà± à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ విమానాశà±à°°à°¯à°. డానà±à°¬à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°à°¿à°¯à±à°°à±à°à°¿à°¯à±à°²à±à°¸à±à°à°¿ à°à±à°°à±à°®à°¿à°¨à°²à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à°¿à°¨à±à°¨à°ªà°¾à°à°¿ సమà±à°¦à±à°° à°à°¡à°²à± à°°à°¾à°à°ªà±à°à°²à± à°à±à°ªà°à±à°à±à°à±à°à±. à°ªà±à°°à±à°à±, నిసà±à°à±à°°à± నదà±à°²à°¨à± à°à°¡à°² à°°à°¾à°à°ªà±à°à°²à± à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° రవాణా à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥à°²à± à°à°¿à°¨à±à°¨ పాతà±à°°à± à°ªà±à°·à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
à°à±à°²à°¿à°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°à±à°·à°¨à±à°¸à± మారà±à°à±
à°®à±à°¬à±à°²à± à°à±à°²à°¿à°«à±à°¨à± వాడà±à°à°¦à°¾à°°à±à°² à°¸à°à°à±à°¯ à°¸à±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à± 2005లౠమà±à°¦à°à°¿ మిలియనà±à°¨à°¿ దాà°à°¿à°à°¦à°¿. à°à±à°°à°¿à°à°¦à° à°à°¡à°¾à°¦à°¿à°¤à± à°ªà±à°²à±à°à±à°à±à°à°à±, 2008 à°¯à±à°à±à° à°®à±à°¦à°à°¿ à°¤à±à°°à±à°®à°¾à°¸à°¿à°à°à°²à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾à°²à±à°¨à°¿ à°®à±à°¬à±à°²à± à°«à±à°¨à± వాడà°à°à°¦à°¾à°°à±à°² à°¸à°à°à±à°¯ 47.3% à°ªà±à°°à±à°à±à°¦à°² నమà±à°¦à± à°à±à°¸à°¿, 2 మిలియనౠ88.6 à°µà±à°²à°à± à°à±à°°à°¿à°à°¦à°¿.[45]
2008 à°à°à°°à°¿à°²à±, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± 1,151,000 à°à°à°à°°à±à°¨à±à°à± వాడà±à°à°¦à°¾à°°à±à°² à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°®à±à°¤à±à°¤à°®à± à°à°à°à°°à±à°¨à±à°à± à°ªà±à°°à°µà±à°¶à° 30.1%à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.
à°¸à±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à± 2009లౠమà±à°¬à±à°²à± à°«à±à°¨à±à°²à°à± (HD వాయిసà±) ఠనౠహà±-à°¡à±à°«à±à°¨à°¿à°·à°¨à± వాయిసౠసà±à°µà°²à± à°ªà±à°°à°ªà°à°à°®à±à°²à±à°¨à± à°®à±à°¦à°à°¿ సారిà°à°¾ à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°ªà±à°à±à°à°¿à°¨ à°¦à±à°¶à° à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾. , à°¦à±à°¶à±à°¯ à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°²à± 40% à°à°¨à°¾à°à°¾à°à± à° à°à°¦à±à°¬à°¾à°à±à°²à± à°à°à°¡à± విధమà±à°à°¾ 14.4 Mbps à°¬à±à°°à°¾à°¡à± బాà°à°¡à± à°¸à±à°µà°²à°¨à°¿ à°à°¾à°¤à±à°¯ à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿à°²à± à°à°°à±à°ªà°¾ à°²à±à°¨à± à°®à±à°¦à°à°¿ సారిà°à°¾ à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°ªà±à°à±à°à°¿à°¨ à°¦à±à°¶à°®à± à°à±à°¡à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°¨à±.
à°à°¨à°¾à°à°¾ వివరాలౠమారà±à°à±
సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° , à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°² వివరాలౠమారà±à°à±
2004 à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾ à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°£à°¨ (à°à±à°à°¦à±à°° à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°à°§à±à°¨à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±) , 2004 à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°¤à±à°°à°¿à°¯ à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°£à°¨ (తిరà±à°à±à°¬à°¾à°à±à°µà°¾à°¦à±à°² à°à°§à±à°¨à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à±, à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°¤à±à°°à°¿à°¯, à°¬à±à°à°¡à±à°°à±/à°à°¿à°à°¿à°¨à°¾ , à°ªà±à°°à±à°à±à°¨ à°à°¨à±à°¨ నాలà±à°à± à°à°à°¯à±à°¨à± à°²à±) à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° à°à°¨à°¾à°à°¾ వివరాలౠఠవిధà°à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿:
à°¸à±à°µà±à°¯-à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà± | à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à± à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°£à°¨ |
% à°à±à°°à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ |
à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à± à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°£à°¨ |
% à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯ + à°¬à±à°à°¡à°°à± |
à°®à±à°¤à±à°¤à° | % |
---|---|---|---|---|---|---|
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à±à°²à±1 | 2,564,849 | 75.81% | 177,382 | 31.94% | 2,742,231 | 69.62% |
à°¯à±à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à± | 282,406 | 8.35% | 160,069 | 28.82% | 442,475 | 11.23% |
à°°à°·à±à°¯à°¨à±à°²à± | 201,218 | 5.95% | 168,678 | 30.37% | 369,896 | 9.39% |
à°à°à°¾à°à± | 147,500 | 4.36% | 4,096 | 0.74% | 151,596 | 3.85% |
à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à±1 | 73,276 | 2.17% | 253 | 0.05% | 73,529 | 1.87% |
బలà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à±à°²à± | 65,662 | 1.94% | 13,858 | 2.50% | 79,520 | 2.02% |
à°°à±à°®à°¾ | 12,271 | 0.36% | 507 | 0.09% | 12,778 | 0.32% |
à°¯à±à°¦à±à°²à± 2 | 3,608 | 0.11% | 1,259 | 0.23% | 4,867 | 0.12% |
à°ªà±à°²à± లౠ| 2,383 | 0.07% | 1,791 | 0.32% | 4,174 | 0.11% |
à°à°¤à°°à±à°²à±/
à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¨à°¿à°µà°¾à°°à± |
30,159 | 0.89% | 27,454 | 4.94% | 57,613 | 1.46% |
à°®à±à°¤à±à°¤à° |   3,383,332 |   100% |   555,347 |   100% |   3,938,679 |   100% |
1 à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à± , à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à±à°²à± à°à°à± à°à°¾à°¤à°¿à°à°¿ à°à±à°à°¦à°¿à°¨ వారనౠవిషయఠమà±à°¦ à°à° వివాదఠà°à°°à±à°à±à°¤à± à°à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à±à°² à°¸à±à°µà±à°¯-à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à°à°à°à± బినà±à°¨à°®à±à°¨à°¦à°¾ à°²à±à° à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à°²à± à°à° à°à°¾à°à°®à°¾ ఠని వివాదఠà°à°°à±à°à±à°¤à± à°à°à°¦à°¿.
à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°£à°¨à°²à± à°ªà±à°°à°à°²à± à°à° à°¦à±à°¶à±à°¯à°¤à°¨à± నమà±à°¦à± à°à±à°¸à±à°à±à°µà°¾à°²à°¿. à° à°à°¦à±à°µà°²à°¨ à°à°µà°°à± à°à±à°¡à°¾ తమని à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¾à°¨à± à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°¨à± నమà±à°¦à± à°à±à°¸à±à°à±à°²à±à°°à±.
2 à° à°²à±à°ªà°¸à°à°à±à°¯à°¾à° వరà±à°à°®à±à°¨ à°¯à±à°¦à±à°² à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°¤à°®à±à°²à± à°à°à±à°à±à°µà°à°¾ à°à°à°¡à±à°¦à°¿. (1897లౠబà±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°²à± 225,637 à°¯à±à°¦à±à°²à± à° à°¨à°à°¾, à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 11.65%).[46]
à°à°¾à°·à°²à± మారà±à°à±
"à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°¯à±à°à±à° à°¦à±à°¶à±à°¯ à°à°¾à°· à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à± ఠని , à°µà±à°°à°¾à°¤ లాà°à°¿à°¨à± à° à°à±à°·à°°à°¾à°² à°®à±à°¦ à°à°§à°¾à°°à°ªà°¡à°¿ à°à°à°à±à°à°¦à°¿" ఠని 1994 à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° à°à±à°ªà±à°¤à±à°à°¦à°¿.[47] ఠయితౠ1991 à°²à±à°¨à°¿ à°¸à±à°µà°¾à°¤à°à°¤à±à°° à°ªà±à°°à°à°à°¨ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°¨à°¿ ఠధిà°à°¾à°° à°à°¾à°·à°à°¾ à°ªà±à°°à°à°à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.[48][49] 1989 à°¦à±à°¶à±à°¯ à°à°¾à°·à°¾ à°à°à±à°à° à°®à±à°²à±à°¡à±-à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°² à°¯à±à°à±à° à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà± à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à°¾à°µà°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿.
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°¯à±à°à±à° à°®à±à°à±à°¯ à°à°¾à°¤à°¿ à°ªà±à°°à± à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ à°à° à°°à°¾à°à°à±à°¯ వివాదఠనà±à°²à°à±à°à°¦à°¿. 2003-2009లౠà°à°®à±à°¯à±à°¨à°¿à°¸à±à°à± à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° à°à° à°¦à±à°¶à°µà±à°¯à°¾à°ªà±à°¤ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°¸à±à°¤à±à°°à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à°®à±à°¦à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿. à°¦à±à°¨à°¿ à°®à±à°à±à°¯ à°à°¦à±à°§à±à°¯à±à°¶à°®à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°¯à±à°à±à° à°¦à±à°¶à±à°¯ à°°à°¾à°à°à±à°¯à°®à±à°²à± à°®à±à°à±à°¯ à° à°à°¶à°¾à°²à°²à± à°à°à°à°¿ ఠయిన à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¾à°· à°à±à°¨à°¸à°¾à°à±à°²à°¾ à°à±à°¡à°à°®à±.[50][51] à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°²à± à°à°à°à±à°¨à°¨à°¿ à°ªà°à°¡à°¿à°¤à±à°²à± à° à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯à°ªà°¡à°¿à°¨à°¾, à°à°¾à°· à°ªà±à°°à±à°¨à°¿ "à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à±"à°à°¾ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°¸à°à°¦à°°à±à°à°¾à°²à°²à± వాడబడిà°à°¦à°¿. à° à° à°à°¿à°ªà±à°°à°¾à°¯à°¾à°¨à±à°¨à°¿ à°à±à°à°¦à°°à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°°à°¾à°à°à±à°¯à°µà±à°¤à±à°¤à°²à± à°à±à°¡à°¾ à°à°®à±à°¦à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[52] ఠయితà±, à°¸à±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à± 29, 2009 నాడà±, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°®à°à°¤à±à°°à°¿ à°µà±à°²à°¾à°¡à± ఫిలాà°à±, à°à° దశాబà±à°¦à°®à±à°²à±à°¨à± బహిరà°à°à°à°à°¾ తన à°à°¾à°· à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± ఠని విదà±à°¶à°®à±à°²à± à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°¨ à°®à±à°¦à°à°¿ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°¨à±à°¤.[53]
"వివిధ à°à°¾à°¤à±à°² మధà±à°¯ à°¸à°à°à°¾à°·à°£à°²à°à± (ఠధిà°à°¾à°° à°à°¾à°·à°¤à± పాà°à±) వాడౠà°à°¾à°·" ఠనౠహà±à°¦à°¾ à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°à± à°à°µà±à°µà°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. ఠయితౠసమాà°à°®à±à°²à±à°¨à± à°¦à±à°¶à°®à±à°²à±à°¨à± à° à°¨à±à°¨à°¿ à°°à°à°à°¾à°²à°²à± à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°· వాడబడà±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°°à°·à±à°¯à°¨à±-à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°¦à±à°µà°¿à°à°¾à°·à°¿à°¤ విధానఠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à±à° à°²à°à±à°·à°£à° ఠని à°ªà±à°¨ à°à±à°ªà±à°ªà°¿à°¨ à°¦à±à°¶à°µà±à°¯à°¾à°ªà±à°¤ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°¸à±à°¤à±à°°à° à°à±à°ªà±à°¤à±à°à°¦à°¿.[51]
à°à°à°¾à°à± , à°¯à±à°à±à°°à±à°¯à°¿à°¨à± à°à°¾à°·à°²à°¨à°¿ à°à°¾à°²à°¾ ఠధిఠసà°à°à±à°¯à°²à± à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± మాà°à±à°²à°¾à°¡à±à°¤à°¾à°°à±. à°à°¨à±à°, à°à°à°¾à°à°¿à°¯ , à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°¨à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯ à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°²à± à° à°°à±à°à°¡à± à°à°¾à°·à°²à°¨à°¿ à°à±à°¡à°¾ à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°¤à± పాà°à± ఠధిà°à°¾à°° à°à°¾à°· ఠనౠహà±à°¦à°¾ à°à°µà±à°µà°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°¨à°¾à°à°¾ | à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à± (à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±) | à°°à°·à±à°¯à°¨à± | à°à°à±à°°à±à°¯à°¿à°¨à± | à°à°à°¾à°à± | బలà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à± | à°à°¤à°° à°à°¾à°·à°²à±, à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°¨à°µà°¿ |
మాతౠà°à°¾à°· à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° | 2,588,355 76.51% |
380,796 11.26% |
186,394 5.51% |
137,774 4.07% |
54,401 1.61% |
35,612 1.04% |
à°®à±à°¦à°à°¿ à°à°¾à°·à°¾ వాడà°à° à°¬à°à±à°à°¿ | 2,543,354 75.17% |
540,990 15.99% |
130,114 3.85% |
104,890 3.10% |
38,565 1.14% |
25,419 0.75% |
1996 à°¨à±à°à°¡à°¿ à° à°à°£à°¤à°à°¤à±à°°à° à°°à±à°®à°¾à°¨à±à°¸à±-మాà°à±à°²à°¾à°¡à± à°¦à±à°¶à°®à± à°à±à°¡à°¾ à°à°¾à°¬à°à±à°à°¿, à°«à±à°°à°¾à°à°à±à°«à±à°¨à°¿à°¯ à°¯à±à°à±à° à°ªà±à°°à±à°¤à°¿ à°¸à±à°¥à°¾à°¯à°¿ à°¸à°à±à°¯ à°¦à±à°¶à°®à±. à° à°à°¦à±à°µà°²à±à°², విదà±à°¶à± à°à°¾à°·à°²à°²à± à°«à±à°°à±à°à°à± à°à°¾à°· à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨à°à°à°¾ à°à°à°à±à°à°¦à°¿. 2009/10లౠL1à°à°¾ 52% పాఠశాల విదà±à°¯à°¾à°°à±à°¦à±à°²à°à±, L2à°à°¾ 7% విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°²à°à± à°¬à±à°§à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿. à°à°à°à±à°² à°à°¾à°· 48% , 6% విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°²à°à± à°¬à±à°§à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°à±, à°à°°à±à°®à°¨à± à°à°¾à°· à°®à±à°¤à±à°¤à° 3% విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°²à°à± à°¬à±à°§à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¤à±à°à°¦à°¿.[54]
మతఠమారà±à°à±
2004 à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°£à°¨à°à±, à°¤à±à°°à±à°ªà± à°à°¾à°à°¦à°¸ à°à±à°°à°¿à°¸à±à°à°¿à°¯à°¨à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 93.3% à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°µà±à°°à± తామౠఠరà±à°à°¡à± à°®à±à°à±à°¯ à°à°°à±à°à± à°²à°à± à°à±à°à°¦à°¿à°¨ వారని à°à±à°ªà±à°ªà°µà°²à°¸à°¿à°¨ ఠవసరమౠలà±à°¦à±. à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°à°¦à°¸ à°à°°à±à°à°¿ à°à±à°°à°¿à°à°¦ à°¸à±à°µà°¾à°§à°¿à°à°¾à°°à° à°ªà±à°à°¦à°¿ à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à± à°à°¾à°à°¦à°¸ à°à°°à±à°à°¿ , à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°à°¦à°¸ à°à°°à±à°à°¿ à°à±à°°à°¿à°à°¦ à°¸à±à°µà°¾à°§à°¿à°à°¾à°°à° à°ªà±à°à°¦à°¿ à°à°¨à±à°¨ à°à°¾à°à°¦à°¸ à°à°°à±à°à°¿ à° à°«à± à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯ à°°à±à°à°¡à± à°à±à°¡à°¾ à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° à°¦à±à°¶à±à°¯ à°à±à°°à±à°à°¿à°²à±à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°à±à°à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± 2% à°à°¨à°¾à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°à±à°¸à±à°à±à°à°à±à°¸à± ఠయితà±, 1.2% à°®à°à°¦à°¿ à°à°¤à°° మతాలà°à± à°à±à°à°¦à°¿à°¨ వారà±. 0.9% à°à°¨à°®à± ఠమతానిà°à± à°à±à°à°¦à°¨à°¿ వారà±à°¤à±, 0.4% à°®à°à°¦à°¿ మత నమà±à°®à°à° à°²à±à°¨à°¿ వారà±. 2.2% à°à°¨à°®à± మతమౠà°à±à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°¶à±à°¨à°à± à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à±à°à±à°à°²à°²à± ఠసమాధానమౠà°à°µà±à°µà°²à±à°¦à±.
విదà±à°¯ మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± 16 à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°°à°à° , 15 [55][56] à°ªà±à°°à±à°µà±à°à± à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¤ విదà±à°¯à°à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°¾à°°à°à° à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°²à± 104,300 à°®à°à°¦à°¿ విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°²à± , à°ªà±à°°à±à°µà±à°à± à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à°²à± 21,700 à°®à°à°¦à°¿à°¤à± à°à°²à°¿à°ªà°¿ à°®à±à°¤à±à°¤à° 126,100 à°®à°à°¦à°¿ విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°²à± à°à°¦à±à°µà±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± 10,000 à°®à°à°¦à°¿ à°à°¨à°¾à°à°¾à°à± విదà±à°¯à°¾à°°à±à°§à±à°² à°¸à°à°à±à°¯, à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°°à°¦à±à°¦à± తరà±à°µà°¾à°¤, à°à±à°°à°®à°à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°à±à°¤à± à°à°à°¦à°¿. à° à°¸à°à°à±à°¯ 2000-2001lలౠ217 à°à°¾à°¨à± 2005-2006లౠ351 à°à°¾à°¨à± à°à°à°¦à°¿.
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¦à±à°¶à±à°¯ à°à±à°°à°à°¥à°¾à°²à°¯à° 1832 à°¸à±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° à°®à±à°à±à°¯ శాసà±à°¤à±à°°à±à°¯ à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¸à±à°à±à°à± à°¯à±à°¨à°¿à°µà°°à±à°¸à°¿à°à± , à° à°à°¾à°¡à°®à± à° à°«à± à°¸à±à°¨à±à°¸à°¸à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ 1946లౠసà±à°¥à°¾à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°¯à°¿.
à°¨à±à°°à° మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°ªà±à°°à°§à°¾à°¨ à°¨à±à°°à°¾à°²à± విసà±à°¤à±à°°à±à°¤à°®à±à°¨ à°¨à±à°°à°¾à°²à± , రహసà±à°¯ à°à°°à±à°§à°¿à° à°¨à±à°°à°¾à°²à± ఠని CIA వరలà±à°¡à± à°«à°¾à°à±à°à±à°¬à±à°à± విశదà±à°à°°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.[57]
à°à°°à±à°à±à°¯à° మారà±à°à±
à°à°¨à°¨à°¾à°² à°¸à°à°à±à°¯ à°à° మహిళà°à± à°à°à°à°¿à°¨à±à°¨à°° పిలà±à°²à°²à± à°à±à°ªà±à°ªà±à°¨ à°²à±à°à±à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.[58] à°à°°à±à°à±à°¯à° à°®à±à°¦ à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà°°à°à° à°à°°à±à°à± GDP లౠ4.2% à°à°¾à°à°¾ à°ªà±à°°à±à°µà±à°à± à°°à°à° à°à°°à±à°à± 3.2%à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.[58] 100,000 à°à°¨à°¾à°à°¾à°à± à°¸à±à°®à°¾à°°à±à°à°¾ 264 à°®à°à°¦à°¿ à°µà±à°¦à±à°¯à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.[58] 2004లౠà°à°°à±à°à±à°¯à° à°®à±à°¦ తలసరి (PPP) à°à°°à±à°à± 138 US$à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.[58]
à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ మారà±à°à±
à°à±à°à±à°³à°ªà°°à°à°à°¾ లాà°à°¿à°¨à±, à°¸à±à°²à°¾à°µà°¿à°à± , à°à°¤à°° à°¸à°à°¸à±à°¤à±à°² à°à°²à°¿à°¸à± à°ªà±à°°à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ మాలà±à°¡à±à°µà°¾, పరిసర à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°² à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à±à°²à± , à°à°¤à°° à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°¿à°¤ à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à±à°²à°²à± à°à±à°¨à±à°¨à°¿ పదà±à°§à°¤à±à°²à°¨à°¿ à°à±à°°à°¹à°¿à°à°à°¿ తనà°à± à°à° à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à±à° à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à°¨à°¿ à°¸à±à°·à±à°à°¿à°à°à±à°à±à°à°¦à°¿.
à° à°¦à±à°¶à°®à± à°¯à±à°à±à° సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° వారసతà±à°µà° వలà±à°², 15 à°µ శతాబà±à°¦à°®à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à°µ పాలà°à±à°¡à±à°¨ à°¸à±à°à±à°«à°¨à± ది à°à±à°°à±à°à± నిరà±à°®à°¿à°à°à°¿à°¨ à° à°¨à±à° à°à°°à±à°à±à°²à±, à°®à±à°¨à°¾à°¸à±à°à±à°°à±à°²à± , à°°à±à°¨à±à°¸à°¨à±à°¸à± à°®à±à°à±à°°à±à°ªà°¾à°²à°¿à°à°¨à±à°²à±à°¨ వరà±à°²à°¾à° , à°¡à±à°¸à±à°«à±à°à± వారి à°¸à±à°·à±à°à°¿à°²à± , à°à±à°°à°¿à°à±à°°à± à°¯à±à°°à±à°à±, మిరà±à°¨à± à°à±à°¸à±à°à°¿à°¨à±, నిà°à±à°²à± మిలà±à°¸à±à°à±, డిమిà°à±à°°à± à°à°¨à±à°à±à°®à°¿à°°à±,[59] ఠయానౠనà±à°à±à°²à±à°¸à± à°µà°à°à°¿ à°ªà°à°¡à°¿à°¤à±à°² à°¸à±à°·à±à°à°¿à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. 19à°µ శతాబà±à°¦à°®à±à°²à±, à°à°¨à°¾à°à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¾ à°ªà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à°¿à°à°¿ à°à±à°à°¦à°¿à°¨ à° à°¨à±à° మాలà±à°¡à±à°µà°¿à°¯à°¨à±à°²à± à°à°§à±à°¨à°¿à° à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ à°à°°à±à°ªà°¡à°à°®à±à°²à± ఠతి à°ªà±à°¦à±à°¦ పాతà±à°° వహిà°à°à°¾à°°à±. à°à°¨à°¾à°à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¾ à°ªà±à°°à°¿à°¨à±à°¸à°¿à°ªà°¾à°²à°¿à°à°¿, à°à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯à°¾, à°°à°·à±à°¯à°¾, à°à°à±à°à±à°®à°¨à±-à°à±à°°à°¿à°à°¦ à°à°¨à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯ (1859 à° à°¨à°à°¤à°°à° à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾) à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± à°à°à°¡à±à°¦à°¿. à°à°²à±à°à±à°·à°¨à±à°¦à±à°°à± à°¡à±à°¨à°¿à°à°¿, à°à°²à±à°à±à°·à°¨à±à°¦à±à°°à± à°¹à°à±à°¡à±à°¯à±, à°¬à±à°à±à°¡à°¨à± à°ªà±à°à±à°°à°¿à°¸à°¿à°à± హసడà±à°¯à±, à°à°¾à°à°¸à±à°à°¾à°¨à±à°à°¿à°¨à± à°¸à±à°à°®à°à°¿, à°à°¾à°à°¸à±à°à°¾à°¨à±à°à°¿à°¨à± à°¸à±à°à°®à°à°¿-సియà±à°°à°¿à°¯, à°à°¾à°¸à±à°à°à± à°¨à±à°à±à°°à±à°à°¿, à° à°²à±à°à± à°°à°¸à±à°¸à±, à°à°¾à°à°¸à±à°à°¾à°¨à±à°à°¿à°¨à± à°¸à±à°à°°à± à°µà°à°à°¿ à° à°¨à±à° à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¨à±à°²à± à°µà±à°°à°¿à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±.
à°°à±à°®à°¾à°à°à°¿à°à± à°à°µà°¿ మిహౠà°à°®à°¿à°¨à±à°¸à±à°à± , à°°à°à°¯à°¿à°¤ ఠయానౠà°à±à°°à±à°à°à°¾ లౠఠతà±à°¯à±à°¤à±à°¤à°® à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°®à± à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°· à°à°³à°¾à°à°¾à°°à±à°²à±. à°µà±à°°à°¿à°¨à°¿ à°¦à±à°¶à±à°¯ à°°à°à°¯à°¿à°¤à°²à±à°à°¾ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ , à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¾à°°à±.
à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 78.3% à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°µà±à°°à± à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°· మాà°à±à°²à°¾à°¡à°¿ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à°¨à°¿ పాà°à°¿à°¸à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°¬à±à°à°à°à±à°¨à± à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ (à°¤à±à°°à±à°ªà± à°à°¾à°à°¦à°¸à°ªà± à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾) à°à±à°¡à°¾ à°µà±à°°à°¿ à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ à°®à±à°¦ à°ªà±à°°à°à°¾à°µà° à°à±à°ªà°¿à°à°¦à°¿.
à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°®à±à°à±à°¯à°®à±à°¨ à° à°²à±à°«à°¸à°à°à±à°¯ à°à°¾à°¤à°¿ సమాà°à°¾à°²à± à°à±à°¡à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 4.4% à°à°¨à±à°¨ à°à°à°¾à°à± లౠదà±à°¶à°®à±à°²à±à°¨à°¿ à°à°à±à° à°à±à°°à±à°¸à±à°¤à°µ à°à±à°°à±à°à°¿à°à± à°ªà±à°°à°à°²à±. 17à°µ శతాబà±à°¦ à°ªà±à°°à°¾à°°à°à°à°¾à°®à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à±à°°à±à°à±à°à±à°²à±, à° à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à±, à°ªà±à°²à°¾à°à°¡à± వారà±, à°¯à±à°¦à±à°²à±, à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à± à° à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°à°à°¡à°¿ తమ తమ సాà°à°¸à±à°¤à°¿à° à°®à±à°¦à±à°°à°²à°¨à°¿ విడిà°à°¿ à°µà±à°³à±à°²à°¾à°°à±. 19 à°µ శతాబà±à°¦à°®à±à°²à± à°à°à±à°à±à°µ à°¸à°à°à±à°¯à°²à± à°ªà±à°¡à±à°²à°¿à°¯, à°à°²à°¿à°·à°¿à°¯ à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à± , à°¯à±à°¦à±à°²à± à°¦à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ à°µà°à±à°à°¾à°°à±. à°µà±à°°à± à°à°¾à°, à°²à±à°ªà±à°µà°¨à±à°²à±, [[బలà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à±à°²à±{/౦ {0}à°à°°à±à°®à°¨à±à°²à±]] à°µà°à°à°¿ à°à±à°°à±à°¤à±à°¤ వారౠà°à±à°¡à°¾ à°µà°à±à°à°¾à°°à±.
20à°µ శతాబà±à°¦ à°°à±à°à°¡à°µ à°à°¾à°à°®à±à°²à± ఠతి à°ªà±à°¦à±à°¦ à°¸à°à°à±à°¯à°²à± à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à°¨à°®à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à± వలస à°µà°à±à°à°¾à°°à±. à°µà±à°°à± à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿ à°¯à±à°à±à° à° à°¨à±à° à° à°à°¶à°¾à°²à°¨à°¿ à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°ªà±à°°à±à°µà±à°¶ à°ªà±à°à±à°à°¾à°°à±. à°à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°¦à±à°¶à°®à±à°²à± à°®à±à°à±à°¯ à°°à°·à±à°¯à°¨à± (6%) , à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± (8.4%) à°à°¨à°¾à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°²à°²à± 50% à°®à°à°¦à°¿, à°à°à°¾à°à°¿à°¯à°¨à±à°²à°²à± 27% à°®à°à°¦à°¿, బలà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à±à°²à°²à± 35% à°®à°à°¦à°¿ , à°à°¿à°¨à±à°¨à°ªà°¾à°à°¿ à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°²à°²à± 54% à°®à°à°¦à°¿ à°à°¨à° à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°¨à°¿ à°®à±à°¦à°à°¿ à°à°¾à°·à°à°¾ మాà°à±à°²à°¾à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°¨à°¿ à°®à±à°¦à°à°¿ à°à°¾à°·à°à°¾ వాడà±à°µà°¾à°°à± à°®à±à°¤à±à°¤à° 541,000 (à° à°¨à°à°¾ à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 16%) à°®à°à°¦à°¿ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±, 130,000 à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¾à°¤à±à°¯à±à°²à°¤à± à°à°²à°¿à°ªà°¿. ఠయితà±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°·à°¨à°¿ à°®à±à°¦à°à°¿ à°à°¾à°·à°à°¾ వాడà±à°µà°¾à°°à°¿ à°¸à°à°à±à°¯ 47,000 à°®à°à°¦à°¿à°à°¾ à°à°à°¦à°¿.
à°à°¾à°°à°¿à°¤à±à°°à°¾à°¤à±à°®à°¿à° à° à°²à±à°ªà°¸à°à°à±à°¯à°¾à°µà°°à±à°à±à°¯à±à°² సమాà°à°®à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°¾à°²à±, à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯à°¾à°¨à± à°à°°à±à°®à°¨à±à°²à±,à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¾à°¨à± à°¯à±à°¦à±à°²à± à°µà°à°à°¿ à°à±à°à°¦à°°à± వలస à°ªà±à°¯à°¿à°¨ à°ªà±à°°à°à°² à°¯à±à°à±à° à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°ªà±à°°à°à°¾à°µà°¾à°²à± à°à±à°¡à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°ªà±à°°à°à°¾à°¦à°°à°£ à°à°²à°¿à°à°¿à°¨ మాధà±à°¯à°®à°¾à°²à± మారà±à°à±
à° à°à±à°à±à°¬à°°à± 1939à°²à±, à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°°à±à°¡à°¿à°¯à± à°¬à±à°°à°¾à°¡à±à°à°¾à°¸à±à°à°¿à°à°à± à°à°à°ªà±à°¨à± à°°à±à°¡à°¿à°¯à± బసారà±à°¬à°¿à°¯ ఠనౠసà±à°¥à°¾à°¨à°¿à° à°¸à±à°à±à°·à°¨à± నౠà°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà± లౠపà±à°°à°¾à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.
à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 1958లౠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à±à°²à°¿à°µà°¿à°à°¨à± à°à°§à±à°µà°°à±à°¯à°à°²à± à°à±à°²à°¿à°µà°¿à°à°¨à± à°ªà±à°°à°µà±à°¶à°ªà±à°à±à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿. à° à°¨à±à° à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°¨à±à°²à± à°²à±, à°à±à°¨à±à°¨à°¿ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°¨à±à°²à± à°²à±, à° à°à°¤à°°à°¾à°¤à±à°¯ à°à°¾à°¨à±à°²à± à°² à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°à°¾à°· వరà±à°·à°¨à± లౠ, à° à°¨à±à° à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° à°à°¾à°¨à±à°²à± లౠà°à±à°¬à±à°²à± à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µ à°ªà±à°°à±à°à±à°·à°à±à°²à± à°à±à°¡à°à°²à°°à±. à°à° à°°à°·à±à°¯à°¨à± , à°°à±à°à°¡à± à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° à°à°¾à°¨à°²à± లౠపà±à°°à°¸à°¾à°°à°£ à°à±à°¯à°¬à°¡à±à°¤à±à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿.
à°à°¹à°¾à°°à° , పానà±à°¯à°¾à°²à± మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à± à°µà°à°à°à°¾à°²à°²à± à°®à±à°à±à°¯à°à°à°¾ సాà°à°ªà±à°°à°¦à°¾à°¯ à°à°°à±à°ªà°¾ à°à°¹à°¾à°°à°¾à°²à±à°¨ à°à±à°¡à±à°¡à± మాà°à°¸à°, à°ªà°à°¦à°¿ మాà°à°¸à°, à°¬à°à°à°¾à°³à°¾à°¦à±à°à°ªà°²à±, à°à±à°¯à°¾à°¬à±à°à± , à° à°¨à±à° à°°à°à°¾à°² ధానà±à°¯à°¾à°²à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°¯à°¿. డివినౠ(à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°¬à±à°°à°¾à°à°¦à±), à°µà±à°¡à±à°à°¾ , à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¿à° మధà±à°¯à°¾à°²à± à°à±à°¡à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°à±à°°à±à°¯à°à°²à± à°à°¨à±à°¨ మతà±à°¤à± పానà±à°¯à°¾à°²à±.
à°¸à°à°à±à°¤à° మారà±à°à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°ªà±à°°à°ªà°à° à°ªà±à°°à°à±à°¯à°¾à°¤à°¿ సాధిà°à°à°¿à°¨ à°¸à±à°µà°°à°à°²à±à°ªà°¨ à°°à°à°¯à°¿à°¤ à°²à±à°¨ à°à°¾à°µà±à°°à°¿à°¯à°¿à°²à± à°®à±à°¯à±à°¸à°¿à°¸à±à°¸à±à°à±, à°¸à±à°à±à°«à±à°¨à± à°¨à±à°¯à°¾à°à°¾ , à°¯à±à°à°¨à± à°¡à±à°à°¾ à°²à°à± à°à°¨à±à°®à°¸à±à°¥à°²à°®à±.
à°ªà±à°°à°à°¾à°¦à°°à°£ à°ªà±à°à°¦à°¿à°¨ à°¸à°à°à±à°¤à°à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ బాయౠబాà°à°¡à± à°-à°à±à°¨à± నౠసà±à°·à±à°à°¿à°à°à°à°¾, ఠది 2004 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°®à±à°²à± "à°¥ à°¨à±à°®à°¾ à°¨à±à°®à°¾ సాà°à°à±" ఠని à°à±à°¡à°¾ పిలà±à°µà°¬à°¡à± తమ విà°à°¯à°µà°à°¤à°®à±à°¨ పాఠడà±à°°à°¾à°à±à°¸à±à°à°¿à°¯à°¾ డినౠà°à± à°¦à±à°µà°¾à°°à°¾ à°ªà±à°°à°¾à°®à±à°à±à°¯à°¤à°¨à± à°¸à°à°ªà°¾à°¦à°¿à°à°à±à°à±à°à°¦à°¿. à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾à°²à± మరà±à° à°ªà±à°°à°à°¾à°¦à°¾à°°à°£ à°ªà±à°à°¦à°¿à°¨ à°¸à±à°à°¾ à°°à°¾à°à± à°¬à±à°à°¦à° ఠయిన à°à±à°¦à±à°¬à± సి à°à±à°¡à±à°¬à± à° à°¦à±à°¶à°¾à°¨à°¿à°à°¿ 2005 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°ªà± à°¯à±à°°à±à°µà°¿à°·à°¨à± పాà°à°² à°ªà±à°à±à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°¤à°¿à°¨à°¿à°§à±à°¯à° వహిà°à°à°¿à°à°¦à°¿.
à°à±à°°à±à°¡à°²à± మారà±à°à±
à°à°µà°¨ నిరà±à°®à°¾à°£ శాసà±à°¤à±à°°à° మారà±à°à±
-
à°¦à±à°¶à°®à±à°²à±à°¨à°¿ ఠతి à°ªà±à°°à°¸à°¿à°¦à±à°§ à°¸à±à°®à°¾à°°à° à°à°µà°à°¤à°¿
-
హనà±à°à± à°®à±à°¨à°¾à°¸à±à°à°°à±
-
à°¨à±à°²à± à°¨à±à°à°à± à°®à±à°¨à°¾à°¸à±à°à°°à±
-
à°à±à°°à±à°à°«à°²à± à°à°°à±à°à± , à°¨à±à°à°¿à°µà°¿à°à± à°à°¾à°¥à°¡à±à°°à°²à±
-
à°¡à±à°¨à±à°à±à°¨à± à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà± లౠà°à° à°à°°à±à°à°¿
-
à°à°¾à°ªà°¿à°à±à°²à°¿à°¨à± à°µà±à°²à±à°«à± à° à°à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à°²à± హిసà±à°à°°à± à°®à±à°¯à±à°à°¿à°¯à°
-
à° à°à°¾à°¡à°®à± à° à°«à± à°¸à±à°¨à±à°¸à±à°¸à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾
-
à°à°¹à±à°²à± à°¯à±à°¨à°¿à°µà°°à±à°¸à°¿à°à±
à°®à±à°²à°¾à°²à± మారà±à°à±
- â National Bureau of Statistics of Moldova and 2004 census of Transnistrian region Archived 2006-04-23 at the Wayback Machine
- â 2.0 2.1 2.2 2.3 "Moldova". International Monetary Fund. Retrieved 2010-04-21.
- â (in Romanian)National Bureau of Statistics of Moldova Archived 2008-11-18 at the Wayback Machine
- â "Moldova will prove that it can and has chances to become EU member,". Moldpress News Agency. June 19, 2007. Archived from the original on 2008-04-30. Retrieved 2010-06-21.
{{cite web}}
: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - â "Moldova-EU Action Plan Approved by European Commission". moldova.org. December 14, 2004. Archived from the original on 2009-01-13. Retrieved July 2, 2007.
- â http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf
- â "à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ ఠనౠపà±à°°à± à°à°à±à°à°¡à°¿ à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°à°¦à°¿?". Archived from the original on 2010-01-27. Retrieved 2010-06-21.
- â Constantinescu, Bogdan; Bugoi, Roxana; Pantos, Emmanuel; Popovici, Dragomir (2007). "Phase and chemical composition analysis of pigments used in Cucuteni Neolithic painted ceramics" (PDF). Documenta Praehistorica. XXXIV. Ljubljana: Department of Archaeology, Faculty of Arts, University of Ljubljana: 281â288. ISSN 1408-967X. OCLC 41553667. Archived from the original (PDF) on 14 మౠ2011. Retrieved 29 November 2009.
- â [[[à°à°¾à°°à±à°²à±à°¸à± à° à°ªà±à°¸à°¨à± à°à±à°²à°¾à°°à±à°à±]] à°°à°à°¿à°à°à°¿à°¨ http://depts.washington.edu/cartah/text_archive/clark/bc_10.shtml#bc_10 Archived 2012-12-09 at the Wayback Machine à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯ , 1927, à°à°¾à°ªà±à°à°°à± 10]: "సహà°à°à°à°¾à°¨à±, à° à°µà±à°¯à°µà°¸à±à°¥ వలà±à°² à°®à±à°²à±à°¦à°µà°¿à°¯à°¨à±à°²à± à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°¨à±à°°à±à°à±à°à±à°µà°¡à° à°à°°à°à°²à±à°¦à±. à°à°¾à°¨à°¿ à° à°¨à±à°¨à°¿ à°à°¾à°·à°²à°²à±à°¨à± à°ªà±à°°à±à°¤à°¿ నిరà°à±à°·à°¾à°°à°¾à°¸à±à°¯à°¤ à°à± à°à°¾à°°à°£à°®à°¯à°¿à°à°¦à°¿."]
- â 1770à°² , 1780à°² సమయమà±à°²à± à°°à°¸à±à°¸à±-à°à°°à±à°à°¿à°·à± à°¯à±à°¦à±à°§à°¾à°²à± à°à°°à°¿à°à°¿à°¨à°ªà±à°ªà±à°¡à± à°à°¾à°¥à°°à°¿à°¨à± ది à°à±à°°à±à°à± à°¦à°à±à°·à°¿à°£ à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯ à°¨à±à°à°¡à°¿ ఠధిఠసà°à°à±à°¯à°²à± à°¨à±à°à± à°à°¾à°à°¾à°°à± à°à°¨à°¾à°à°¾à°¨à°¿ à°¤à±à°²à°à°¿à°à°à°¾à°¡à±. à°®à±à°¨à±à°¨à±à°¨à±à°à±-à°¨à±à°à± à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à°à°¬à°à°¦à°¾à°²à±, 1825-1860 నౠà°à±à°¡à°à°¡à°¿.
- â [[[à°à°¾à°°à±à°²à±à°¸à± à° à°ªà±à°¸à°¨à± à°à±à°²à°¾à°°à±à°à±]] à°°à°à°¿à°à°à°¿à°¨ http://depts.washington.edu/cartah/text_archive/clark/bc_8.shtml#bc_8 Archived 2012-12-12 at the Wayback Machine à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯ , 1927, à°à°¾à°ªà±à°à°°à± 8]: "à°ªà±à°°à°¸à±à°¤à±à°¤à° బలà±à°à±à°°à°¿à°¯à°¨à±à°²à± à°¦à°à±à°·à°¿à°£ à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯ à°²à±à°¨à°¿ ఠతి à°¸à±à°¥à°¿à°°à°®à±à°¨ à°à°¨à°¾à°¬à°¾à°²à°²à± à°à°à°°à°¿à°à°¾ à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°µà±à°°à°¿ à°¸à°à°à±à°¯à°¾ à°¸à±à°®à°¾à°°à± 150,000 à°à°à°à±à°à°¦à°¿ ([[à°¦à±à°¬à±à°°à±à°¡à±à° à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°¨ à°à°à°¾à°à±à°²à± ఠనౠà°à°°à±à°à°¿à°·à± మాà°à±à°²à°¾à°¡à± à°à±à°°à±à°¸à±à°¤à±à°µà±à°²à±|à°¦à±à°¬à±à°°à±à°¡à±à° à°¨à±à°à°¡à°¿ à°µà°à±à°à°¿à°¨ à°à°à°¾à°à±à°²à± ఠనౠà°à°°à±à°à°¿à°·à± మాà°à±à°²à°¾à°¡à± à°à±à°°à±à°¸à±à°¤à±à°µà±à°²à±]])). à°à°¾à°²à°¨à±à°¸à±à°·à°¨à± à°®à±à°²à°¾à°¨ à° à°¨à±à° à°à±à°°à±à°à± à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°°à±à°¤à±à°²à± à°µà°à±à°à°¾à°°à±. à°°à°·à±à°¯à°¨à± à°¯à°à°¤à±à°°à°¾à°à°à° à°°à°·à±à°¯à°¨à± ఠధిà°à°¾à°°à±à°²à°¨à°¿ , à°à°¾à°°à±à°¯à°¾à°²à°¯ నిరà±à°µà°¾à°¹à°à±à°²à°¨à± à°°à°·à±à°¯à°¾ à°¨à±à°à°¡à°¿ à°°à°ªà±à°ªà°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿; 1920 నాà°à°¿ à°°à±à°®à°¾à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°² à° à°à°à°¨à°¾ à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°®à±, à°à±à°°à±à°à± à°°à°·à±à°¯à°¨à±à°² à°à°¨à°¾à°à°¾ 75,000 à°à°¾à°¨à± (2.9%), లిపà±à°µà°¨à±à°²à± , à°à±à°¸à°¾à°à±à°à±à°²à± 59,000 (2.2%); లిà°à°¿à°²à± à°°à°·à±à°¯à°¨à±à°²à± (à°à°à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°²à±) 254,000 (9.6%). à°¦à±à°¨à°¿à°¤à± పాà°à± 10,000 à°ªà±à°²à± లౠà°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. à°®à±à°¤à±à°¤à° 2,631,000 à°à°¨à°¾à°à°¾à°²à± 545,000 à°¸à±à°²à°¾à°µà± à°²à±, à° à°¨à°à°¾ à°à°¦à±à°µà°à°¤à± à°à°¨à±à°¨à°¾à°°à±."
- â 1940 నాà°à°¿-à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à°ªà±à°ªà°à°¦à° వలà±à°² దాదాపౠబà±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯à°¨à± à°à°°à±à°®à°¨à±à°² (1940లౠ93,000) à° à°à°¦à°°à± నాà°à°¿ à°à°à±à°°à°®à°£à°²à± à°à°¨à±à°¨ à°ªà±à°²à°à°¡à± లౠసà±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à±-నవà°à°¬à°°à± 1940లౠసà±à°¥à°¿à°°à°ªà°¡à±à°¡à°¾à°°à±. ది à°à°°à±à°®à°¨à±à°¸à± à°«à±à°°à° à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯ Archived 2011-05-13 at the Wayback Machine à°à±à°¡à°à°¡à°¿.
- â à°à°¯à°¨à± నిసà±à°à±à°°à±, à°à°¸à±à°à±à°°à°¿à°¯ బసà±à°¸à°°à°¬à± , à°¸à±à°°à±à°¨à°à°¿, 1921
- â (in German) à°«à±à°²à°µà°¿à°¯à°¸à± సాలమనà±, Die Republik Moldau und ihre Minderheiten (Länderlexikon): Ethnodoc-Datenbank für Minderheitenforschung in Südostosteuropa, లౠపà±. 52
- â (in Romanian)prm.md: Archived 2007-12-04 at the Wayback Machine"à°¸à±à°«à°¾à°à±à°²à± à°à°¾à°°à°¿ ... à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± à°¡à±à°®à±à°à±à°°à°¾à°à°¿à°à± రిపబà±à°²à°¿à°à± à°ªà±à°°à°à°à°¨ à°à±à°¶à°¾à°°à±"
- â Charles Upson Clark (1927). "24:The Decay of Russian Setiment". Bessarabia: Russia and Romania on the Black Sea - View Across Dniester From Hotin Castle. New York: Dodd, Mead & Company.
- â ఠయానౠపà±à°²à°¿à°µà°¨à± (à°à±à°°à±à°¨à°¾à°²à°à± )
- â à°ªà±à°à±à°°à± à°à°à°à± (à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ , pp. 240-245).
- â à°à±à°°à°¿à°¸à±à°à°¿à°¯à°¾à°¨ à°ªà±à°à±à°°à±à°¸à±à°à±, "à°à°¾à°à°à±à°°à°¾à°¸à±à°à°¿à°à°à±/à°à°¾à°¨à±à°«à±à°²à°¿à°à±à°¤à°¿à°à°à± à°à°¡à±à°¨à±à°à°¿à°à±à°¸à±:à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à°¬à°¿à°¯à°¨à±à°¸à±, à°°à±à°®à°¾à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°¸à±, à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à±à°¸à±" à°¨à±à°·à°¨à±-బిలà±à°¡à°¿à°à°à± à° à°à°¡à± à°à°à°à±à°¸à±à°à±à°¡à± à°à°¡à±à°¨à±à°à°¿à°à±à°¸à±, à°ªà±à°²à°¿à°°à±à° à°²à±, 2001, pg. 156
- â à°®à±à°¸:Citejournal
- â వినౠà°à°¸à±. à°à°à°¿à°¨à°¿à°à±, à°¬à±à°¸à±à°¸à°°à±à°¬à°¿à°¯Â : à°à±à°²à°¿à°¯à°°à±à°¸à± à°à°¨à±à°¸à±à°à±à°²à±à°ªà±à°¡à°¿à°¯à°¾ (à°à±à°°à±à°µà±à°²à± à°à±à°²à±à°²à°¿à°¯à°°à± , మాà°à±à°®à°¿à°²à±à°²à°¨à± à°à°à°à±., 1967) వాలà±. 4, p. 103
- â 22.0 22.1 Olson, James (1994). An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. p. 483.
- â à°à°¿à°¸à±à°®à°¾à°¨à±à°¯à± à°°à°¿à°ªà±à°°à±à°à±, à°ªà±à°à°¿ 748-749
- â à°à°®à°¨à°¿à°: à°à° à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°®à± à°®à±à°à°¦à°¿ USSR à°à°à±à°°à°®à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°¤à°° à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°¾à°²à°¨à±à°à°¡à°¿ మరినà±à°¨à°¿ 11,844 à°®à°à°¦à°¿ 12â13 à°à±à°¨à± 1941 నాడౠదà±à°¶à°®à±à°¨à±à°à°¡à°¿ బహిషà±à°à°°à°¿à°à°à°¬à°¡à±à°¡à°¾à°°à±.
- â 25.0 25.1 25.2 25.3 (in Romanian)à°à°¿à°¸à±à°®à°¾à°¨à±à°¯à± à°°à°¿à°ªà±à°°à±à°à±, 747 , 752 à°ªà±à°à±à°²à±Â
- â à°®à±à°à±à°²à± à°à°²à±à°®à°¨à± Archived 2007-10-14 at the Wayback Machine, 1947 à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°à°°à±à°µà± , à°à°°à±à°µà±à°²à°à± à°à°à°à±à°à°¿à°²à±à°®à±à°à°à± విధానఠArchived 2009-03-25 at the Wayback Machine à°à°à°¬à±à°°à°¿à°¡à±à°à± à°à°°à±à°¨à°²à± à° à°«à± à°à°à°¨à°¾à°®à°¿à°à±à°¸à± 24 (2000): 603-630.
- â పాలౠà°à±à°²à±à°¸à±à°¤à±, à°¨à±à°·à°¨à°²à± à°à°à°à±à°à±à°°à±à°·à°¨à± à° à°à°¡à± వయలà°à°à± à°à°¾à°¨à±à°«à±à°²à°¿à°à±à°à± à°à°¨à± à°ªà±à°¸à±à°à±-à°¸à±à°µà°¿à°¯à°à± à°¸à±à°¸à±à°à±à°¸à±: ది à°à±à°¸à°¸à± à° à°«à± à°à°¸à±à°à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à° à°à°¡à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ , à°°à±à°®à°¾à°¨à± & లిà°à°¿à°²à± à°«à±à°²à±à°¡à±, 2002, ISBN 0-7425-1888-4, pg. 202
- â "Architecture of ChiÅinÄu". on Kishinev.info. Archived from the original on 2010-05-13. Retrieved 2008-10-12.
- â 29.0 29.1 29.2 29.3 29.4 29.5 29.6 à°®à±à°¸:Ro హరియా సి. మాà°à±, "State lumii. Enciclopedie de istorie." à°®à±à°°à±à°¨à°¿à°¯à°¾, à°¬à±à°à±à°°à±à°¸à±à°à°¿, 2006, p. 292-294
- â "à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¨à±à°·à±à°£à°¨à°²à°¿à°¸à° à°à°¨à± ది రిపబà±à°²à°¿à°à± à° à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine" à°à°à°¡à±à°°à± పనిసి à°°à°à°¿à°à°à°¿à°¨à°¦à°¿, à° à°®à±à°°à°¿à°à°¨à± à°¯à±à°¨à°¿à°µà°°à±à°¸à°¿à°à± à°à°¨à± బలà±à°à±à°°à°¿à°¯, 2002; 40 , 41 à°µ à°ªà±à°à±à°²à±
- â Legea cu privire la functionarea limbilor vorbite pe teritoriul RSS Moldovenesti Nr.3465-XI din 01.09.89 Vestile nr.9/217, 1989 (à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à±à°²à± మాà°à±à°²à°¾à°¡à± à°à°¾à°·à°² వాడà°à° à°à±à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ à°à°à±à°à°): "à°¦à±à°¶ సరిహదà±à°¦à°²à°à± ఠవతల నివసిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨ à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¨à±à°² à°à±à°°à°¿à°à°²à°¨à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± à°¸à±à°¸à°°à± సమరà±à°§à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿. USSR à°ªà±à°°à°¾à°à°¤à°®à±à°²à± నివసిసà±à°¤à±à°¨à±à°¨ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±à°² à°®à±à°²à±à°¡à±-à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà±à°¨à°¿ పరిà°à°£à°®à±à°²à±à°à°¿ à°¤à±à°¸à±à°à±à°¨à°¿, తమ à°à°¦à±à°µà±à°²à°¨à°¿ , తమ సాà°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à° ఠవసరాలని తమ మాతౠà°à°¾à°·à°²à± à°à°°à°ªà°¾à°²à°¨à± వారి à°à±à°°à°¿à°à°¨à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à°¾à°µà°¿à°¯à°¨à± SSR సమరà±à°§à°¿à°¸à±à°¤à±à°à°¦à°¿."
- â "Moldova: Information Campaign to Increase the Efficiency of Remittance Flows". International Organization for Migration. 10 December 2008.[permanent dead link]
- â à°¸à±à°µà±à°¨à±à°à±à°®à±à°¸à±.à°°à±: "à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à° à°²à±à°²à°°à±à°²à°¨à± సమరà±à°§à°¿à°à°à± à°à°°à±à°¯à°²à±" Archived 2010-01-21 at the Wayback Machine, 08 à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 2009
- â 34.0 34.1 "నిరశనà°à± à°à±à°°à°µ à°¤à±à°¸à±à°à±à°¨à± సామà±à°¹à°¿à°: à°à°¿à°¸à°¿à°¨à°¾à°µà± à°¡à±à°¨à± à°à±à°¨à± లౠà°à°°à°¿à°à°¿à°¨ నషà±à°à°¾à°²à°à± LDPM నౠà°à°¾à°°à°£à°.[permanent dead link]", à°à°ªà±à°°à°¿à°²à± 08, 2009
- â ఠలౠà°à°¸à±à°° à°à°à°à±à°²à°: "à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à°¨à±à°¨à°¿à°à°² à° à°¨à°à°¤à°°à° హిà°à°¸à°ªà±à°°à°¿à°¤ నిరశన ", 7 à°à°ªà±à°°à°²à± 2009.
- â BBC: "à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à° à°²à±à°²à°°à±à°²à°à± à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾à°¨à± à°à°¾à°°à°£à°®à±", à°à°ªà±à°°à°²à± 8, 2009
- â 37.0 37.1 à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°¯à±à°à±à° శాసనసఠమà±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°¯à±à°à±à° à°°à°¾à°à±à°¯à°¾à°à°à° Archived 2008-05-01 at the Wayback Machine 2000. 11-14, 2007 నాడౠతà±à°¯à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
- â à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ రిపబà±à°²à°¿à°à± à°¯à±à°à±à° శాసనసఠశాసనసà°à°¾ వరà±à°à°¾à°²à± Archived 2009-04-03 at the Wayback Machine. 11-14, 2007 నాడౠతà±à°¯à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
- â "Moldova Calls On Russian Troops To Leave Transdniestr".[permanent dead link]
- â "à°µà±à°²à°¾à°¡à± ఫిలాà°à± à°¯à±à°à±à° à°®à±à°¦à°à°¿ ఠధిà°à°¾à°°à° పరà±à°¯à°à°¨à°²à± à°²à°à±à°·à±à°¯à°¾à°² à°à±à°°à°¿à°à°à°¿ à°¬à±à°à°¾à°°à±à°¸à±à°à±". Archived from the original on 2009-10-01. Retrieved 2010-06-21.
- â "Europe's poorest country Moldova holds election". Europarl.europa.eu. 2009-04-13. Archived from the original on 2009-08-21. Retrieved 2009-10-07.
- â "INOGATE website". Archived from the original on 2019-11-18. Retrieved 2010-06-21.
- â వరలà±à°¡à± à°à°à°¨à°¾à°®à°¿à°à± à°à°à±à°²à±à°à± à°¡à±à°à°¾à°¬à±à°¸à±, à°à°ªà±à°°à°²à± 2009
- â "2007 evaluation" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2011-05-14. Retrieved 2010-06-21.
- â à°®à±à°¸:Ro R. Moldova are deja peste douÄ milioane de utilizatori ai serviciilor de telefonie mobilÄ Archived 2011-07-22 at the Wayback Machine - AgenÅ£ia NaÅ£ionala pentru Reglementare în ComunicaÅ£ii Electronice Åi Tehnologia InformaÅ£iei (ANRCETI)
- â à°à±à°¯à±à°¯à°¿à°·à± వరà±à°à±à°µà°²à± à°²à±à°¬à±à°°à°°à±: "à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾".
- â "Article 13, line 1 - of Constitution of Republic of Moldova". Archived from the original on 2008-05-01. Retrieved 2010-06-21.
- â à°®à±à°¸:Ro DeclaraÅ£ia de independenÅ£a a Republicii Moldova Archived 2008-02-05 at the Wayback Machine, Moldova SuveranÄ
- â à°à°°à±à°ªà°¾ à°¯à±à°à±à° à°®à±à°à±à°¯ à°à°¾à°·à°²à°à± à°à° à°¸à±à°à°¿à° - à° à°à°¾à°·à°¨à°¿ à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°à°¡à°¿ , వాà°à°¿à°¨à°¿ à°à°²à°¾à°à± à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°à°¡à°, à°¯à±à°°à±à°ªà°¿à°¯à°¨à± à°à°®à°¿à°·à°¨à± à°µà±à°¬à± à°¸à±à°à± à°²à±
- â à°à°¾à°¤à±à°¯ à°°à°¾à°à°à±à°¯ à°à°¦à±à°¦à±à°¶à°®à±à°¨à± సమరà±à°§à°¿à°à°à± à°à°à±à°à°®à± à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°®à± à° à°à°¦à±à°§à±à°¯à±à°¶à°®à± à°à°¾à°°à°¿à°¤à±à°°à°¾à°¤à±à°®à°à°à°à°¾ నిరà±à°ªà°¿à°à°à°¬à°¡à°¿, సాధారణ సాహà±à°¤à± à°°à°à° నిధి à°à±à°¡à°¾ సమరà±à°§à°¿à°à°à± నిà°à°®à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°à°¦à±à°à°µà°¿à°à°à°¿à°à°¦à°¿.à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¦à±à°¶à°®à± , à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¾ à°¦à±à°¶à°®à± "à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¾à°²à± à°ªà±à°°à°¾à°à±à°°à±à°¯à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ వాడà±à° మాà°à°²à± à°¨à±à°à°¡à°¿ à°ªà±à°à±à°à°¿à°¨ సామానà±à°¯ సాహితౠపదà±à°§à°¤à±à°²à°¨à± à° à°¨à±à°¸à°°à°¿à°à°à°¿" - à°à°¾à°¤à±à°¯ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¾à°·à°¨à± à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à±à° à°à°à±à°à°¾à°°à°£à°¤à± à°à±à°¡à°¿, à°ªà±à°°à°¾à°à±à°°à±à°¯à°®à±à°²à± à°à°¨à±à°¨ , ఠమితà°à°à°¾ à°à°¦à°°à°£ à°ªà±à°à°¦à°¿à°¨ à°à° నిà°à°¨à°¿à°°à±à°ªà°£à°à°¾ à°à°¾à°µà°¿à°à°à°à° à°à°°à°¿à°à°¿à°à°¦à°¿ . à°à°à± à°°à°à°à°à°¾ à°à°µà°¿à°°à±à°à°µà°¿à°à°à°à°à°¤à±: à°à°à± విధమà±à°¨ à°ªà±à°°à°¾à°¥à°®à°¿à° నిà°à°à°à±à°µà±à°²à±à°¨à°¿ పదà°à°¾à°²à° à°à°²à°¿à°à°¿ à°à°à°¡à°à°à°¤à±, à°à°¾à°¤à±à°¯ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¾à°· , à°à°¾à°¤à±à°¯ à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°à°¾à°· à°°à±à°à°¡à± వాà°à°¿ లిà°à°à±à°µà±à°¨à°¿à°/à°à±à°²à±à°à±à°¨à°¿à° లనౠవారి వారి à°¦à±à°¶à°¾à°²à°à± à° à°¨à°à°¾ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± , à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à± à°¦à±à°¶à°¾à°²à°à± à°à±à°°à±à°¤à°¿à°à°ªà± à°à°¿à°¹à±à°¨à°¾à°²à±à°à°¾ వాడà±à°à±à°à°à±à°¨à±à°¨à°¾à°°à±. "
- â 51.0 51.1 (in Romanian) "ConcepÅ£ia politicii naÅ£ionale a రిపబà±à°²à°¿à°à±ii à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾" à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾n Parliament "" à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± శాసనసà°
- â "Marian Lupu: Româna Åi moldoveneasca sunt aceeaÅi limbÄ". Realitatea .NET. Archived from the original on 2011-05-11. Retrieved 2009-10-07.
- â à°¸à±à°ªà±à°à±à°à°¬à°°à± 29 à°¨ à°¬à±à°°à°¸à±à°¸à±à°²à±à°¸à± లౠఫిలాà°à± దశాబà±à°§à°à°²à±à°¨à± తన à°à°¾à°· "à°°à±à°®à±à°¨à°¿à°¯à°¨à±" ఠని బాహాà°à°à°à°¾ విదà±à°¶à°¾à°²à°²à± à°ªà±à°°à°à°à°¿à°à°à°¿à°¨ à°®à±à°¦à°à°¿ à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¨à± à°¨à±à°¤.
- â http://www.moldavie.fr/spip.php?article1502
- â http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/links/National-reports-2007/National_Report_Moldova2007.pdf
- â 2007 à°¸à°à°µà°¤à±à°¸à°°à°à°²à± మాలà±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° విదà±à°¯ à°à±à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ నివà±à°¦à°¿à°
- â "Moldova". Archived from the original on 2009-05-13. Retrieved 2010-06-21.
- â 58.0 58.1 58.2 58.3 "Human Development Report 2009 - Moldova". Hdrstats.undp.org. Archived from the original on 2010-03-23. Retrieved 2009-10-07.
- â à°¯à±à°µà°°à°¾à°à± డిమిà°à±à°°à± à°à°¾à°à°à°®à°¿à°°à± 18 శతాబà±à°¦à°®à±à°²à±à°¨à°¿ à°®à±à°²à±à°¡à°¿à°µà°¿à°¯à°¾à°¨à± à°¸à°à°¸à±à°à±à°¤à°¿à°à°¿ à°¸à°à°¬à°à°§à°¿à°à°à°¿à°¨ ఠతి à°®à±à°à±à°¯ à°µà±à°¯à°à±à°¤à±à°²à°²à± à°à°à°°à±. ఠతనౠతన à°¦à±à°¶à°ªà± à°¤à±à°²à°¿ à°à±à°à±à°³à°¿à°, à°à°¾à°¤à±à°² , à°à°°à±à°§à°¿à° వివరణ à°µà±à°°à°¾à°¶à°¾à°¡à±. à°®à±à°¸:La iconలాà°à°¿à°¨à± విà°à±à°¸à±à°°à±à°¸à± à°¡à°¿à°¸à±à°à±à°°à°¿à°ªà±à°¶à°¿à°¯à± à°®à±à°²à±à°¦à±à°µà°¿à°¯à°¾ , (à°¬à±à°°à±à°²à°¿à°¨à±, 1714)
బాహà±à°¯ లిà°à°à±à°²à± మారà±à°à±
నిà°à°à°à±à°µà± విà°à±à°·à°¨à°°à± à°¨à±à°à°¡à°¿
పాఠà±à°¯à°ªà±à°¸à±à°¤à°à°¾à°²à± విà°à± à°ªà±à°¸à±à°¤à°à°¾à°² à°¨à±à°à°¡à°¿
à°à°¦à°¾à°¹à°°à°£à°²à± విà°à°¿à°à±à°à± à°¨à±à°à°¡à°¿
విà°à±à°¸à±à°°à±à°¸à± à°¨à±à°à°¡à°¿ విà°à±à°¸à±à°°à±à°¸à± à°¨à±à°à°¡à°¿
à°à°¿à°¤à±à°°à°¾à°²à±, à°®à±à°¡à°¿à°¯à°¾ à°à°¿à°¤à±à°°à°¾à°²à±, à°®à±à°¡à°¿à°¯à°¾ à°¨à±à°à°¡à°¿
వారà±à°¤à°¾ à°à°¥à°¨à°¾à°²à± విà°à± వారà±à°¤à°² à°¨à±à°à°¡à°¿
à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µà° మారà±à°à±
- ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° à°¸à±à°à±
- ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° à°ªà±à°°à°à±à°¤à±à°µ à°¸à±à°à±
- శాసనసఠయà±à°à±à° ఠధిà°à°¾à°°à°¿à° à°¸à±à°à±
- à°¦à±à°¶ à° à°§à±à°¯à°à±à°·à±à°¡à± , à°®à°à°¤à±à°°à°¿à°®à°à°¡à°²à°¿ సబà±à°¯à±à°²à± Archived 2009-10-26 at the Wayback Machine
సాధారణ సమాà°à°¾à°°à° మారà±à°à±
- Moldova entry at The World Factbook
- à°¯à±à°¨à±à°à±à°¡à± à°¸à±à°à±à°à±à°¸à± రాషà±à°à±à°° విà°à°¾à°à° à°¨à±à°à°¡à°¿ à°¦à±à°¶à°®à± à°à±à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ సమాà°à°¾à°°à°
- à°¯à±à°¨à±à°à±à°¡à± à°¸à±à°à±à°à±à°¸à± రాషà±à°à±à°°à±à°¯ విà°à°¾à°à°®à± à°¨à±à°à°¡à°¿ పరà±à°¯à°¾à°à° సమాà°à°¾à°°à°
- à°¯à±à°¨à±à°à±à°¡à± à°¸à±à°à±à°à±à°¸à± à°²à±à°¬à±à°°à°°à± à°à°«à± à°à±à°à°à±à°°à±à°¸à± వారి à°ªà±à°°à±à°à°²à±à°¸à± తౠది వరలà±à°¡à±
- à°¡à°¿à°à°¿à°à°²à± మాపà±à°¸à± à°à°«à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾[permanent dead link] - à°«à°à°¡à± à°à°«à± à°à°¾à°°à±à°à±à°à±à°°à°«à± , à°à°¿à°¯à±à°¡à±à°¸à°¿ - à°à°°à±à°¤à±à°«à±à°à± à°®à±à°¦à°²à°à±à°¨à°µà°¿
- à° à°¨à±à° పనà±à°°à°®à°¾à°²à± à°à°«à± à°à°¿à°¸à°¿à°¨à± , à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾, పనà±à°°à°¾à°®.md
- à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à° à°à°¦à°²à°¿ పరà±à°¯à°¾à°à°¶à°¾à° à°¯à±à°à±à° విà°à°¾à°à°®à±
- ఠవరà±à°¨à±à°à± â à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°¯à±à°à±à° à°à°à°à°°à±à°¨à±à°à± సదà±à°ªà°¾à°¯à°¾à°²à±
à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾, à°à°²à±à°à°à°¤à±à°°à±à°¸à±.eu (à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à°à±à°°à°¿à°à°à°¿à°¨ సమాà°à°¾à°°à°®à±)
- à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾ à° à°à°¦à°²à°¿ à°¯à±à°¦à±à°²à±
- à°à°ªà±à°¨à± à°¡à±à°°à±à°à±à°à°°à± à°ªà±à°°à°¾à°à±à°à±à°à±à°²à± à°®à±à°²à±à°¡à±à°µà°¾
- Wikimedia Atlas of Moldova
à° à°à°¤à°°à±à°à°¾à°¤à±à°¯ à°°à±à°¯à°¾à°à°à°¿à°à°à±à°¸à± మారà±à°à±
- à°à°°à±à°§à°¿à° , శాà°à°¤à°¿ à°à±à°°à°à± à°¸à°à°¸à±à°¥ [1]: à°ªà±à°°à°ªà°à° శాà°à°¤à°¿ à°à±à°²à°®à°¾à°¨à° [2] à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 144 లౠ75 à°µ à°¦à±à°¶à°à°à°¾ à°²à±à°à±à°à°¿à°à°à°¬à°¡à°¿à°à°¦à°¿.
- à°¬à±à°°à±à°¤à±à°²à±à°¸à±à°®à°¾à°¨à±: à°¬à±à°°à±à°¤à±à°²à±à°¸à±à°®à°¾à°¨à± మారà±à°ªà°¿à°¡à°¿ à°à±à°²à°®à°¾à°¨à° 2006 Archived 2012-02-04 at the Wayback Machine à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 119 à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± 75 à°µ దానిà°à°¾ నమà±à°¦à± ఠయిà°à°¦à°¿.
- సరిహదà±à°¦à±à°²à± à°²à±à°¨à°¿ వారà±à°¤à°¾à°¹à°°à±à°²à±:వారà±à°·à°¿à° à°ªà±à°°à°¾à°ªà°à°à°¿à° à°¸à±à°µà°à°¤à±à°°à°¤à°¾ à°à±à°²à°®à°¾à°¨à° (2005) à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 167 à°¦à±à°¶à°¾à°²à± 74 దిà°à°¾ నమà±à°¦à± ఠయిà°à°¦à°¿.
- à°¥ వాలౠసà±à°à±à°°à±à°à± à°à°°à±à°¨à°²à±: 2005 à°à°°à±à°§à°¿à° à°¸à±à°µà°¤à°à°¤à±à°°à°¤à°¾ à°à±à°²à°®à°¾à°¨à° à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 155 à°¦à±à°¶à°¾à°²à± 77 à°µ దానిà°à°¾ నమà±à°¦à± ఠయిà°à°¦à°¿.
- à°¥ à°à°à°¨à°¾à°®à°¿à°¸à±à°à±: 2005 లౠపà±à°°à°ªà°à°à°®à± - à°ªà±à°°à°ªà°à°à°µà±à°¯à°¾à°ªà±à°¤à°à°à°¾ మనిషి à°à±à°µà°¨ à°¶à±à°²à°¿ à°¯à±à°à±à° à°à±à°²à°®à°¾à°¨à°®à±,2005 à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 111 à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± 99 à°µ దానిà°à°¾ నిలిà°à°¿à°à°¦à°¿.
- à°à±à°°à°¾à°¨à±à°¸à±à°ªà°°à±à°¨à±à°¸à± à°à°à°à°°à±à°¨à±à°·à°¨à°²à±: à°²à°à°à°à±à°à°¡à°¿à°¤à°¨à° à°¯à±à°à±à° à°à±à°²à°®à°¾à°¨à°®à± 2005 à°ªà±à°°à°à°¾à°°à°®à± 158 à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± 88 à°µ à°¦à±à°¶à°à°à°¾ నిలిà°à°¿à°à°¦à°¿.
- à°¯à±à°¨à±à°à±à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à±à°¸à± à°¡à±à°µà°²à±à°ªà±à°®à±à°à°à± à°ªà±à°°à±à°à±à°°à°¾à°: మానవ à°ªà±à°°à±à°à°¤à°¿ à°¯à±à°à±à° à°à±à°²à°®à°¾à°¨à°®à± 2005 à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 177 à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± 116 à°µ à°¦à±à°¶à°à°à°¾ నిలిà°à°¿à°à°¦à°¿.
- వరలà±à°¡à± à°à°à°¨à°¾à°®à°¿à°à± à°«à±à°°à°: à°ªà±à°°à°ªà°à°à°µà±à°¯à°¾à°ªà±à°¤à°à°à°¾ à°ªà±à°à± పౠనివà±à°¦à°¿à° 2005-2006 - à°à°¦à±à°à±à°¦à°² à°ªà±à°à± à°¯à±à°à±à° à°à±à°²à°®à°¾à°¨à°®à±à°²à± à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°¾à°²à± à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 117 à°¦à±à°¶à°¾à°²à°²à± 82 à°µ à°¦à±à°¶à°à°à°¾ నిలిà°à°¿à°à°¦à°¿.
- à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¬à±à°¯à°¾à°à°à±: à°µà±à°¯à°¾à°ªà°¾à°°à°®à± à°à±à°¸à±à°¤à± 2006, 155 లౠ83 à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°®à±
- à°ªà±à°°à°ªà°à° à°¬à±à°¯à°¾à°à°à±:à°µà±à°¯à°¾à°ªà°¾à°°à° à°à°°à°à°à°¿à°à°à°à° à°²à±à°¨à°¿ à°¸à±à°²à°à±à°¯à° 2006 155 లౠ69 à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°
- వాణిà°à±à°¯à° , à° à°à°¿à°µà±à°¦à±à°§à°¿ పౠయà±à°¨à±à°à±à°¡à± à°¨à±à°·à°¨à±à°¸à± నిరà±à°µà°¹à°¿à°à°à°¿à°¨ సమావà±à°¶à°: విదà±à°¶à± à°ªà±à°°à°¤à±à°¯à°à±à°· à°ªà±à°à±à°à±à°¬à°¡à°¿ నిరà±à°µà°¾à°¹à°£à°¾ à°à±à°²à°®à°¾à°¨à°®à± 2004 Archived 2009-09-30 at the Wayback Machine à°ªà±à°°à°à°¾à°°à° 140 లౠ35 à°µ à°¸à±à°¥à°¾à°¨à°
à°¨à±à°¯à±à°¸à± à°®à±à°¡à°¿à°¯à°¾ మారà±à°à±
- (in Romanian)à°®à±à°²à±à°¦à±à°ªà±à°°à±à°¸à± - రాషà±à°à±à°° à°à°§à°¿à°ªà°¤à±à°¯à°à°²à±à°¨à°¿ వారà±à°¤à°¾ à°¸à°à°¸à±à°¥
- (in Romanian) à°¸à±à°à°¿à°°à°¿.md - వారà±à°¤à°²à°¨à± సమà°à±à°°à±à°à±à°à°à± à°®à±à°¦à±à°µà°¨à± à°à°¨à±à°²à±à°¨à± వారà±à°¤à°¾ à°¸à°à°¸à±à°¥à°²à±
Geographic locale |