Belçika
Belçika (Felemenkçe: België Felemenkçe telaffuz: [ËbÉlÉ£ijÉ] ( dinle); Fransızca: Belgique; Almanca: Belgien) veya resmî adıyla Belçika KrallıÄı, Batı Avrupa'da bulunan bir devlettir. Avrupa BirliÄi'ne üyedir. BirliÄin ve NATO gibi bazı uluslararası organizasyonların merkezlerini barındırır.[5] 30.528 km²'lik bir alanı kaplayan ülkenin nüfusu yaklaÅık 11,4 milyon kiÅidir.
Belçika Koninkrijk België (Felemenkçe) Royaume de Belgique (Fransızca) Königreich Belgien (Almanca) Belçika KrallıÄı | |||||
---|---|---|---|---|---|
Slogan Eendracht maakt macht (Felemenkçe) L'union fait la force (Fransızca) Einigkeit macht stark (Almanca) "Birlikten Kuvvet DoÄar" | |||||
BaÅkent | Brüksel | ||||
Resmî dil(ler) |
| ||||
Demonim | Belçikalı | ||||
Hükûmet | Federal Parlamenter monarÅi[1] | ||||
| |||||
Yasama organı | Federal Parlamento | ||||
â¢Â Ãst meclis | Senato | ||||
â¢Â Alt meclis | Temsilciler Meclisi | ||||
Tarihçe |  | ||||
| |||||
Yüzölçümü | |||||
â¢Â Toplam | 30.528 km2 (139.) | ||||
â¢Â Su (%) | 6,4 | ||||
Nüfus | |||||
â¢Â 1 Kasım 2019 sayımı | 11.515.793 (80.) | ||||
â¢Â YoÄunluk | 376/km2 (33.) | ||||
GSYİH (SAGP) | 2023 tahminî | ||||
â¢Â Toplam | $636,48 milyar[2] (37..) | ||||
â¢Â KiÅi baÅına | $53.973[2] (18..) | ||||
GSYİH (nominal) | 2023 tahminî | ||||
â¢Â Toplam | $579 milyar[2] (24..) | ||||
â¢Â KiÅi baÅına | $50.103[2] (16..) | ||||
Gini (2018) | â¼Â 25.6[3] düÅük | ||||
İGE (2022) |  0.937[4] çok yüksek · 13. | ||||
Para birimi | Euro (â¬, EUR)1 | ||||
Zaman dilimi | UTC+01:00 (OAS) | ||||
â¢Â Yaz (YSU) | UTC+02:00 (OAYS) | ||||
Trafik akıÅı | saÄ | ||||
Telefon kodu | 32 | ||||
ISO 3166 kodu | BE | ||||
İnternet alan adı | .be | ||||
|
Cermen ve Latin dünyası arasında bir sınır oluÅturan Belçika'da Felemenkler tarafından Felemenkçe, Valonlar tarafından Fransızca ve küçük bir Alman grup tarafından Almanca konuÅulur. Belçika federal bir devlet yapısına sahip olup Felemenkçe'nin resmî dil olduÄu Flaman Bölgesi, Fransızcanın resmi dil olduÄu Valon Bölgesi ve her iki dilin de resmî dil sıfatını taÅıdıkları Brüksel BaÅkent Bölgesi'nden oluÅur.[6] Son olarak, tamamı Valon Bölgesi'nin sınırları içinde kalan ve Almanya'ya komÅu Almanca konuÅan küçük bir topluluk, Valon bölgesine baÄlı olmakla birlikte bazı alanlarda özerkliÄe sahiptir ve yaÅadıkları bölgede Almanca resmi dildir.[7] Belçika'nın dilsel çeÅitliliÄi ve bununla ilgili politik ve kültürel anlaÅmazlıÄı, Belçika tarihine ve yönetim sistemine yansımıÅtır.[8][9]
Belçika adı, Kelt ve Cermen karıÅımı bir halk olan Belgae'lerin yaÅadıÄı, Roma eyaleti Galya'nın en kuzeyindeki Gallia Belgica'dan kaynaklanır.[10][11] Belçika, Hollanda ve Lüksemburg tarihsel olarak Benelüks'ten daha büyük bir alanı kaplayan Alçak Ãlkeler diye anılır. Orta ÃaÄ'ın bitiminden 17. yüzyılın baÅlarına kadar ticari ve kültürel açıdan bir refah merkezi olan ülke, 16. yüzyıldan 1830'daki Belçika Devrimi'ne kadar Avrupa güçleri tarafından birçok muharebeye sahne olarak Avrupa'nın savaÅ alanı olarak tanımlanmıÅ.[12] ve bu unvanı I. Dünya SavaÅı ile II. Dünya SavaÅı ile de güçlenmiÅtir.
BaÄımsızlıÄın üzerine ülke, hevesle Endüstri Devrimi'ne katılmıÅ[13][14] ve 20. yüzyıl boyunca Afrika'da birçok koloni kurmuÅtur.[15] Belçika'da 20. yüzyılın ikinci yarısına ise bir yandan Felemenkler ve Frankofonlar arasındaki çatıÅma diÄer yandan Flaman ve Valon Bölgeleri arasındaki eÅit olmayan ekonomik geliÅme damgasını vurmuÅtur. Bu hâlâ devam eden çatıÅmalar ülkede üniter devlet yapısından federal devlete doÄru bir dizi reformun yapılmasına neden olmuÅtur.
Tarihçe deÄiÅtir
Milattan önce 1. yüzyılda Romalılar bölgedeki yerli kabileleri maÄlup etti ve bölgede Gallia Belgica ilini kurdu. Kavimler Göçü sonrasında bölgenin yönetimi Franklar tarafından Merovenj Hanedanı'na devredildi. 8. yüzyıl boyunca Frankların yönetimini Karolenj Ä°mparatorluÄu devraldı.
843'teki Verdun AntlaÅması ile bölge, Orta ve Batı Frank Krallıkları arasında paylaÅıldı ve sonucunda Orta ÃaÄ boyunca Fransa KrallıÄı ve Kutsal Roma Cermen Ä°mparatorluÄu dönemlerinde toprak aÄaları vassallar olarak az çok baÄımsızlıklarını kazandı.
Bu vassallıkların çoÄu 14. ve 15. yüzyıllarda Burgundiya Hollandası (sonrasında Habsburg Hollandası) olarak birleÅti. Ä°mparator V. Karl 17 ilin Åahsi birliÄini 1540'larda devam ettirdi ve bu birlik 1549 Pragmatik Yaptırımlarıyla Åahsi bir birlikten çok daha fazlasına dönüÅerek kralın Liège PiskoposluÄu'ndaki etkisini arttırdı.[16]
Seksen Yıl SavaÅı (1568-1648) Alçak Ãlkeler'i, BirleÅik Hollanda Cumhuriyeti (Latince Belgica Foederata, "Federasyon Hollandası") ve Güney Hollanda (Belgica Regia, "Krallık Hollandası") olarak ayırdı. Bugünkü modern Belçika'nın büyük bölümünü içeren Güney Hollanda, art arda Habsburg Ä°spanyası ve Habsburg Avusturyası tarafından idare edildi ve 17. ve 18. yüzyıllar boyunca çoÄu Fransa-Ä°spanya ve Fransa-Avusturya savaÅına ev sahipliÄi yaptı.
Fransız Devrim SavaÅları'ndaki mücadeleyi takiben, Alçak Ãlkeler-Liège PiskoposluÄu gibi sözde Habsburg kurallarının asla bulunmadıÄı bölgeleri de içeren I. Fransız Cumhuriyeti tarafından bölgedeki Avusturya egemenliÄi kırılarak ilhak edildi. 1815'te I. Fransa Ä°mparatorluÄu'nun daÄılmasıyla Alçak Ãlkeler, Hollanda BirleÅik KrallıÄı adı altında yeniden birleÅti.
1830 Belçika Devrimi, Katolik ve tarafsız Belçika'nın Geçici Hükûmet ve Ulusal Kongre altında baÄımsızlıÄını ilan etmesine yol açtı. 1831'de I. Léopold'ün Kral olarak atanmasından sonra Belçika, parlamenter bir sisteme sahip bir monarÅi oldu. Kralın hakları baÅta sınırlı olsa da, 1893'te Belçika Genel Grevi'nden sonra erkekler için genel oy hakkı (1919'a kadar çoÄul oylamayla), 1949'da ise kadınlar için oy hakkı tanınmıÅtır.
19. yüzyıldaki ana siyasal partiler Katolik Parti ve Liberal Parti ile yüzyılın sonlarına doÄru geliÅmekte olan Belçika Ä°Åçi Partisi'ydi. Fransızca, asalet ve burjuvazi tarafından benimsenen tek resmi dildi. Fransızca, Felemenkçe'nin de resmi dil statüsü kazanmasıyla etkisini giderek kaybetmeye baÅladı. Bu tanınma, 1898 ve 1967'deki Belçika Anayasası'nın bir Felemenkçe versiyonuyla kanunen resmî halde geldi.[17]
1885'teki Berlin Konferansı'nda Kongo Ãzgür Devleti'nin mülkiyeti II. Léopold'e devredildi. 1900'e doÄru ve 1900'lerin baÅlarından itibaren II. Léopold tarafından devletin baÅlıca kauçuk ve fildiÅi kaynaÄı olan Kongo'nun halkına karÅı aÅırı ve vahÅice muameleler uluslararası endiÅeleri arttırdı. Bu haykırıŠ1908'de daha sonra Belçika Kongosu olarak adlandırılan devletin koloninin sorumluluÄunu devralmasına yol açtı.[18]
Belçika, 1914'te Schlieffen Planı'nın bir parçası olarak Almanya tarafından iÅgal edildi[19] ve Batı Cephesi savaÅlarının çoÄu, ülkenin batısında meydana geldi. SavaÅın ilk ayları Alman kuvvetlerin Belçikalılara kötü muamele uygulaması nedeniyle Belçika Tecavüzü olarak bilinir. Belçika savaÅ sırasında Alman kolonileri Ruanda-Urundi'nin (bugünkü Ruanda ve Burundi) yönetimini devraldı ve bölge 1924'te Milletler Cemiyeti'nin kararıyla Belçika mandasına verildi. I. Dünya SavaÅı sonucunda 1925'te Prusya'ya ait Eupen-Malmedy, Belçika'ya katıldı ve bu ülkede Almanca konuÅan bir azınlıÄın oluÅmasına yol açtı.
Ãlke, 1940'ta blitzkrieg ile tekrar Almanya tarafından iÅgal edildi ve bu durum 1944'te Müttefiklerin ülkeyi yeniden kontrol etmesiyle sona erdi. II. Dünya SavaÅı'ndan sonra Almanlarla iÅbirliÄi yaptıÄı söylenen Kral III. Leopold'e karÅı genel bir grev baÅ gösterdi ve Kral 1951'de feragat etti. Belçika Kongosu da 1960'ta Kongo Krizi sırasında baÄımsızlıÄını kazandı;[20] bunu 2 yıl sonra Ruanda-Urundi'nin baÄımsızlıÄı izledi.
Belçika, NATO'ya kurucu ülke olarak katıldı ve Hollanda ve Lüksemburg ile birlikte Benelüks grup devletlerini kurdu. 1951'de Avrupa Kömür ve Ãelik TopluluÄu'nun altı kurucu ülkesinden biri olan Belçika, 1957'de Avrupa Atom Enerjisi TopluluÄu ve Avrupa Ekonomik TopluluÄu'nun kuruluÅunda yer aldı. Daha sonra en önemli yönetim organlarına ev sahipliÄi yaptıÄı Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu ve Avrupa BirliÄi Konseyi'ni de içeren Åimdiki Avrupa BirliÄi'nin kurucu üyelerinden oldu.
CoÄrafya deÄiÅtir
Kuzeybatıda Atlas Okyanusu'na kıyısı bulunan Belçika'nın, Fransa (620 km), Almanya (167 km), Lüksemburg (148 km) ve Hollanda ile (450 km) komÅudur. İç sularla birlikte 33,990 km²lik alanı kaplayan ülke iç sular dıÅında 30,528 km²'lik bir alanı kaplar. Belçika üç temel coÄrafi bölgeye sahiptir: Anglo-Belçika Havzası ait kuzey-batı kıyı ovaları ve merkez plato ile güneydoÄu Hersiniyen orojenik kuÅaÄının parçası olan Ardennes araziler. Ãlkenin güney ucunda, Paris Havzası Belçikalı Lorraine adında küçük bir dördüncü bölgeye ulaÅır.[21]
Kıyı ovaları çoÄunlukla kumullar ve polderlerden oluÅur. Daha içerilerde sayısız su yolu ile sulanan yumuÅak ve yavaÅça yükselen kuzeybatı Campine (Kempen) kumsal alanı uzanır. Ardennes yaylalarında daha saÄlam maÄaralar ve sık ormanlarla kaplı tepeler ve küçük kayalık kanyon vardır. Batıda Fransa'ya doÄru geniÅleyen bu alan doÄuya doÄru Almanya'daki Yüksek Bataklıklar platosundaki Eifel'e kadar ulaÅan 694 metre ile ülkenin en yüksek noktası Signal de Botrange'yi de içerir[22][23]
Ä°klim deÄiÅtir
Ãlkede her mevsim yaÄıÅlı okyanusal bir iklim hakimdir (Köppen iklim sınıflandırması: Cfb). Ocak ayı ortalama en düÅük sıcaklık 3 °C iken haziran ayı ortalama en yüksek sıcaklık 19 °C'dir. Ortalama yaÄıŠÅubat ve nisan aylarında 54 milimetre ile temmuz ayında 78 mm arasında deÄiÅiklik gösterir.[24]
Ä°dari Bölümleri deÄiÅtir
Bayrak | Ä°l | Felemenkçe adı | Fransızca adı | Almanca adı | BaÅkent | Vali | Alan![25] Nüfus (1 Ocak 2019)[26] | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Flaman Bölgesi | |||||||||||||||
Antwerpen | Antwerpen | Anvers | Antwerpen | Anvers | Cathy Berx | 2008'den beri | 2.876 km2 (1.110 sq mi) | 1.857.986 | |||||||
DoÄu Flandre | Oost-Vlaanderen | Flandre orientale | Ostflandern | Gent | Jan Briers | 2013'ten beri | 3.007 km2 (1.161 sq mi) | 1.515.064 | |||||||
Flaman Brabant | Vlaams-Brabant | Brabant flamand | Flämisch-Brabant | Leuven | Lodewijk De Witte | 1995'en beri | 2.118 km2 (818 sq mi) | 1.146.175 | |||||||
Limburg | Limburg | Limbourg | Limburg | Hasselt | Herman Reynders | 2009'dan beri | 2.427 km2 (937 sq mi) | 874.048 | |||||||
Batı Flandre | West-Vlaanderen | Flandre occidentale | Westflandern | Brugge | Carl Decaluwé | 2012'den beri | 3.197 km2 (1.234 sq mi) | 1.195.796 | |||||||
Valon Bölgesi | |||||||||||||||
Hainaut | Henegouwen | Hainaut | Hennegau | Mons | Tommy Leclercq | 2013'ten beri | 3.813 km2 (1.472 sq mi) | 1.344.241 | |||||||
Liège | Luik | Liège | Lüttich | Liège | Hervé Jamar | 2015'ten beri | 3.857 km2 (1.489 sq mi) | 1.106.992 | |||||||
Lüksemburg | Luxemburg | Luxembourg | Luxemburg | Arlon | Olivier Schmitz | 2016'dan beri | 4.459 km2 (1.722 sq mi) | 284.638 | |||||||
Namur | Namen | Namur | Namür | Namur | Denis Mathen | 2007'den beri | 3.675 km2 (1.419 sq mi) | 494.325 | |||||||
Valon Brabant | Waals-Brabant | Brabant wallon | Waals-Brabant | Wavre | Gilles Mahieu | 2015'ten beri | 1.097 km2 (424 sq mi) | 403.599 | |||||||
Brüksel BaÅkent Bölgesi | |||||||||||||||
Brüksel BaÅkent Bölgesi | Brussels Hoofdstedelijk Gewest | Région de Bruxelles-Capitale | Region Brüssel-Hauptstadt | Brüksel | Rudi Vervoort | 2013'ten beri | 1.624 km2 (627 sq mi) | 1.208.542 | |||||||
Toplam | België | Belgique | Belgien | Brüksel | 30.689 km2 (11.849 sq mi) | 11.431.406 |
Topluluklar ve bölgeler deÄiÅtir
Burgund ve Habsburg mahkemelerini takiben,[27] 19.yüzyılda ülkeyi yöneten ve yönlendiren yüksek sınıfın içinde olabilmek için Fransızca konuÅabilmek gerekliydi,Felemenkçe konuÅanlar alt sınıf vatandaÅlardı. Yüzyılın sonunda ve devamı 20. yüzyıla doÄru Flaman hareketi bu duruma karÅılık olarak geliÅti. Valonlar ve Brüksellilerin çoÄunluÄu Fransızcayı birinci dilleri olarak benimsemesine raÄmen Flamanlar bunu reddetti ve Felemenkçenin Flamanların resmi dili olmasında baÅarılı oldular. II. Dünya SavaÅı'nı takriben Belçika siyasetinde giderek artan Åekilde iki ana dile baÄlı özerkleÅmeden yana bir eÄilim baskın hale geldi. Toplumsal gerginlik arttı ve anayasa çatıÅma potansiyelini en aza indirmek için deÄiÅtirilmiÅtir.
Temel olarak 1962-63 yıllarında tanımlanan 4 dil alanı (Felemenkçe, Fransızca, iki dilli (Felemenkçe, Fransızca) ve Almanca alanları) ve 1970, 1980, 1988 ile 1993'teki Belçika anayasasındaki ardıÅık revizyonlar 3 düzeyde politik güce ayrılmıŠtek bir federal devlet kurdu:[28][29]
- Brüksel merkezli Belçika Federal Yönetimi.
- Ãç ana topluluk:
- Flaman topluluÄu;
- Fransız topluluÄu;
- Alman topluluÄu.
- Ãç bölge:
- BeŠvilayete ayrılan Flaman Bölgesi;
- BeŠvilayete ayrılan Valon Bölgesi;
- Brüksel BaÅkent Bölgesi.
Anayasal dil alanları bölgelerinde resmi dilleri belirler. Bu yedi parlamento ve hükûmet için 1980'de topluluklar ve bölgeler yaratıldıÄı zaman olanak saÄlasa da Flaman politikacılar ikisini birleÅtirmeye karar verdi. Yani Flamanlar federal ve özel belediyelere ait sorunlar hariç tüm konularda yetkili olan tek bir parlamento ve yönetimde birleÅmiÅtir.[30]
Topluluklar ve bölgelerin örtüÅen sınırları iki kayda deÄer özellik yaratmıÅtır: Brüksel BaÅkent Bölgesi (diÄer bölgelerden birkaç yıl sonra yaratılmıÅtır) Fransız ve Flaman topluluklarının ikisini birden içerir ve Almanca konuÅulan bölge tamamıyla Valon Bölgesi sınırları içindedir. Kurumlar arasındaki çatıÅmalar Belçika Anayasa Mahkemesi tarafından çözümlenir. Yapısı farklı kültürlerin barıÅçıl bir Åekilde bir arada yaÅaması için uzlaÅma yaratması amacıyla tasarlanmıÅtır.[13]
Ekonomi deÄiÅtir
Belçika'nın kuvvetle küreselleÅmiÅ ekonomisi[31] ve ulaÅım altyapısı Avrupa'nın geri kalanıyla entegredir. Ãlkenin ileri derecede endüstrileÅen bölgenin kalbindeki konumu, 2007'de dünyanın en büyük 15. ticaret ülkesi olmasına yardımcı olmuÅtur.[32][33] Ekonomi, iÅgücü, yüksek GNP ve kiÅi baÅına yüksek ihracatla karakteristikleÅmiÅtir.[34] Belçika'nın ana ithal ürünleri gıda ürünleri, makine, iÅlenmemiÅ elmas, petrol ve petrol ürünleri, kimyasallar, giyim ve aksesuar ve tekstil ürünleriyken ana ihraç ürünleri otomobil, gıda ürünleri, demir ve çelik, iÅlenmiÅ elmas, tekstil, plastik, petrol ürünleri ve demirdıÅı metallerdir.
Belçika, 19. yüzyılda Endüstri Devrimi'ne katılan ilk kıta Avrupası devletidir.[35] Liège ve Charleroi'deki hızlı geliÅen demir ve çelik üretimi ve 20. yüzyılın ortalarında SambreâMass vadisinde geliÅen sanayi 1830-1910 arasında Belçika'yı dünyanın en geliÅmiŠüç ulusundan biri yapmıÅtır.[36] Buna karÅın 1840l'arda Flaman Bölgesi'ndeki tekstil endüstrisinde ciddi bir kriz oluÅtu ve bölge 1846-50 arasında bir kıtlık yaÅadı.
II. Dünya SavaÅı'ndan sonra Gent ve Anvers, kimya ve petrol endüstrisinde hızlı bir geliÅme yaÅadı. 1973 ve 1979 Petrol Krizleri ekonomiyi resesyona soktu ve bu durum demir-çelik endüstrisinin daha az rekabete katılan ve üretimde ciddi düÅüŠyaÅayan Valonya'da daha uzun sürdü.[37] 1980'ler ve 1990'lar boyunca ülkenin ekonomik merkezi kuzeye doÄru kaydı ve bugünün kalabalık Vlaamse Ruit bölgesine yerleÅti.[38]
EÄitim deÄiÅtir
BaÅlıca eÄitim kurumlarından bazıları Åunlardır:
- Gent Ãniversitesi
- Leuven Katolik Ãniversitesi
- Université libre de Bruxelles
- Anvers Ãniversitesi
- Vrije Universiteit Brussel
- Liege Ãniversitesi
Kültür deÄiÅtir
Demografi deÄiÅtir
2007'nin baÅlarında Belçika nüfusunun yaklaÅık %92'si Belçika VatandaÅı ve yaklaÅık %6'sı diÄer Avupa BirliÄi ülkelerinin vatandaÅlarıydı. Kalabalık topluluklar Ä°talyanlar (171,918), Fransızlar (125,061), Hollandalılar (116,970), Faslılar (80,579), Ä°spanyollar (42,765), Türkler (39,419) ve Almanlardı (37,621).[39][40]
2004'te %97 oranla hemen hemen nüfusun tamamı kentlerde yaÅamaktaydı.[41] Belçika'da kilometrekareye 342 kiÅi düÅer ve bu oran Avrupa'da Monako gibi mikrodevletler ve Hollanda dıÅında en fazla yoÄunluÄa sahip ülkedir. Ãlkenin en yoÄun alanı AnversâLeuvenâBrükselâGent kentlerinden meydana gelen Vlaamse Ruit iken en tenha alanı Ardenler'dir. 2006'da Flaman Bölgesi'nin nüfusu 6,078,600 kiÅiydi ve bu nüfus Anvers (457.749), Gent (230.951) ve Brugge (117.251) kentlerinde yoÄunlaÅmıÅtı. Charleroi (201.373), Liège (185.574) ve Namur (107.178) gibi kentleriyle Valonya'nın nüfusu 3.413.978 kiÅiyken 2 tanesinin 100.000'in üzerinde nüfusu olan 19 belediyeden meydana gelen Brüksel BaÅkent Bölgesi 1.018.804 nüfusa sahipti.[42]
Belçika'da hemcins çiftler evlenme hakkına sahiptirler.
Din deÄiÅtir
- Katolikler: %54
- Dinsiz: %32
- Ä°slam: %5
- Protestanlık: %3
- DoÄu Ortodoksluk: %1
- DiÄer: %4
Kaynak: "https://www.europarl.europa.eu/at-your-service/en/be-heard/eurobarometer 30 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi."
CIA'nın 2018 tahminlerine göre Belçika nüfusunun Roma Katolik'ler %57.1'lik, Protestan'lar %2.3'lük, diÄer Hristiyan'lar %2.8'lik, Müslüman'lar %6.8'lik, ateistler %9.1, inançsız/agnostikler %20,2'lik, diÄerleri de %1.7 kısmı oluÅturuyor.[43]
Diller deÄiÅtir
Belçika konuÅulan dillere göre Felemenk, Fransız ve Alman bölgelerine ayrılmıÅtır. Bunun yanında birkaç azınlık dili de gayriresmî olarak konuÅulur. Belçika'nın 3 resmi dili ya da lehçelerine dair hiçbir resmi sayım olmadıÄı gibi herhangi bir istatistik de yoktur. Buna raÄmen aileler, eÄitim ve yabancı çocukların 2. dilleri gibi bazı konuları içeren alanlarda bazı rakamlar verilebilir.
Bir istatistiÄe göre Belçika nüfusunun %59'u Felemenkçe[44] %40'ı Fransızca konuÅur. Toplam Felemenkçe konuÅucusu sayısı 6,23 milyondur ve bu nüfus kuzeydeki Flaman Bölgesi'nde yoÄunlaÅmıÅtır. Fransızca konuÅucusu sayısı 3.32 milyondur ve konuÅucular Valonya'da ve tahmini olarak 0.87 milyon kiÅi yani Brüksel BaÅkent Bölgesi'nin 85%inde yoÄunlaÅmıÅtır.[45][46] Almanca konuÅan 73,000 'lik halk Valon Bölgesi'nin doÄusunda yerleÅiktir; yaklaÅık 10,000 Alman ve 60,000 Belçikalı Almanca konuÅur. Takriben 23,000 Almanca konuÅucusu resmi bölgeleri yakınlarındaki belediyelerde yaÅar.[7][47]
Belçika'da konuÅulan Felemenkçe ve Fransızca Hollanda'da ve Fransa'da konuÅulanlardan sözcükler ve nüans olarak farklılıklar içerir. Birçok Felemenk hala bölgelerindeki Felemenk lehçesini konuÅur. Valonya'nın ana resmi dili olan Valonca bugün en çok yaÅlı insanlar tarafından konuÅulur ya da anlaÅılır. Valonya'nın lehçeleri Picard dili gibi[48] bugün günlük yaÅamda kullanımda deÄildir.
Ayrıca bakınız deÄiÅtir
Notlar deÄiÅtir
Kaynakça deÄiÅtir
- ^ "CIA â The World Factbook â Government of Belgium". 12 Eylül 2019 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 14 Haziran 2010.
- ^ a b c d "Uluslararası Para Fonu 2023 GYSİH Tahminleri". Dünya Ekonomi Tahmini. Uluslararası Para Fonu. 10 Ekim 2023.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income â EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. 20 Mart 2019 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 20 Ekim 2019.
- ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (Ä°ngilizce). BirleÅmiÅ Milletler Kalkınma Programı. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi (PDF).
- ^ Belgium is also a member of, or affiliated to, many international organizations, including ACCT, AfDB, AsDB, Australia Group, Benelux, BIS, CCC, CE, CERN, EAPC, EBRD, EIB, EMU, ESA, EU, FAO, G-10, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICRM, IDA, IDB, IEA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Intelsat, Interpol, IOC, IOM, ISO, Uluslararası Telekomünikasyon BirliÄi, MONUC (gözlemci), NATO, NEA, NSG, OAS (observer), OECD, OPCW, OSCE, PCA, UN, UNCTAD, UNECE, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNMIK, UNMOGIP, UNRWA, UNTSO, UPU, WADB (non-regional), WEU, WHO, WIPO, WMO, WTrO, ZC.
- ^ "Belgique ⢠België ⢠BelgienâRégion de Bruxelles-Capitale ⢠Brussels Hoofdstedelijk Gewest". L'aménagement linguistique dans le monde (Fransızca). Ev sahibi: Trésor de la langue française au Québec (TLFQ), Université Laval, Québec. 18 Ocak 2007. 26 Åubat 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 18 Haziran 2007.
C'est une région officiellement bilingue formant au centre du pays une enclave dans la province du Brabant flamand (Vlaams Brabant)
*"Belçika'yla Ä°lgili". Belgian Federal Public Service (bakanlık) / Belçika'nın Kore Cumhuriyeti'ndeki ElçiliÄi. 4 Ekim 2011 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 21 Haziran 2007.the Brussels-Capital Region is an enclave of 162 km² within the Flemish region.
*"Flanders (administrative region)". Microsoft Encarta Online Encyclopedia. Microsoft. 2007. 31 Ekim 2009 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 21 Haziran 2007.The capital of Belgium, Brussels, is an enclave within Flanders.
*McMillan, Eric (Ekim 1999). "The FIT Invasions of Mons" (PDF). Capital translator, Newsletter of the NCATA, Vol. 21, No. 7, p. 1. National Capital Area Chapter of the American Translators Association (NCATA). 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynaÄından (PDF) arÅivlendi. EriÅim tarihi: 21 Haziran 2009.The country is divided into three increasingly autonomous regions: Dutch-speaking Flanders in the north; mostly French-speaking Brüksel in the center as an enclave within Flanders and French-speaking Wallonia in the south, including the German-speaking Cantons de l'Est).
*"Language Facilities in the Brussels Periphery" (PDF). KULeuvenâLeuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica. 31 Ekim 2009 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 21 Haziran 2007.Brussels is a kind of enclave within Flandersâit has no direct link with Wallonia.
- ^ a b "The German-speaking Community". The German-speaking Community. 23 Nisan 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 5 Mayıs 2007. The (original) version in German language 29 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi. (already) mentions 73,000 instead of 71,500 inhabitants.
- ^ "Language dispute divides Belgium". BBC News. 13 Mayıs 2005. 25 Mart 2008 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 8 Mayıs 2007.
- ^ "Langues majoritaires, langues minoritaires, dialectes et NTIC" (Fransızca). 25 Eylül 2001. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 4 Mayıs 2007.
- ^ Buson, Matthew (1994). Encyclopedia of the Roman Empire (İngilizce). New York: Facts on File. s. 169. ISBN 0-8160-3182-7.
- ^ Footnote: The Celtic and/or Germanic influences on and origin(s) of the Belgae remains disputed. Further reading e.g."Ethnic and Cultural Identity". Barbarians on the Greek Periphery?âOrigins of Celtic Art. Institute for Advanced Technology in the Humanities, University of Virginia. Mayıs 1997. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 6 Haziran 2007.
- ^ "Rezention zu (Review of) Cook, Bernard: Belgium. A History ISBN 0-8204-5824-4" (Almanca). FH-Zeitung (journal of the Fachhochschule). 17 Åubat 2003. 9 Haziran 2007 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 24 Mayıs 2007.
die Bezeichnung Belgiens als âthe cockpit of Europeâ (James Howell, 1640), die damals noch auf eine kriegerische Hahnenkampf-Arena hindeutete
âThe book reviewer, HaÃ, attributes the expression in English to James Howell in 1640. Howell's original phrase "the cockpit of Christendom" became modified afterwards, as shown by:
  "The Hydra No.1 New Series (November 1917)âArras And Captain Satan". War Poets Collection. Napier University's Business School. 28 Ekim 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 24 Mayıs 2007.âand as such coined for Belgium:
  "Nuttall Encyclopaedia of General KnowledgeâCockpit of Europe". 1907. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 24 Mayıs 2007.Cockpit of Europe, Belgium, as the scene of so many battles between the Powers of Europe.
(Ayrıca bakınız: The Nuttall Encyclopaedia) - ^ a b "New Order? International models of peace and reconciliationâDiversity and civil society". Democratic Dialogue Northern Ireland's first think tank, Belfast, Northern Ireland, UK. 1996. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 12 AÄustos 2007.
- ^ "Belgium country profile". Richmond: EUbusiness. 27 AÄustos 2006. 7 Ekim 2009 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 12 AÄustos 2007.
- ^ "Chapter 27. The Age of Imperialism (Section 2. The Partition of Africa)" (PDF). World History II. Appomattox Regional Governor's School (History Department), Petersburg, Virginia, USA. 1999. 25 Eylül 2007 tarihinde kaynaÄından (PDF) arÅivlendi. EriÅim tarihi: 16 AÄustos 2007.
- ^ "Chapter II: Habsburg Rule in the Netherlands". History of Holland. The University Press, Cambridge. Republished: Authorama. 1922. 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 9 Haziran 2007.
- ^ "Ethnic structure, inequality and governance of the public sector in Belgium" (PDF). United Nations Research Institute for Social Development (UNRISD). Ocak 2004. 16 Kasım 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi (PDF). EriÅim tarihi: 22 Mayıs 2007.
- ^ The State of Africa (Hardcover 608pp bas.). Free Press. 6 Haziran 2005. ss. 95-96(?). ISBN 0-7432-3221-6.
- ^ Jodie Gaudet, (Ed.) (2008). 1001 Days That Shaped the World (Ä°ngilizce). Barron's Educational Series. ISBN 0-7641-6135-0.
The nightmare of World War I began on AÄustos 4, when the German Armies streamed over the Belgian border.
- ^ "The Congolese Civil War 1960â1964". BBC News. 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 29 Nisan 2010.
- ^ "BelgiumâThe landâRelief". Encyclopædia Britannica. Chicago. 2007. 11 Haziran 2008 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 3 Temmuz 2007.
- ^ "Geography of Belgium". 123independenceday.com. 21 Mayıs 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 10 AÄustos 2007.
- ^ "LifeâNature" (PDF 3.8 MB). Office for Official Publications of the European Communities. 2005. 7 Aralık 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi (PDF). EriÅim tarihi: 10 AÄustos 2007.
- ^ "Climate averagesâBrussels". EuroWEATHER/EuroMETEO, Nautica Editrice Srl, Rome, Italy. 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 27 Mayıs 2007.
- ^ "ArÅivlenmiÅ kopya". 23 Ocak 2021 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ "ArÅivlenmiÅ kopya". 14 Åubat 2021 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ Zweisprachigkeit in den Benelux-ländern (Almanca). 69: Buske Verlag. 1984. ISBN 9783871185977.
Zur prestige Sprache wurde in den Spanischen Niederlanden ganz eindeutig das Französische. Die Vertreter Spaniens beherrschten normalerweise das Französische, nicht aber das Niederländische; ein beachtlicher Teil der am Hofe tätigen Adligen stammte aus Wallonien, das sich ja eher auf die spanische Seite geschlagen hatte als Flandern und Brabant. In dieser Situation war es selbstverständlich, dass die flämischen Adligen, die im Laufe der Zeit immer mehr ebenfalls zu Hofbeamten wurden, sich des Französischen bedienen mussten, wenn sie als gleichwertig anerkannt werden wollten. [Transl.: The prestigious language in the Spanish Netherlands was clearly French. The Spain's representatives usually mastered French but not Dutch; a notable part of the nobles at the court came from Wallonia, which had taken party for the Spanish side to a higher extent than Flanders and Brabant. It was therefore evident within this context that the Flemish nobility, of which a progessively larger number became servants of the court, had to use French, if it wanted to get acknowledged as well.]
- ^ Willemyns, Roland, Vrije Universiteit Brussel, Germanic Languages (2002). "The Dutch-French Language Border in Belgium" (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. 23 (1&2). ss. 36-49. doi:10.1080/01434630208666453. 26 Haziran 2007 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi (PDF). EriÅim tarihi: 22 Haziran 2007.
- ^ Each municipality of the Kingdom is part of one of the four language areas (taalgebieden in Dutch, Sprachgebiete in German), occasionally called linguistic regions (régions linguistiques in French). See the three legal versions of the Constitution:
*"Titel I: Das föderale Belgien, seine Zusammensetzung und sein Staatsgebiet". Die Verfassung Belgiens (Almanca). Belgian Senate. 15 Mayıs 2007. 29 Kasım 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 31 Mayıs 2007.Art. 4 Belgien umfaÃt vier Sprachgebiete
*"Titre Ier: De la Belgique fédérale, de ses composantes et de son territoire". La Constitution Belge (Fransızca). Belgian Senate. 15 Mayıs 2007. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 31 Mayıs 2007.Art. 4 La Belgique comprend quatre régions linguistiques
 English translation, not recently updated and without legal value:
*"Title I: On Federal Belgium, its components and its territory". the Constitution. Belgian Senate. 21 Ocak 1997. 4 Nisan 2010 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 31 Mayıs 2007.Art. 4 Belgium has four linguistic regions
- ^ Footnote: The Constitution set out seven institutions each of which can have a parliament, government and administration. In fact there are only six such bodies because the Flemish Region merged into the Flemish Community. This single Flemish body thus exercises powers about Community matters in the bilingual area of Brussels-Capital and in the Dutch language area, while about Regional matters only in the latter.
- ^ Belgium ranked first in the KOF Index of Globalization 2009"KOF Index of Globalization". 12 Mart 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 2 Åubat 2009.
- ^ "Rank Order â Exports". CIA â The 2008 world factbook. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 5 Ekim 2008.
15[th]: Belgium $322,200,000,000 (2007 est.)
- ^ "Rank Order â Imports". CIA â The 2008 world factbook. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 5 Ekim 2008.
15[th]: Belgium $323,200,000,000 (2007 est.)
- ^ "Belgian economy". Belgium. Belgian Federal Public Service (ministry) of Foreign Affairs, Foreign Trade and Development Cooperation. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 12 Haziran 2009.
Belgium is the world leader in terms of export per capita and can justifiably call itself the 'world's largest exporter'.
- ^ "Industrial History Belgium". European Route of Industrial Heritage. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 8 Mayıs 2007.
- ^ Rioux, Jean-Pierre (1989). La révolution industrielle (Fransızca). Paris: Seuil. s. 105. ISBN 2-02-000651-0.
- ^ "Background Note: Belgium". US Department of State, Bureau of European and Eurasian Affairs. Nisan 2007. 28 Kasım 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 8 Mayıs 2007.
- ^ Vanhaverbeke, Wim. "Het belang van de Vlaamse Ruit vanuit economisch perspectief The importance of the Flemish Diamond from an economical perspective" (Felemenkçe). Netherlands Institute of Business Organization and Strategy Research, University of Maastricht. 14 Mart 2007 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 19 Mayıs 2007.
- ^ "European Migration NetworkâAnnual Statistical Report on migration and asylum in Belgium (Reference year 2003)âsection A. 1) b) Population by citizenship & c) Third country nationals, 1 Ocak 2004" (PDF). Belgian Federal Government Service (ministry) of InteriorâImmigration Office. Nisan 2006. ss. 5-9. 5 Haziran 2007 tarihinde kaynaÄından (PDF) arÅivlendi. EriÅim tarihi: 28 Mayıs 2007.
- ^ "Ecodata". 8 Ekim 2002 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 24 Eylül 2010.
- ^ "Quelques résultats des précédents recensementsâIndicateurs de logement (1991)". Belgian Federal Government Service (ministry) of EconomyâDirectorate-general Statistics Belgium. 1998-2007. 25 Haziran 2007 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 8 Mayıs 2007.
- ^ "Structuur van de bevolkingâBelgië / Brussels Hoofdstedelijk Gewest / Vlaams Gewest / Waals Gewest / De 25 bevolkingsrijkste gemeenten (2000â2006)" (asp) (Felemenkçe). Belgian Federal Government Service (ministry) of EconomyâDirectorate-general Statistics Belgium. 2007. 28 Mayıs 2007 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 23 Mayıs 2007.
- ^ "THE WORLD FACTBOOK: Belgium". cia.gov. 14 Nisan 2023. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ Native speakers of Dutch living in Wallonia and of French in Flanders are relatively small minorities that furthermore largely balance one another, hence counting all inhabitants of each unilingual area to the area's language can cause only insignificant inaccuracies (99% can speak the language). Dutch: Flanders' 6.079Â million inhabitants and about 15% of Brussels' 1.019Â million are 6.23Â million or 59.3% of the 10.511Â million inhabitants of Belgium (2006); German: 70,400 in the German-speaking Community (which has language facilities for its less than 5% French-speakers) and an estimated 20,000â25,000 speakers of German in the Walloon Region outside the geographical boundaries of their official Community, or 0.9%; French: in the latter area as well as mainly in the rest of Wallonia (3.414 â 0.093 = 3.321Â million) and 85% of the Brussels inhabitants (0.866Â million) thus 4.187Â million or 39.8%; together indeed 100%.
- ^ Flemish Academic Eric Corijn (initiator of Charta 91 10 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi.), at a colloquium regarding Brussels, on 2001-12-05, states that in Brussels there is 91% of the population speaking French at home, either alone or with another language, and there is about 20% speaking Dutch at home, either alone (9%) or with French (11%)âAfter ponderation, the repartition can be estimated at between 85 and 90% French-speaking, and the remaining are Dutch-speaking, corresponding to the estimations based on languages chosen in Brussels by citizens for their official documents (ID, driving licenses, weddings, birth, sex, and so on); all these statistics on language are also available at Belgian Department of Justice (for weddings, birth, sex), Department of Transport (for Driving licenses), Department of Interior (for IDs), because there are no means to know precisely the proportions since Belgium has abolished 'official' linguistic censuses, thus official documents on language choices can only be estimations. For a web source on this topic, see e.g. General online sources: Janssens, Rudi
- ^ "Belgium Market background". British Council. 6 Mart 2012 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 5 Mayıs 2007.
The capital Brussels, 80â85 percent French-speaking, ...
âStrictly, the capital is the municipality (City of) Brussels, though the Brussels-Capital Region might be intended because of its name and also its other municipalities housing institutions typical for a capital. - ^ "Citizens from other countries in the German-speaking Community". The German-speaking Community. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 5 Mayıs 2007.
*"German (Belgium)âOverview of the language". Mercator, Minority Language Media in the European Union, supported by the European Commission and the University of Wales. 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 7 Mayıs 2007.
*"Belgique ⢠België ⢠BelgienâLa Communauté germanophone de Belgique". L'aménagement linguistique dans le monde (Fransızca). Host: Trésor de la langue française au Québec (TLFQ), Université Laval, Québec. 19 Nisan 2006. 2 Mart 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 7 Mayıs 2007. - ^ "Languages of Belgium". Ethnologue: Languages of the World, 15th edition. SIL International Dallas, Texas, USA. 2005. 3 Åubat 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 7 Mayıs 2007.
DıŠbaÄlantılar deÄiÅtir
Wikimedia Commons'ta Belçika ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Yönetim
- Genel bilgi
- Wikivoyage'de Belçika 21 AÄustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi.
- CIA Wold Factbook'ta Belçika 12 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi.
- Encyclopædia Britannica'da Belçika 5 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi.