Kanada
Bu maddedeki bilgilerin doÄrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2022) (Bu Åablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiÄini öÄrenin) |
Kanada (Ä°ngilizce: Canada (yardım·bilgi); Fransızca: Canada (yardım·bilgi)), Kuzey Amerika'da bir ülkedir. On eyalet ve üç bölgeden oluÅan ülke, Büyük Okyanus'tan Atlas Okyanusu'na ve kuzeyde Arktik Okyanusu'na kadar 9,98 milyon km²'lik bir alanı kaplar. Bu özelliÄiyle yüzölçümü bakımından dünyanın Rusya'dan sonra en büyük 2. ülkesidir. Kanada, sınırları içinde en çok göl bulunduran ülkedir, bir milyondan fazla göl bulunmaktadır.[9] Kanada'nın güney ve batıda BirleÅik Devletler ile olan sınırı 8.891 km ile dünyanın en uzun kara sınırıdır. Ayrıca Kanada, 200.000 km den fazla bir mesafe ile dünyanın en uzun sahil Åeridine sahiptir.[10][11] Kanada'nın topraklarında çoÄunlukla ormanlar ve bunun yanı sıra Rocky DaÄları'ndaki tundra hakimdir. Nüfusun beÅte dördü güney sınırına yakın yaÅamaktadır. Kanada'nın baÅkenti Ottawa; en büyük üç Åehri Toronto, Montreal ve Vancouver'dır.
Kanada | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
BaÅkent | Ottawa | ||||||||
En büyük | Toronto | ||||||||
Resmî dil(ler) | İngilizce, Fransızca | ||||||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | |||||||||
Etnik gruplar |
| ||||||||
Demonim | Kanadalı | ||||||||
Hükûmet | MeÅrutî monarÅi altında Federal parlamenter temsilî demokrasi[3] | ||||||||
| |||||||||
Yasama organı | Parlamento | ||||||||
â¢Â Ãst meclis | Senato | ||||||||
â¢Â Alt meclis | Avam Kamarası | ||||||||
Tarihçe |  | ||||||||
| |||||||||
Yüzölçümü | |||||||||
â¢Â Toplam | 9.984.670 km2 (2.) | ||||||||
â¢Â Su (%) | 8,92 (891.163 km2 / 344.080 mi2) | ||||||||
Nüfus | |||||||||
â¢Â 2020 tahminî | 38.008.005[4] (38..) | ||||||||
â¢Â 2016 sayımı | 35.151.728[5] | ||||||||
â¢Â YoÄunluk | 3,92/km2 (228.) | ||||||||
GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||
â¢Â Toplam | 1,979 trilyon $[6] (15.) | ||||||||
â¢Â KiÅi baÅına | 51.713 $[6] (20..) | ||||||||
GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||
â¢Â Toplam | 1,884 trilyon $[6] (10.) | ||||||||
â¢Â KiÅi baÅına | 49.222 $[6] (18.) | ||||||||
Gini (2017) | â²Â 31.0[7] orta | ||||||||
İGE (2019) |  0.929[8] çok yüksek · 16. | ||||||||
Para birimi | Kanada doları ($, CAD) | ||||||||
Zaman dilimi | UTCâ3.5 to â8 | ||||||||
â¢Â Yaz (YSU) | UTCâ2.5 to â7 | ||||||||
Trafik akıÅı | saÄ | ||||||||
Telefon kodu | +1 | ||||||||
Resmî site Kanada |
Kanada, Aborjinlerin binlerce yıldır yaÅadıÄı bir alan oldu.[12] 16. yüzyıldan itibaren Britanyalı ve Fransız keÅif seferleriyle Atlantik kıyısında ilk koloniler kurulmaya baÅladı. Birçok savaÅın ardından Fransa 1763'te Kuzey Amerika'daki sömürgelerinin neredeyse tümünü terk etti. 1867'de Britanya Kuzey Amerikası'nın üç kolonisi birleÅerek bir konfederasyon oluÅturdular. Böylece Kanada dört eyaletten oluÅan bir federal dominyon olarak kurulmuÅ oldu. Bu olay dominyon topraklarının geniÅlemesi ve yeni eyalet ve bölgelerin eklenmesi ile Kanada'nın BirleÅik Krallık'tan özerkleÅmesi sürecini baÅlattı. 1931 Westminster Yasası ile geniÅletilen özerklik, Britanya Parlamentosu'na yasal baÄlılıÄı sonlandıran 1982 Kanada Yasası ile pekiÅtirildi.
Kanada meÅrutiyetle yönetilen ve Westminster modeline dayalı bir parlamenter demokrasidir. Ãlkede hükûmet baÅkanı, genel vali tarafından atanan ve Avam Kamarası'nın güvenini koruduÄu sürece görevini sürdüren baÅbakandır. Devlet baÅkanı ise monarÅiyi temsil eden genel validir. Kanada bir Ä°ngiliz Milletler TopluluÄu bölgesidir ve federal düzeyde Ä°ngilizce ve Fransızca olmak üzere iki resmi dili bulunmaktadır. Ãlke Åeffaflık, bireysel ve ekonomik özgürlükler, yaÅam kalitesi ve eÄitimde dünyanın önde gelen ülkelerindendir. Ãlkeye yapılan büyük ölçekli göçler nedeniyle dünyanın etnik ve kültürel bakımdan en çeÅitli ülkelerinden biridir. Kanada'nın BirleÅik Devletler'le köklü iliÅkileri ülke ekonomisi ve kültürünü derinden etkilemektedir.
GeliÅmiÅ bir ülke olan Kanada, kiÅi baÅına düÅen gelirde 17. ve Ä°nsani GeliÅme Endeksi'nde 16. sıradadır. Kanada ekonomisi dünyanın onuncu büyük ekonomisidir ve büyük oranda doÄal kaynaklara ve geliÅmiÅ ticaret aÄlarına dayalıdır. Kanada, BirleÅmiÅ Milletler, NATO, G7, G10, G20, BirleÅik Devletler-Meksika-Kanada AntlaÅması, Ä°ngiliz Milletler TopluluÄu, Uluslararası Frankofoni Ãrgütü, Asya-Pasifik Ekonomik Ä°ÅbirliÄi forumu ve Amerikan Devletleri Ãrgütü üyesidir.
Tarihi deÄiÅtir
Kanada'da en az 10.000 yıl boyunca Ä°lk Halklar olarak tanınan yerliler yaÅamıÅtır. Avrupalılar tarafından ilk ziyaret 1000 yılı civarında, kısa bir süreliÄine Newfoundland'e yerleÅen Vikingler tarafından yapılmıÅtır. Kolonici Avrupalılar, 16. yüzyılın sonu 17. yüzyılın baÅı gibi Kanada'ya geldi.
1763'te Yedi Yıl SavaÅı'ndan sonra Fransa, Karayip Adaları'nı tutup Kuzey Amerikan kolonisi Yeni Fransa'yı Büyük Britanya'ya bırakmaya karar verdi.
Amerikan Devrimi'nden sonra Büyük Britanya'ya sadık olanlar Kanada'ya yerleÅtiler.
1 Temmuz 1867'de Ä°ngiliz Kuzey Amerika Yasası'nın geçmesiyle Büyük Britanya, Kuzey Amerikan kolonisi dört eyaletinden oluÅan federasyona kendini yerel yönetim hakkı verdi. Bu eyaletlerden âKanadaâ ikiye ayrılıp Québec ve Ontario eyaletlerini meydana getirdi, diÄer iki eyalet de New Brunswick ve Yeni Ä°skoçya'ydı. Kanada Konfederasyonu terimi bu birleÅimi ifade eder ve genellikle sonuçlanan federasyon için de kullanılır. DiÄer Ä°ngiliz koloni ve bölgeleri de kısa zamanda Konfederasyon'a baÄlandılar.
1880'de Kanada, Newfoundland ve Labrador dıÅında, Åu anki alanına sahipti. Dominyon'un tüm iliÅkilerinin kontrolü Westminster TüzüÄü ile 1931'de ve 1982'de Kanada Anayasası'nın kabulü ile saÄlandı.
20. yüzyılın ikinci yarısında, çoÄunluÄu Fransızca konuÅan Québec eyaletinin bazı vatandaÅları 1980 ve 1995'teki iki referandum ile baÄımsızlık kazanmaya çalıÅtılar. Her iki referandum da Quebecois Partisi liderliÄindeydi ve ilki %60, ikincisi %50,6 hayır oyu ile reddedildi.
CoÄrafya deÄiÅtir
Kanada, suları dahil toplam alana göre Rusya'dan sonra dünyanın en büyük ikinci ülkesiâdir.[13]
Politika deÄiÅtir
Federal Hükûmet deÄiÅtir
Kanada, parlamenter demokrasi ve anayasal monarÅi ile yönetilen bir federasyondur. Devlet BaÅkanı ve hükümdarı âKanada Kralıâ sıfatı ile III. Charles'tır. Kralâın Kanada'daki temsilcisi Genel Vali'dir ve genellikle emekli olmuÅ eski politikacılar veya diÄer seçkin Kanadalılar arasından BaÅbakan önerisiyle Kral tarafından atanır. Genel Vali, siyaset dıÅı bir figür olup, Avam Kamarası ve Senato'nun çıkardıÄı kararnamelere kraliyet onayını saÄlamak, devlet belgelerini imzalamak, parlamento toplantılarını resmen açıp kapatmak ve seçimler öncesi parlamentoyu feshetmek gibi görevleri vardır. Hem Kral hem de Genel Vali çok az yetkiye sahip sadece göstermelik yöneticilerdir ve hemen her zaman Hükûmet BaÅkanı BaÅbakan'ın tavsiyesi doÄrultusunda hareket ederler. Bu devlet baÅkanının siyasi sorumsuzluÄunun bir sonucudur. Siyasi sorumluluÄu olmayan devlet baÅkanının bunun gibi yetkileri birer Åekli/sembolik yetkidir.
Kanada anayasası bu sayfada 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi. bulunabilir. Ancak anayasanın bir kısmı yazılmamıÅtır, metin çeÅitli gelenekler ve uzlaÅmalar çerçevesinde yorumlanır.
Devletin yasama kolu seçilmiÅ Avam Kamarası ve BaÅbakan önerisiyle Genel Vali tarafından atanmıŠSenatörlerin dahil olduÄu Senato'dan oluÅur. Senato'da 105 Senatör vardır. Bunların 24'ü Ontario'dan, 24'ü Quebec'den, 24'ü deniz eyaletlerinden (10 Yeni Ä°skoçya, 10 New Brunswick, 4 Prince Edward Adası), 24'ü batı eyaletlerinden (altıÅar Manitoba, Britanya Kolumbiyası, Saskatchewan, Alberta), 6'sı Newfoundland'den ve birer kiÅi de bölgedelerdendir (Northwest Territories, Yukon, Nunavut). Kanada'daki katı parti disiplini BaÅbakan'a Parlamento'dan geçen hemen her yasa üzerinde yüksek kontrol gücü verir.
BaÅbakan Avam Kamarası için seçimlerin yenilenmesine kendi takdiri ile karar verir ancak bu bir önceki seçimlerden 5 yıldan daha geç olamaz.
Genel Vali BaÅbakan'ı biçimsel olarak atar, atanan kiÅi genellikle Avam Kamarası'nda en fazla sandalyeye sahip partinin baÅkanıdır. Daha sonra baÅbakan Avam Kamarası ve senatodaki partilileri arasından uzlaÅmayla belirlenmiÅ olanlarının Bakanlar Kurulu'na atamasını yapar.
Kanada'da üç büyük ulusal parti vardır: merkezci Liberal Parti, saÄcı Muhafazâkar Parti ve demokratik sosyalist Yeni Demokrasi Partisi. Bölgesel parti Bloc Québécois Quebec'de birçok sandalyeyi elinde tutar, ayrılıkçı amaçlı ve temelde sosyal demokrat bir partidir. BaÅka küçük partiler de mevcuttur. Fakat Avam Kamarası'nda nadiren sandalye kazanırlar. Benzer Åekilde baÄımsız adaylar da nadiren seçilirler.
Son yıllarda Kanada ABD'ye göre sol görüÅe daha yakın bir toplum olarak düÅünülmekteyse de Ocak 2006'daki seçimlerde ABD yanlısı Muhafazakâr Parti baÅarılı olmuÅ, ancak aldıkları oylar sadece azınlık hükûmeti kurmaya yeterli olmuÅtur. 4 Kasım 2015'te Liberal Partili Justin Trudeau baÅbakan olarak göreve baÅlamıÅtır.
Devletin yargı erki federal ve eyalet düzeyinde çeÅitli mahkemelerden oluÅur. Hem federal hem de eyalet mahkemelerinin kararları Yüksek Mahkeme'de temyiz edilebilir.
Kanada BirleÅmiÅ Milletler, Ä°ngiliz Milletler TopluluÄu, Frankofon, NATO, G8, OECD ve APEC üyesidir.
Eyalet ve Bölgeler deÄiÅtir
Kanada 10 eyalet ve 3 bölgeye ayrılmıÅtır. Eyaletlerin federal yönetimden geniÅ oranda özerkliÄi varsa da bölgelerin baÄımsızlıÄı daha azdır.
Eyaletler, Kanada'nın sosyal programlarının çoÄundan (örneÄin saÄlık sistemi, eÄitim ve refah) sorumludur; ve toplamda federal hükûmetten daha fazla gelir toplarlar. Federal hükûmetin politikalarından muaf tutulabilirler, ancak bu federal gelirlerden alınan payın kaybı riskini de taÅır. Ceza kanunları kesinlikle federal hükûmetin sorumluluÄu altında olan az sayıdaki alanlardan biridir ve suç ve ceza Kanada'nın çoÄunda tek biçimlidir.
Eyalet Hükûmetleri deÄiÅtir
On eyaletin eyalet baÅbakanı tarafından yönetilen seçilmiÅ yasama kolu vardır, eyalet baÅbakanları federal baÅbakanla aynı Åekilde seçilirler. Ayrıca her eyaletin federal baÅbakan tarafından atanan ve Kral'ı temsil eden göstermelik birer vali yardımcısı vardır.
ÃoÄu eyalette federal düzeydeki partilerin karÅılıÄı olan eyalet düzeyinde partiler vardır. Ancak NDP dıÅında eyalet düzeyi partiler ile federal düzeydekilerin arasında resmî bir baÄ yoktur. Bazı eyaletlerde Saskatchewan Partisi ve Labrador Partisi gibi yerel politik partiler de bulunur.
Quebec'deki politik durum diÄerlerinden çok farklıdır, partiler arasındaki en belirgin fark, Québécois Partisi tarafından temsil edilen ayrılıkçılık ile Québec Liberal Partisi tarafından temsil edilen federalciliktir. Bu iki parti haricinde saÄ görüÅlü Quebec Demokratik Eylem Partisi (ADQ) ve sol görüÅlü Ä°lerici Güçler BirliÄi (UFP) adlı küçük partiler de Quebec'de faaliyet göstermektedir. Ancak bunlardan sadece ADQ Åimdiye kadar Quebec meclisine üye sokabilmiÅtir.
Bölgesel Hükûmetler deÄiÅtir
Anayasa yerine Parlamento kuruldukları için bölgeler eyaletlerden daha az siyasi güce sahiptirler.[kaynak belirtilmeli] Bunun sonucu olarak bölgeler Parlamento'da eyaletlere eÅit temsil edilmezler.
Bölgelerin devlet baÅkanlarına komisyoner denir. Her ne kadar eyaletlerdeki yardımcı valilere eÅit düzeydelerse de Kral'ın temsilcisi deÄillerdir. Federal hükûmet tarafından atanırlar.
Yukon'un eyalet meclisleriyle aynı Åekilde çalıÅan kendi bir meclisi vardır, fakat diÄer iki bölge siyasal partisiz uzlaÅma yönetimi sistemi kullanırlar. Bu yöntemde her aday seçimlerde baÄımsız olarak yarıÅır ve bölge baÅbakanı adaylar arasından ve adaylar tarafından seçilir.
Federal hükûmet ve bölgesel hükûmetler arası iliÅkiler her zaman gergin olmuÅtur. Hükûmetler arası uzlaÅmazlıkların çoÄu kaynakların kullanımı ve finansman hakkında olmuÅtur. KiÅi baÅına gelire göre bölgeler Kanada'da en yüksek oranda olsa da, bölgelerdeki yoksulluk oranı sosyal yalıtım, mal saÄlamadaki aÅırı zorluk ve maliyet, iÅlerin yıpratıcılıÄı ve sosyal problemlerden dolayı devamlı yüksek olmuÅtur.
Ekonomi deÄiÅtir
Varlıklı ve yüksek teknolojiye sahip endüstriyel bir toplum olarak Kanada bugün, serbest pazar merkezli ekonomik sistemi, üretim modelleriyle ve yüksek yaÅam standartları ile ABD'ye çok benzer.
II. Dünya SavaÅı'ndan bu yana imalat, madencilik ve hizmet sektörlerindeki artıŠKanada'yı kırsal ekonomiden endüstriyel ve Åehirsel bir toplum haline getirdi. Enerji üretimi bakımından kendine yeterli olan Kanada'nın doÄu kıyısında ve batıdaki üç eyaletinde zengin doÄal gaz yatakları ve fazlaca diÄer doÄal kaynakları bulunmaktadır. 1989'daki Kanada-ABD Serbest Ticaret AnlaÅması (FTA) ve 1994'teki Meksika'yı da içeren Kuzey Amerika Serbest Ticaret AnlaÅması (NAFTA) ABD ile olan ticari ve ekonomik bütünleÅmede hızlı bir artıÅa neden oldu. Bu yakın iliÅkiden dolayı, 2001'de ABD'de ekonominin kötüye gitmeye baÅlaması Kanada ekonomisinde de olumsuz etkiye yol açtı ancak Kanada ekonomisi beklenenden daha az etkilendi. 1993-2000 arası reel büyüme ortalama %3 iken bu oran 2001'de azaldı. 2003'te imalat ve doÄal kaynaklar sektörlerindeki küçülmeden dolayı iÅsizlik arttı. Bunlara raÄmen Kanada 2001'den sonra ekonomik gerilemeyi durdurmayı baÅardı ve G7 grubu içerisindeki en iyi ekonomik büyüme oranını tutturdu.
Ekonomik durumun üzerine düÅmekte olan iki gölgeden birincisi Ä°ngilizce ve Fransızca konuÅan bölgeler arasında devam eden anayasal çıkmazın federasyonun bölünmesi olasılıÄını ortaya çıkarmasıdır. Süregelen belirsizlik Kanada'nın borçlarından kimin sorumlu olacaÄı, ticari iliÅkilerin nasıl bir hal alacaÄı gibi birçok soruyu da beraberinde getirmektedir.
DiÄer bir uzun vadeli endiÅe de âbeyin göçüâ olarak da bilinen profesyonellerin daha yüksek ücret, daha düÅük vergi gibi nedenlerle ABD'ye akmaya baÅlamasıdır. Aynı anda da önemi pek fark edilmese de göçmenlik yoluyla bir âbeyin kazanımıâ da devam etmektedir.[14] ÃoÄu batı ülkesinde olduÄu gibi Kanada'da da bu durumun faydaları yabancıların niteliklerinin tanınması kurallarıyla sınırlanmıÅtır, çok sayıda eÄitimli ve yetenekli göçmen Kanada'da niteliksiz iÅlerde çalıÅmaktadırlar çünkü sicilleri devlet, iÅverenler ve Kanada Medikal BirliÄi gibi çeÅitli profesyonel kurumlarca tanınmamaktadır.
Transparency International 29 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi. adındaki kurum Kanada'yı ahlaki yozlaÅmanın en az olduÄu 12. ülke olarak sıralamaktadır.
Demografi deÄiÅtir
2011 Kanada nüfus sayımı sonuçlarına göre toplam nüfus 33.476.688 kiÅi oldu. 2006 sayımlarına göre yüzde 5,9'luk bir artıŠyaÅandı.[15] Aralık 2012'de Statistics Canada 35 milyonun üzerinde bir nüfus olduÄunu bildirdi. Bu G8 ülkeleri arasındaki en hızlı büyüme oranı anlamına gelir.[16] 1990 ve 2008 yılları arasında nüfus yüzde 20,4 genel artıÅa eÅdeÄer olarak 5,6 milyon arttı.[17] Nüfusun artmasının ana sebepleri göç ve daha az oranda doÄal büyümedir.[18] Kanada dünyada kiÅi baÅına düÅen en yüksek göç oranına sahip ülkelerden biridir.[19] Bunun baÅlıca nedenleri ekonomik politika ve daha az bir ölçüde aile birleÅimidir.[20][21] Kanada halkı büyük siyasi partilerin yanı sıra göçün mevcut seviyesini destekler.[20][22][23] 2010 yılında rekor olarak 280.636 kiÅi Kanada'ya göç etti.[24] Kanada hükûmeti 2016 yılı için 280.000 ile 305.000 arasında yeni kalıcı oturma izni vermeyi düÅünüyor.[25] Bu sayı son yıllardaki göçmen sayısına benzer büyüklüktedir.[26] Yeni göçmenler genellikle Toronto, Montreal ve Vancouver gibi büyük kentsel alanlara yerleÅirler.[27] Kanada ayrıca çok sayıda mülteciyi de kabul eder.[28] Yıllık küresel mülteci yerleÅtirmenin yüzde 10'dan fazlası Kanada'ya aittir.[29]
EÄitim deÄiÅtir
Ekonomik Kalkınma ve Ä°ÅbirliÄi Ãrgütü'nün (OECD) 2012 raporlarına göre Kanada dünyanın en eÄitimli ülkesidir.[31] Kanadalı yetiÅkinlerin yüzde 51'i en az bir lisans düzeyinde kolej ya da üniversite derecesinde eÄitime sahiptir. Bundan dolayı ülke yetiÅkinlerin yükseköÄretim düzeyinde eÄitim alması bakımından dünya genelinde birinci sıradadır.[31] Kanada gayri safi yurt içi hasılasının (GDP) %5.3'ünü eÄitime harcar.[32] Ãlke yatırımını aÄırlıklı olarak yükseköÄretime yapar (öÄrenci baÅına 20.000 ABD dolarından daha fazla).[33] (2014 itibarıyla), yaÅları 25'ten 64'e kadar olan yetiÅkinlerin yüzde 89'u lise derecesine eÅdeÄer bir eÄitime sahiptir, OECD ortalaması ise yüzde 75.[34]
Din deÄiÅtir
Kanada'da, diÄer çoÄu Amerika ülkelerinde olduÄu gibi, en yaygın din Hristiyanlıktır. En yaygın mezhep, Katoliktir. Katolikler nüfusun %29,9'unu oluÅtururlar. Ä°kinci sırada, %21,7'lik oran ile Protestanlar gelir. Buna karÅılık, Kanada nüfusunun %34,6'sı ise, herhangi bir dine inanmamaktadır.[35]
Diller deÄiÅtir
Kanada'nın iki resmî dili vardır: İngilizce ve Fransızca.
7 Temmuz 1969'da Kanada federal devletinin tümünde Fransızca ve Ä°ngilizce eÅit kabul edildi. Bu durum Kanada'nın kendisini federal düzeyde çift dilli ve çok kültürlü bir ulus olarak tanımlamasına yol açtı.
Kanada Haklar ve Ãzgürlükler Beyannamesi belirtir ki:
- Fransızca ve Ä°ngilizce resmî diller olarak birbirine eÅittir;
- Parlamentoda her iki resmî dilde de tartıÅma yapılabilir;
- Kanunlar her iki resmî dilde de eÅit otoriteyle yazılacaktır;
- Parlamento tarafından kurulan herhangi bir mahkemede iki resmî dilde de iÅlem yapılabilir;
- Herkes federal devletten iki resmî dilden istediÄi ile hizmet alma hakkına sahiptir;
- Yeterli sayıya ulaÅıldıÄı takdirde, içinde bulunulan eyalete göre azınlık resmî dili konuÅanlar (Fransızca çoÄunluÄa sahip eyalette Ä°ngilizce konuÅanlar ya da tam tersi) çocuklarının eÄitimini iki resmî dilden istedikleriyle almasını saÄlayabilirler.
Eyaletler düzeyinde sadece New Brunswick çift resmî dillidir; diÄer tüm eyaletlerde çift dillilik federal yasalarla saÄlanmıÅtır. Her ne kadar diÄer eyaletler çift resmî dilli deÄilse de eyalet yönetimlerinin çoÄu, Ä°ngilizce ya da Fransızca konuÅan azınlıklarına hizmet vermektedir.
Québec'in resmî dili Fransızcadır. Fransızca Dili Beyannamesi, Fransızcanın kullanımını koruyan kurallar ortaya koyar ancak bir yandan da Ä°ngilizce ve yerli dillerini konuÅanlara da çeÅitli haklar verir.
Fransızcanın sıklıkla konuÅulduÄu yerler, Québec, Ontario, New Brunswick ve güney Manitoba'dır. 2001 nüfus sayımında 6,864,615 kiÅi Fransızcayı ana dilleri olarak beyan ettiler, bunların %85'i Québec'de yaÅayanlardı. Ä°ngilizceyi ana dil olarak belirtenler de 17,694,835 kiÅiydi.
Resmî diller dıÅında konuÅulan dillerin de Kanada'da önemi vardır, 5.470.820 kiÅi ana dil olarak resmî diller dıÅında bir dil beyan etmiÅti (Bu istatistikler birden fazla ana dil beyan edenleri de içermektedir). En önemli resmî olmayan diller: Ãince (853.745) {özellikle Kanton lehçesi (322.315)}; ve Ä°talyanca (469.485).
Kanada'da yerli dillerini konuÅan çok sayıda insan yaÅamaktadır ancak bunların birkaçı dıÅında çoÄu azalmaktadır. Bunlardan en önemli olanları Krice (72.885); Ä°nuktitut (29.010) ve Ojibwe dili'dir (Cree ile birlikte toplam 150.000).
Ulusal marÅ ve Kraliyet marÅı deÄiÅtir
Kanada'nın ulusal marÅı âO Canadaâdır. Her ne kadar ilk kez 24 Haziran 1880'de Quebec City'de Aziz Jean Baptiste Günü kutlamalarında söylenmiÅse de, 1 Temmuz 1980'e kadar Kanada'nın resmî ulusal marÅı olmamıÅtır. Ãnceki 70 yıl boyunca âO Canadaâ, âGod Save the Kingâ ve âThe Maple Leaf Foreverâ resmî olmayan ulusal marÅlar olarak yarıÅmıÅtır ancak 1960'lardan bu yana âO Canadaâ açıkça tercih edilmeye baÅlanmıÅtır. Resmen ulusal marÅ olarak ilan edildiÄinde birçok Kanadalı, marÅın halihazırda bu statüsü olmadıÄını ÅaÅırarak öÄrenmiÅtir.
"God Save the King" Åu anda Kanada'nın Kraliyet marÅı'dır. Kral'ın ve kraliyet ailesine mensup kiÅilerin varlıÄında çalınır. Ayrıca bir kısmı Genel Vali'nin varlıÄında da çalınır. Geleneklerin dıÅında olmak üzere âGod Save the Kingâ sıkça devlet törenlerinin sonunda da (örneÄin devlet üyelerinin cenaze törenleri ve Anma Günü törenleri) söylenir. Sadece müzik kısmı birçok askeri törende de çalınır ve bazı üniversiteler mezuniyet törenlerini onunla kapatırlar.
Ulusal sıralamalar deÄiÅtir
- BM Ä°nsani Kalkınma Ä°ndeksi â 2004'te 4. sırada (1990'ların çoÄunda ilk sıradaydı)
- Sınır tanımayan gazeteciler - 2004'te 18. sırada.
Ayrıca bakınız deÄiÅtir
Kaynakça deÄiÅtir
- ^ Department of Canadian Heritage. "Royal 'God Save The King'". Queen's Printer. 7 AÄustos 2011 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 23 Mayıs 2011.
- ^ Kallmann, Helmut. "National and royal anthems". Encyclopedia of Music in Canada. Historica-Dominion. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 27 Kasım 2013.
- ^ Hail, M; Lange, S (25 Åubat 2010). "Federalism and Representation in the Theory of the Founding Fathers: A Comparative Study of US and Canadian Constitutional Thought". Publius: the Journal of Federalism. 40 (3). ss. 366-388. doi:10.1093/publius/pjq001.
- ^ "Population estimates, quarterly". Statistics Canada. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Population size and growth in Canada: Key results from the 2016 Census". Statistics Canada. 8 Åubat 2017. 10 Åubat 2017 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 8 Åubat 2017.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database". International Monetary Fund. Ekim 2020. 8 Ocak 2021 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Mart 2020.
- ^ "Income inequality". OECD. 6 Åubat 2020 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 10 Ocak 2020.
- ^ "Human Development Report 2020" (PDF) (Ä°ngilizce). United Nations Development Programme. 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynaÄından (PDF) arÅivlendi. EriÅim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ "Canada has the most lakes of any country, but we know very little". 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi.
- ^ "Kanada Gezi Rehberi - Gezi Tayfa". www.gezitayfa.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ "Countries With The Longest Coastline". WorldAtlas (Ä°ngilizce). 1 Ekim 2020. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ Kanada yerlileri
- ^ Brescia, Michael M.; Super, John C. (2009). North America: An Introduction. University of Toronto Press. s. 38. ISBN 978-0-8020-9675-3. 30 Kasım 2023 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "statcan.ca". 19 Ekim 2003 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 9 Kasım 2004.
- ^ "2011 Census: Population and dwelling counts". Statistics Canada. 8 Åubat 2012. 10 Mayıs 2012 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 8 Åubat 2012.
- ^ Green, Jeff (6 Aralık 2012). "Canada's population hits 35 million". The Toronto Star. 13 Aralık 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 16 Eylül 2013.
- ^ "Energy Efficiency Trends in Canada, 1990 to 2008". Natural Resources Canada. 2011. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 13 Aralık 2015.
- ^ Barry Edmonston; Eric Fong (2011). The Changing Canadian Population. McGill-Queen's Press. s. 181. ISBN 978-0-7735-3793-4. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Zimmerman, Karla (2008). Canada (10. bas.). Lonely Planet Publications. s. 51. ISBN 978-1-74104-571-0. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ a b James Hollifield; Philip Martin; Pia Orrenius (2014). Controlling Immigration: A Global Perspective, Third Edition. Stanford University Press. s. 11. ISBN 978-0-8047-8627-0. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Roderic P. Beaujot; Donald W. Kerr (2007). The Changing Face of Canada: Essential Readings in Population. Canadian Scholars' Press. s. 178. ISBN 978-1-55130-322-2. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Gary P. Freeman; Randall Hansen; David L. Leal (2013). Immigration and Public Opinion in Liberal Democracies. Routledge. s. 8. ISBN 978-1-136-21161-4. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Abdur Rahim (2014). Canadian Immigration and South Asian Immigrants. Xlibris Corporation. s. 191. ISBN 978-1-4990-5874-1. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ "Canada welcomes highest number of legal immigrants in 50 years while taking action to maintain the integrity of Canada's immigration system". Citizenship and Immigration Canada. 13 Åubat 2011. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 11 Åubat 2012.
- ^ "Supplementary Information to the 2016 Immigration Levels Plan". Citizenship and Immigration Canada. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 8 Mart 2016.
- ^ "Immigration overview â Permanent and temporary residents". Citizenship and Immigration Canada. 2012. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 11 Åubat 2014.
- ^ Herbert G. Grubel (2009). The Effects of Mass Immigration on Canadian Living Standards and Society. The Fraser Institute. s. 5. ISBN 978-0-88975-246-7. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ "Government of Canada Tables 2011 Immigration Plan". Canada News Centre. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 12 Aralık 2010.
- ^ Alan Simmons (2010). Immigration and Canada: Global and Transnational Perspectives. Canadian Scholars' Press. s. 92. ISBN 978-1-55130-362-8. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ "Population and dwelling counts, for Canada and census subdivisions (municipalities), 2011 and 2006 censuses". Statistics Canada. 8 Åubat 2012. EriÅim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ a b "Education at a Glance 2014" (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development. 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi (PDF). EriÅim tarihi: 21 Aralık 2015.
- ^ "Government expenditure on education as % of GDP (%)". World Bank. 2015. 6 Aralık 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 4 Ocak 2016.
- ^ "Financial and human resources invested in Education" (PDF). OECD. 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi (PDF). EriÅim tarihi: 4 Temmuz 2014.
- ^ "Canada". OECD Better Life Index. OECD. 2014. 15 Ekim 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 13 Åubat 2015.
- ^ "The Canadian census: A rich portrait of the country's religious and ethnocultural diversity". Statistics Canada. 31 AÄustos 2023 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 23 Eylül 2023.