Doktor (tıp)
Doktor, hekim veya tabip, tıp alanında çalıÅan profesyoneldir. Hastalık, yaralanma ve diÄer fiziksel ya da zihinsel bozuklukların incelenmesi, tanısı, prognozu ve tedavisi yoluyla saÄlıÄın iyileÅtirilmesini, sürdürülmesi veya eski haline getirilmesi ile ilgilenirler. Doktorlar uygulamalarını belirli hastalık kategorilerine, hasta türlerine ve tedavi yöntemlerine odaklayabilir ve bireylere, ailelere ve topluluklara sürekli ve kapsamlı tıbbi bakım saÄlanması sorumluluÄunu üstlenirler.
SaÄlık profesyonelleri Alfabetik sıraya göre | |
| |
SaÄlık bakımı ile ilgili | |
---|---|
| |
Doktor kelimesi, Türkçeye Avrupa kökenli dillerden (Ä°ngilizce veya Fransızca etkisi ile) girmiÅtir. Kelime aslı itibarıyla Latince kökenlidir ve aynı Åekilde okunan docÄre kelimesinden gelmektedir ve anlamı öÄretmektir. Tıp alanında uzmanlık veya doktora çalıÅmalarını tamamlamıŠtabiplere (hekimlere) verilen ünvandır. Günümüzde doktor ünvanı kısaca Dr. olarak isimlerin önünde de kullanılmaktadır.
Ãnvanın tarihsel süreci deÄiÅtir
Fransa'daki ilk üniversitelerden bu yana, bin yılı aÅkın bir süredir, akademik bir ünvan olarak kullanılmıÅtır. Ãniversitedeki kullanılan anlamı, üniversitede öÄreten kiÅidir (hoca). Amerika kıtasındaki kolonilerin yayılması ile ve geç dönem Avrupa etkisi ile Dr. olarak kısaltılmıŠhali, kiÅi isimlerinin önünde ünvan olarak kullanılmaya baÅlamıÅtır. Ãzellikle Rönesans hareketi ile akademik hayatta, Avrupa ve daha sonraları Amerika kıtalarının hakimiyeti ile, dünya üzerindeki pek çok ülkede doktora derecesi almıŠkiÅilere verilen ünvandır.
Doktor ünvanı, akademik bir seviyeyi ve akademideki çalıÅmaların getirmiÅ olduÄu saygınlıÄı ifade etmektedir. Latince kökeninde de öÄreten kiÅi anlamının taÅıdıÄı gibi, üniversitelerde uzun süreli çalıÅmalar sırasında, kiÅilerin yaptıÄı eÄitim faaliyetlerinin kazandırdıÄı bir ünvandır. Orta ÃaÄ Avrupası'ndaki anlamıyla, hayatını öÄrenmeye, öÄretmeye ve hikmeti (knowledge) yaymaya adamıŠkiÅi anlamındadır.
Avrupa ve Amerikan ekolünde kullanılan doktor ünvanını günümüzde de PhD (kelimesi kelimesine: ancak okunuÅu Doctor of Philosophy yani felsefe'nin doktoru) olarak kısaltılmaktadır ve bu ünvan ilk kez 19. yüzyılda, Berlin'deki Friedrich-Wilhelms-Universität tarafından verilmiÅtir. Doktor kelimesinin felsefe üzerine kurgulanmasının sebebi, ilk dönem üniversitelerinin genel yapılanması 3 ana alan üzerinden kurgulanmıŠolmasıdır. Buna göre üniversitedeki bir kiÅi, hukuk, din (teoloji) veya ilaç alanlarında çalıÅabilirdi ve bu üç alan da o zamanlar felsefenin çalıÅma alanları olarak kabul ediliyordu. Günümüzde ise ünvanın taÅıdıÄı anlamlardan birisi de yapılan iÅin (çalıÅma alanının) felsefesine hâkim olmaktır.
ÃÄrenim deÄiÅtir
Amerika BirleÅik Devletleri, Kanada ve diÄer bazı ülkelerde MD, tıp fakültesinden mezun olduktan sonra verilen profesyonel bir lisansüstü derecesini belirtir. Ãünkü 18. yüzyılda ABD ve Kanada'daki hekimlerin çoÄu MD isimlendirmesini kullanan Ä°skoçya'da eÄitim almıÅtı. Bununla birlikte, Ä°ngiltere'de, Bachelor of Surgery, Surgelor of Surgery ifadesi kullanıldı ve 19. yüzyılda Ä°skoçya'da da standart hale geldi. Bu nedenle, BirleÅik Krallık, Ä°rlanda ve diÄer ülkelerde, MSD, tıp alanında profesyonel bir dereceye sahip olanlarla sınırlı bir araÅtırma doktora, yüksek doktora, onur derecesi veya uygulamalı klinik derecedir; Bu ülkelerde, Kuzey Amerikaâya eÅdeÄer profesyonel meslek mensupları ve bazılarında MBBS derecesi kullanılır.[1]
Türkiye'de tıp doktoru ünvanı, 4 yıllık fakülte eÄitimine ek olarak 2 yıllık yüksek lisans ile toplam 6 yıllık tıp fakültesi eÄitiminin preklinik ve klinik dönemlerini bitirerek baÅarıyla mezun olanlara hekim ünvanı verilmektedir.[2] Tıp eÄitimi disiplini, yüksek lisans seviyesinde öÄrenim veren bir programdır. Türkiye'de verilen tıp doktoru ünvanının bir benzeri Fransız tıp eÄitimi sisteminde bulunmaktadır. Aynı Åekilde Fransa'da da 6 yıllık eÄitim sonunda "docteur en médecine" ünvanı verilmektedir.
Ãnvanın kullanımı deÄiÅtir
SaÄlık sektöründeki ünvanların nasıl kullanılacaÄı ile ilgili olarak Dünya SaÄlık Ãrgütü tarafından 2010 yılında Cenova'da alınan karar gereÄi, bu Åekilde uzmanlıÄı / doktora mezuniyeti bulunmayan kiÅilere tam olarak genel pratisyen (general practitioner) ünvanının kullanılması tavsiye edilmiÅtir.[3]
Türkiye'de Tıp fakültesi meslek ünvanları deÄiÅtir
- Stajyer: Tıp fakültesi dördüncü ve beÅinci sınıf öÄrencilerine denir.
- Ä°ntern: Tıp fakültesi son sınıf öÄrencilerine denir. Ä°ntern kelimesi "stajyer" anlamında olmasına raÄmen, farklı bir ifade gibi kullanılmaktadır.
- Pratisyen hekim: Birinci basamak doktorlarıdır. Pratisyen hekim olmak için tıp fakültesi mezunu olmak gerekir. "Dr." kısaltması ile anılır.
- Aile hekimi: Tıp fakültesi mezunu olup, aile saÄlıÄı merkezinde çalıÅan pratisyen hekimdir.
- Uzman aile hekimi: Tıp fakültesi mezunu olup, TUS'ta baÅarılı olduktan sonra alınan 3 yıllık uzmanlık eÄitimi ile olunur.
- Uzman doktor: Tıp fakültesi mezunu olup, TUS'ta baÅarılı olması kaydıyla, seçtiÄi bölüme göre 4-6 yıllık doktora eÄitimini tamamladıktan sonra uzman doktor olunur. "Uzm. Dr." kısaltması ile anılır.
- Operatör doktor (Cerrah): Cerrahi tıp bilimleri uzmanına denir. Tıp fakültesi mezunu olup, TUS'ta baÅarılı olması kaydıyla, ilgili bölüme göre eÄitimini tamamladıktan (uzmanlıÄın üzerine) sonra cerrah olunur. "Op. Dr." kısaltması ile anılır.
- Psikiyatr: Tıp fakültesi mezunu olup, TUS sınavında baÅarılı olmak kaydıyla, "Psikiyatri" bölümü seçilerek 4 yıl uzmanlık eÄitimi sonunda psikiyatr olunur. "Psikiyatr Dr." kısaltması ile anılır.
- Profesör operatör doktor: "Prof. Op. Dr." kısaltması ile anılır.
Kaynakça deÄiÅtir
- ^ "ArÅivlenmiÅ kopya". 17 Mayıs 2020 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 15 Mart 2020.
- ^ "ArÅivlenmiÅ kopya". 5 AÄustos 2016 tarihinde kaynaÄından arÅivlendi. EriÅim tarihi: 30 Haziran 2016.
- ^ World Health Organization: Classifying health workers. Geneva, 2010. [1] 16 AÄustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arÅivlendi.
Wikimedia Commons'ta Doktor (tıp) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |